Дзянніца” – першая савецкая газета на беларускай мове.

Газета «Дзянница» адыграла значную ролю у фармираванни дэмакратычнай свядомасци беларускага народа. У даступнай форме яна растлумачвала чытачам мэты i задачы  авецкай улады, неабходнасць абароны рэвалюцыi, даказваланепазбежнасць перамогi над iнтэрвенцыяй. Несумненна, што высокi аутарытэт газеты сярод чытачоу у першую чаргу стварау яе рэдактар, шсьменнж i публiцыст Змiцер Жылунович (Ц. Гартны). У цяжкiх умовах ён змог арганизаваць першую паслярэвалюцыйную газету на беларускай мове. Здзиуляла працаздольнасць гэтага чалавека. Асобныя нумары «Дзянницы» утрымливали па два-тры i болей яго артыкулау. 23 сакавика 1918г. 3. Жылунович надрукавау артыкулы «Партызан-ская вайна у Беларуси», «3 першых дзён рэвалюцыи», «3 Минску прыходзяць вестки», вершы «Землякопам Рэвалюцыи» i «Я люб лю». Рэдакцыя  Дзяннніцы» разам са «Звездой» заклад вала асновы беларускай савецкай крытыкі i сатыры у перыядычным друку. Пад рубрыкай «Фельетон» друкавалiся вершаваныя i празаiчныя фельетоны i апавяданнi, «героямi» якiх былi нямецкiя акупанты, памешчыкi i буржуазiя. Фельетон «Беларусы» прысвечаны мясцовым магнатам, якiя красамоунымі прамовамi i паклонамi сустрэлi у Мінску нямецкiх захопнікау. Аутар з'едлiва i вобразна выкрываезгоднікам i здраднікам, якiя разам з хлебам-соллю паднеслi кайзерауцам на продаж рабочых i сялян Беларусi. У фельетоне «Начальнiкi не паладзiлi» газета наказала чытачам, якая грызня за партфелi iдзе сярод «мiністрау»Рады БНР. Яны былi гатовы поузаць на каленях перад нямецкімi генераламi, кааб уцерціся да iх у давер, а разам i атрымаць абарону сваіх «дзяржауных спрау». Журналiсты «Дзянніцы» далi слова кожнаму «мінiстру» у фельетоне «Чортава гульбiшча Беларускай рады», дзе яны прызнаюц-ца, як прадаюць інтарэсы народнай рэвалюцьп германскаму iмперыялізму. Актуальнасць тэматыкi, публiцыстычнасць матэрыялау, шырыня палiтычных поглядау рэдакцыi i яе высокi прафесiйны узровень зрабiлi газету «Дзянніца»адным з адметных выданняу перыяду Грамадзянскай вайны. Акрамя Ц. Гартнага у ей друка валiся творы М. Дзяркача, М. Гарэцкага, Я. Коласа, што несумненна садзейнічала поспеху выдання. У кароткай гiсторыi газеты праявiлiся лепшыя традыцыі дэмакратычнай беларускай журналiстыкi. Яе iдэi аб адраджэнні беларускага народа, стварэннi нацыянальнай дзяржавы былi прадоужаны i атрымалi далейшае развiццё у беларускiм савецкім друку у час нямецкай акупацыi актывiзавалi сваю дзейнасць мясцовыя буржуазiя, меншавiкi, эсэры i іншыя партыi. Пад крылом нямецкіх захопнікау, за шырмай свабоды i незалежнасцi у гарадах рэспублiкi сталi узнікаць выданнi «незалежнай», «свабоднай» дума на самай справе - газеты, у якiх апаненты савецкай улады віталі германскiх захопнікау, пераконвалi чытачоу, што кайзерауская Германія з'яуляецца выратавальніцай беларускага народа: расстрэлы, пажары, руйнаванне гарадоу i сёл ставілі у віну бальшавiкам. 8. Пытанні развіцця народнай адукацыі, навукі, культуры на старонках дуку ў гады даваенных пяцігодак. (немного из 4 и 10 вопросов) Развівалася далей і белар. нац. культура. Імены: Я. Купалы, Я. Колаа, К. Чорнага А. Куляшова і інш. Прадстаўнікоў белар.творчай інтэлігенцыі сталі шырока вядомымі. У чэрвені 1940 г. у Маскве прайшла Першая дэкада бел.мастацтва і літ-ры. Задоўга да дэкады пачалося асвятленне падрыхтоўкі да яе на старонках газет “Звязда”, “Советская Белорусіія”. Газеты друкавалі рэцэнзіі на новыя спектаклі ў драматчыных і оперных тэатрах, пісалі пра новыя раоты белар. кампазіт., выканаўцаў, скульптараў, мастаўкоў, пра юбілеі А. Астроўскага, В. Караленкі, Д.Пісарава, І.Тургенвеа і інш.рус.пісьмен. У “Звязде”, “Советск.Белорусс.” выступалі М. Клімковіч, П. Глебка, М. Калачынскі, С. Дзяргай, П. Броўка, М. Паслядовіч, Ф. Шынклер, К. Крапіва, К. Чорны, М. Лынькоў, Э. Самуйленак. Але трэба сказкаць, што сустрычы чытачоў з пісьменнікамі былі не вельмі частымі, а творы, што друкаваліся былі іншы раз не лепшымі. У “Звяздзе” з рэцэнзіямі на новыя творы бел.пісьм. часта выступаў М. Кліомковіч. У газеце перажаваюць вельмі сухія, напісаныя казеннай моваю артыкулы і заметкі. Няма ўдумлівага падыходу: ці захвальваюць, ці “кладуць на лапаткі”. Мала аб драматургіі і тэатры”. 18 чэрвеня 1940 г. у“Звяздзе” з артыкулам “Да вынікаў дэкады” выступіў намеснік старшыні камітэта па спрапвах мастацтваў пры СНК БССР А. Саладоўнікаў. Ен расказаў, як маскоўскімі гладачамі былі ўспрынячты работы опернага тэатра-оперы Я. Цікоцкага “Міхась Падгорны”, А. Туранкова “Кветка шчасця”, А. Багатырова “У Пушчах Палесся”. 9. Я. Колас – публіцыст.

3 лістапада 2002 г. споўнілася 120 гадоў з дня нараджэння знакамітага сына беларускай зямлі народнага паэта Беларусі Якуба Коласа (1882 - 1956) (сапр. Міцкевіча Канстанціна Міхайлавіча).
Аддзелам беларускай літаратуры Нацыянальнай бібліятэкі Беларусі да гэтай даты арганізавана кніжная выстаўка "Летапісец свайго народа".
Багатая літаратурная спадчына, якую пакінуў нам Якуб Колас, беражліва захоўваецца ў бібліятэцы, карыстаецца попытам у чытачоў. Менавіта ў першым раздзеле выстаўкі "Творы Я.Коласа - энцыклапедыя беларускага жыцця" прадстаўлены розныя выданні твораў паэта (пачынаючы з першых), якія ўбачылі свет у розныя гады. Асабліва каштоўнымі з'яўляюцца прыжыццёвыя і выданні з аўтографамі паэта.
У творах Я.Коласа знайшлі глыбокае мастацкае адлюстраванне жыццё беларускага народа на пераломных этапах гісторыі, барацьба народных мас за сацыяльнае разняволенне і нацыянальную роўнасць.
Я.Колас - класік нацыянальнай літаратуры, стваральнік неўміручых паэтычных шэдэўраў "Новая зямля" і "Сымон - музыка", адзін з заснавальнікаў беларускай мастацкай прозы, беларускага рамана, аўтарытэтны настаўнік некалькіх пакаленняў творчай моладзі, выдатны педагог, вучоны, арганізатар навукі, дзяржаўны і культурны дзеяч.
Яго заслуга ў тым, што ён расказаў свету пра беларускі край, пра мужны, свабодалюбівы, гераічны народ, выявіў у мастацкім слове яго сацыяльныя і нацыянальныя памкненні, невычэрпныя духоўныя магчымасці. Творы Я.Коласа характарызуюцца шырынёй ахопу жыццёвых з'яў, тэматычнай разнастайнасцю, мастацкай дасканаласцю. Напісаныя сакавітай народнай мовай, яны вызначаюцца непаўторным нацыянальным каларытам, першароднай свежасцю. Пісьменнік узняў беларускае слова на ўзровень сталага мастацтва, паставіўшы яго побач з развітымі літаратурамі свету, і ў гэтым яго вялікая заслуга.
Назвы наступных раздзелаў выстаўкі раскрываюць іх змест:
- "Я.Колас - дзецям"; - "Перакладчык, рэдактар, аўтар уступных артыкулаў";
- "Творы Я.Коласа ў перакладах"; - "Жыццё для народа"; - "Сцежкамі Я.Коласа";
- "Я.Колас і мастацтва"; - "У вянок песняру" (прысвячэнні).
Я.Колас шырока вядомы і як перакладчык на беларускую мову твораў А.Пушкіна, М.Лермантава, Т.Шаўчэнкі, Р.Тагора, А.Міцкевіча, П.Тычыны і г.д. Ён быў рэдактарам шматлікіх выданняў, анталогій. Аб дыяпазоне вядомасці твораў Я.Коласа сведчыць мноства перакладаў іх на розныя мовы свету, дзякуючы чаму яны сталі сусветнай каштоўнасцю. Жыццю і творчасці паэта прысвяцілі свае літаратуразнаўчыя, навуковыя працы І.Навуменка, М.Мушынскі, Ю.Пшыркоў, Я.Мазалькоў, А.Майхровіч, У.Казбярук і інш.
Многія творы Я.Коласа паложаны на музыку, па іх ідуць спектаклі ў тэатрах. Вобраз паэта ўвасобілі ў ў сваёй творчасці мастакі А.Асядоўскі, І.Ахрэмчык, М.Будавей, Ю.Герасіменка, Т.Ігнаценка, Я.Кулік, М.Купава, Я.Раманоўскі, І.Рэй, У.Стальмашонак, В.Шаранговіч, Л.Шчамялёў, А.Яр-Краўчанка і інш.
Паэт, празаік, драматург, крытык, публіцыст, перакладчык, вучоны, педагог, адзін з заснавальнікаў сучаснай беларускай літаратуры і беларускай мовы, грамадскі дзеяч. Член Саюза пісьменнікаў Беларусі з 1934 г. Двойчы лаўрэат Дзяржаўных прэмій СССР - за зборнік вершаў (1946) і паэму "Рыбакова хата" (1949), Акадэмік АН Беларусі (1928), заслужаны дзеяч навукі Беларусі (1944).

10. Газеты палітаддзелаў МТС у гады калектывізацыі сельскай гаспадаркі. Друк палітаддзелаў МТС і саўгасаў адыргываў значную ролю ў арганізацыйна-гаспадарчым умацаванні калгасаоў, выхаванні калгаснікаў. Так, газета палітаддзела Рагачоўскай МТС “За бальшавіцкія калгасы” (рэдактар Вярхоўскі) была па-сапраўднаму калектыўным арганізатарам калгаснікаў. Газета з’яўлялася шжрокай трыбунай перадавога вопыту. Пачынаючы з першых нумароў, яна паказвала, як перадавыя калгасы арганізоўваюць паспяховае правядзенне сельскагаспадарчых работ. Такім ж былі газеты “Бальшавіцкі сцяг”, орган палтаддзела Слуцкай МТС “За тэмпы і якасціь і інш.  27 лютага 1928 г. ЦК КП(б) прыняў пастану “Аб пастаноўцы агітацыі і прапаганды, вусна і ў друку, у сувязі запастановай 15 з’езда ВКП (б) аб рабоце на весцы”. Пастанова з’явілася праграмай дзейнасці беларускага друку ў барацьбе за калгасны лад. ХІІ з’езд Кампартыі Беларусі адзначаў, што нізкі рост ураджайнасці і таварнасці сельскай гаспадаркі тлумачыцца распыленасцю сялянскіх гаспадарак. Калгасы ў гэты час складалі толькі адзін працэнт. А тэмпы росту прамысловасці БССР, якая базіравалася ў значнай ступені на сельскай гаспадарцы, патрабвалаі ўзмацненага ўздыму сельскай гаспадаркі. “У асноўным рашаючы крок, асабліва ва ўмовах Беларусі з дробнай карліквай сялянскай гаспадаркай, гэта шлях калектывізацыі, буйных калектываў”, - адзначалася ў справаздачным дакладзе ЦК КП (б) Б.  З гэтага часу газета “Беларуская веска” пачынае не толькі пісаць пра калектывізацыю, але і весці барацьбу за яе. З усіх месц Беларусі селькоры паведамлялі аб поспехаха калектывізацыі. 5 ліпеня 1929 г. гзета абвясціла аб Усебеларускім сацыялістычным спаборніцтве раенаў. Вялікае месца ў гэты час на старонках газеты адводзілася прапаганўдзе культурнага жыцця ў весках. З № 93 газета ўвяла пастаянную рубрыку “Сацыялістычнае спаборніцтва”. У 1929г. “Беларус.веска” актыўна правяла падрыхтоўку да дня калектвізацыі ў Беларусі. “Правядзенне дня калектывізаці, - пісала газета – не есць выпадковая “кампанія”, а есць пачатак паглыблення сістэматычнай працы па калектвізацыі і вытворчым каапераванні працоўнага сялянства”. “Магутны ўздым мас” – вось як характарызвала “Бел.веска” рух сялянскіх гаспадарак да калектыўнага жыцця.  Актыўней умешваліся ў жыцце селькоры. Больш змястоўнымі сталі іх матэрыялы.  Газета выкарыстоўвала ўсе жанры публіцыстыкі для палітычнага абуджэння і выхавання сялян як актыўнай свядомай грамадскай сілы. 11. Газета “Революционная ставка» Кожны дзень салдацкае выданне на чатырох старонках выходзiла у горадзе, дзе знаходзiлася камандаванне рускай армii Заходняга фронту. Адсюль i яго спецыфiчнасць. «Революционная ставка» аб'явiла усiм ваеннаслужачым аб першых дэкрэтах савецкага урада, аб скасаваннi саслоуных чыноу i званняу, адмене палачнай дысцыпліны у армii, правіла растлумачальную работу сярод салдат аб неабходнасцi абароны рэвалюцыi i утварэннi Чырвонай Армii. Пачынаючы са студзеня 1918 г., газета выходзiла пад лозунгам «Усе у Чырвоную Армiю!”  «Революционная ставка» пісала, што савецкая улада ёсць кроу ад крывi рабочых i сялян, яна сцвярджае права ycix грамадзян бу-даваць сацыялiстычную дзяржаву свабоднай працы без памешчыкау i капiталiстау. У той жа час газета тлумачыла, што буржуазiя i контррэвалюцыя, iмперыялiсты усяго свету не могуць змiрыцца з iснаваннем савецкай рэспублшi. Вось чаму яе трэба абараняць. Газета заклiкала салдат умацоуваць абарону рэспублiкi, а таксама савецкую уладу на месцах, каб захаваць моцны тыл. Салдаты, якия вярталiся дамоу, «Революционная ставка» наказвала аб'ядноуваць вакол сябе рабочых i сялян, абашрацца на беднату, утвараць i падтрымлiваць Саветы, бальшавiцкiя партыйныя ячэйкi.«Больш рашучасцi, менш уступак ворагам пралетарыяту i бязлитасная барацьба з iмi, i вера у творчы розум i сiлу працоуных мае - i перамога пралетарскай рэвалюцыi будзе забяспечана»!. Зразумела, што армейскiя газеты находзiлiся пад непасрэдным уплывам бальшавшоу, якiя умела выкарыстоувалi палiтыч-ныя абставшы для падпарадкавання армii сваiм мэтам развіцця рэвалюцыi, умацавання Саветау i барацьбы з iнтэрвенцыяй i контр-рэвалюцыяй. Бальшавiцкiя армейскiя газеты у час Грамадзянскай вайны атрымалi шырокае распаусюджанне. Яны выкрывалi культ самадзяржаунага афiцэрства, антынародны сэнс заклшу «За цара i айчыну», паказвалi, што пры савецкай уладзе штарэсы армii i наро-да супадаюць, што салдаты змагаюцца за сваю радзiму, з'яуля-юцца патрыётамi i абараняюць яе ад шшаземных захопшкау i ix саюзнікау - унутранай контррэвалюцыi. 13. М. Багдановіч – публіцыст.

Максім Багдановіч, нарадзіўся 9 снежня 1891 года ў Менску.

Матэрыялы газет «Наша Ніва», «Наша доля», з якімі ён знаёміцца падчас вучобы ў гімназіі, значна паўплывалі на фарміраванне яго светапогляду. Ён вывучае беларускую мову і літаратуру. Ідэя нацыянальнага адраджэння Бацькаўшчыны становіцца мэтай і сэнсам яго жыцця.

Творчая дзейнасць Максіма Багдановіча пачалася з публікацыі алегарычнага апавядання «Музыка» (Наша Ніва. 1907. № 24. 6 ліп.). У 1908 годзе былі напісаны і апублікаваны першыя вершы «Прыйдзе вясна», «Над магілай», у якіх аўтар пазначыў месца напісання: Ніжні Ноўгарад.

Газета «Наша Ніва» перыядычна друкуе вершы, у газеце «Голос» публікуюцца нататкі, рэцэнзіі, фельетоны, крытычныя артыкулы.

Паводле лістоў у газету «Наша Ніва» М.Багдановіч меў намер уключыць у зборнік раздзелы «Каханне і смерць» і «З чужой глебы» (пераклады). На жаль, гэтыя раздзелы не ўвайшлі ў «Вянок» і былі апублікаваны пасля смерці паэта.

М.Багдановіч здолеў падняць сапраўдныя «глыбы» ў даследаванні гісторыі беларускага пісьменства і закласці «трывалыя асновы нацыянальнага літаратуразнаўства і крытыкі» (М.Мушынскі). Першыя артыкулы «Глыбы і слаі» [1911], «За тры гады» [1913] даследчыкі лічаць пачаткам беларускай прафесійнай крытыкі.

М.Багдановіч стварае «навукова абгрунтаваную канцэпцыю развіцця беларускай літаратуры ад старажытнасці да пачатку ХХ ст.» («Кароткая гісторыя беларускай пісьменнасці да ХVІ сталецця» [1911], «За сто лет» [1911], «Новый период в истории белорусской литературы» [1912], «Белорусское возрождение» [1914]).

У беларускім і расейскім друку перыядычна з'яўляюцца публіцыстычныя артыкулы, у якіх разглядаюцца пытанні гісторыі літаратуры, нацыянальныя і грамадска-палітычныя праблемы («Новая интеллигенция» [1914], «О гуманизме и неосмотрительности» [1914], «Белорусы» [1915]).

У 1914 годзе М.Багдановіча прымаюць у правадзейныя члены «Всероссийского обіцества деятелей периодической печати и литературы».

У 1915 годзе М.Багдановіч зноў едзе на лячэнне ў Крым.

Цяжкая хвароба ўсё часцей прыпыняла творчую працу. Пераадольваючы яе жорсткія праявы, паэт піша паэму «Максім і Магдалена», цыкл «На ціхім Дунаі» (вершы беларускага складу) і іншыя творы.

Змог стаць побач з Янкам Купалам і Якубам Коласам першай зоркай на небасхіле нацыянальнай паэзіі, аказацца ў цэнтры літаратурна-грамадскага руху Беларусі пачатку ХХ ст., быць лепшым крытыкам і гісторыкам роднай літаратуры, яе класікам, выдатным перакладчыкам і празаікам» (А.Лойка).

Спадчына Максіма Багдановіча ўвайшла ў залаты фонд беларускай культуры.

 

14. Формы масавай работы рэдакцый у гады першых пяцігодак. (немного по 10 вопросу) Працоўныя Савецкай краіны паспяхова выканалі першы і другі пяцігадовыя планы развіцця народнай гаспадаркі. 1938-1941 гг. Былі адзначаны новым умацаваннем становішча СССР на міжнароднай арэне. Савецкаая Беларусь за гады трэцяй пяцігодкі па пану павінна была павялічыць агульны валвавы аб’ем праымсловай прадукцыі ў 1,5 раза, капіталаўкладанні павінны былі скласці 1 млрд.руб. (у другой пяцігодцы – 600млн.). У гады трэцяй пяці-кі ўмацаваўся партыйна-савецкі друк, узмацнялася яго роля ў выканнаі планаў. ЦК ВКП (б) прыняў рад пастаноў, накіраваных на пашырэнне партыйных аддзелаў у газетах, паляпшэне работы ўласных карэспандэнтаў, павышэнне ролі раенных газет: “Аб асвятленні ў газетах пытанняў партыйнага жыцця” (1938 15сакавіка), “Аб рабоце ўласных карэспандэтаў яраслаўскай абласной газеты “Северный рабочій” (1938 2 чэрвеня), і інш.ЦК ВКП (б) адзначыў бессістэмнае і павярхо9ўнае асвятленне пытанняў партыйнага жыцця ў беларскіх рэспубліканскіх газетах “Звязда” і “Советская Белору.” і патрабаваў увесці ва ўсіх рэспбліканскіх, краявых, абласных газетах пастаянны аддзел “Партыйнае жыцце”. Такім чынам пад гэтай рубрыкай у газетах змяшчаліся матэрыялы аб рабоце партыйных арганізацый, іх кіруюча ролі ў гаспадарчым і культурным будаўніцтве, палітычным выхавані працоўных. У 1938г. “Звязда” і “Советская Белору.” і інш. Рэспбліканскія газеты надрукваалі раздзелы “Краткого курса історіі ВКП (б)”. ЦК ВКП (б) партрабаваў каб аддзел прапаганды і агітацыі аб’яднаў найбольш кваліфікаваных прапагандыстаў, лектараў дакладчыкаў, кансультатнтаў для супрацоўніцтва ў друку, а рэдакцыі цэнтральных, рэспубліканскіх, краявых і абласных партыйных і касмамольскіхгазет сістэматычна змяшчалі на сваіх старонках артыкулы па тэарэтычных пытаннях марксізма-ленінізма, лекцыі для прапагандыстаў, адказы на пытанні чытачоў. Ужо ў пачатку трэцяй пяцігодкі ў рэспубліцы пачаўся шырокі рух за дэртміновае выкананне заданняў. “Совет. Белор.” І іншыя газеты пастаянна вялі рубрыку “Спаборніцтва імя трэцяй пяцігодкі”. 1 лютага 1939 г. Рэспубліканскія газеты апублікавалі тэзічы даклада XVIII з’ездзе ВКП (б) “Трэці пяцігадовы план развіцця народнай гаспадаркі” (1938-1942), а таксама перадрукавалі перадавы артыкул “Правды” “Трэцяя пяцігодка”. Газеты асвяшчалі розныя формы прамысловасці. Асвятляліся таксама пытанні развіцця сельскай гаспадаркі (“Парады калгаснікам”, “На калгасны шлях”, “Пашырыць рады стаханаўцаў на ўборцы”, і інш.). 15. Першыя рэдактары і супрацоўнікі савецкіх выданняў ў гады грамадзянскай вайны. “Звязда”, “Советская Белорус.”, “Гомельская праўда”, агітплакат, “Раздаваім фашысцкую гадзіну” выдаваліся у выключна цяжкіх умовах. Адказны сакратар гэтага агітплаката – Анатоль Астрэйка. Р. Дзегцяроў апісваў дні работы рэдакцый газет у прыфрантавым Гомелі. З часткі супрацоўнікаў рэдакцый “Савецкай Беларусі” і агітплаката “Раздаваім фашысцкую гадзіну” быў сфарміраваны новы эшалон-друкарня. Узначаліў друкарню таленавіты беларскі журналіст і пісьменнік Мікола Вішнеўскі.  Былы сакратар Слуцкага падпольнага РК КП (б) Б.А. Сцяпанава піша, што ўся перыядычная літ-ра, газеты, якія атрымлівалі партызаны, зачытваліся літаральна да дзірак. 16 студзеня 1942 г. “Савецкая Беларусь” надрукавала артыкул сакратара ЦК КП (б) Беларусі П.К. Панамарэнкі “Беларскі народ у барацьбе з нямецкімі акупантамі”. Газеты Беларусі публікавалі паведамленні Саўніфармбюро, артыкулы аб правале нямецкага плана акружэння і ўзяцця Масквы. 16. Друк вызваленных абласцей Заходняй Беларусі (1939-1941гг). Шматгадовая барацьба за сацыяльнае і нацыянальнае вызваленне Зах.Бел. пераможна закончылася ў верасні 1939 г., калі руку брацкай дапамогі свім заходнебеларускім братам працягнулі працоўныя СССР. Да 25 верасня часцямі Чырвонай Арміі былі паўнасцю вызвалены землі Заход.Бел.Народны паэт Я.Коалс у адкрытым лісце “Братам Зах.Бел.” пісаў: “Ці маглі мы спакойна стаяць у баку і глядзеціь на вашы мучэнні...”. Упершыню працоўныя ЗБ маглі свабодна трымаць у руках “Правду”, “Известия”, “Звязду”. Газеты рэспублікі з радасцю пісалі аб вызваленчым паходзе Чырвонай Арміі, аб тым, як яе сустракае народ. 25 верасня ў Гродна пачала выходзіць “Свабодная Беларусь”. На працягу верасня –кастрычніка выйшлі газеты “Рабочы”, “Полесская правда”, “Красное знамя”. З’явіліся перыядычныя выданні ў Лідзе, Навагрудку, Стоўбцах, Лунінцы і інш.гарадах. Газеты друкавалі пастановы мясцовых органаў улады, расказвалі аб жыцці працоўных усей Савецкай краіны, станваіліся праваднікамі ідэй партыі, барцьбітамі за перамогу сацыялізма, за новае шчаслівае жыцце працоўных былой Зах.Бел. у брацкай сям’і народаў Савецкай краіны. Указам Прэзідума Вярхоўнага Савета БССР ад 15 студзеня 1940 г. н тэрыторыі былой ЗБ былі створаны вобласці. Друк адыграў значную ролю ў выбарах у Народны сход ЗБ, Вярхоўны Савет СССР і БССР (1940, сакавік) і мясцовыя Саветы (1940, снежань). “Чырваная звязда” змясціла 26 перадавых артыкалў, прысвечаных выбарам, выдавалі лістоўкі з біяграфаіямі кандыдатаў у дэпутаты,расказвала аб іх на сваіх старонках. 20 кастрычкніка валожынская раенная “Іскра” выступіла з перадавым артыкулам “Шырэй размах выбарчай кампаніі” аб падрыхтоўцы да выбараў у мясцовыя Саветы. 7 сенжня 1940., напярэданні выбараў у мясцовыя Саветы дэпутатаў працоўных, “Чырвоная змена” змясціла старонку “Фабрыка “Ардаль”. Фабрыка была вядома сваімі рэвалюцыінымі традыцыямі. Зразумела, што многія раенныя і абласныя газеты карысталічся прыемам параўнання (што было і што естць). Матэрыялы друкавалія ў падборах заметак, на разваротоах, на мэтавых палосах. “Вольная праца” 16 лютага 1940г. Змясціла старонку “Нашы дасягненні за чатыры за паловай месяцы ў лічбах”. 17 лістапада 1940 г. “Чырваная звязда” выйшла з раваротам “За 14 месяцаў Савецкай улады”. “Чырвоная звязда” пісала пра поспехі першых калгасаў. Шмат увагі удзялялася жыццю і барацьбе працоўных у Польшчы. Журналіст Г. Баяраў настаронках “Звязды” выступіў з артыкулам “Голад і вайна –праграмма германскага фашызму”, “Каланіяльныя патрабанні фашысцкай Германіі”, “Антыфашысцкі рух у Германіі”. 21 чэрвеня 1941 г. Суботнія газеты былі апошнімі сведкамі мірнага часу. “Віцебскі рабочы” змясціў перадавы артыкул “Эканамічная адукацыя кадраў”. 17. Газета “Савецкая Беларусь”.

Газета выхоувала у чытачоу патрыятычныя пачуццi i указвала на неабходнасць абароны рэспублики. Асаблiвае значэнне мела тая акалiчнасць, што газета друкавалася на беларускай мове. Тэты факт азначау пачатак культурнага нацыянальнага будаунiцтва у рэспублiцы. «Савецкая Беларусь» распрацоувала праблемы беларускай мовы i лггаратуры, навукi i адукацыi, нацыянальнага мастацтва. У першы год выдання мно-га творчых сiл уклау у яе Ц. Гартны. Амаль у кожньш: нумары Друкавалiся яго вершы, артыкулы, апавяданнi. Ён стварау вобраз новай эпохi, новага чалавека, якi iмкнецца да свабоднага жыцця. За такое жыццё патрэбна змагацца. Ц. Гартны пicay: Устаньце усе, ад края к краю, і пад вольны ідзіце сцягi вораг дзiкi натрае, мячом стукае у дзвярах.

Вобразнасць, эмацыянальнасць, рэвалюцыйны парыу у змесце газеты вызначалiся фактычна творамi Ц. Гартнага. Яго працу працягвалi маладыя таленавiтыя лiтаратары, якiя супрацоутча-лi у «Савецкай Беларусi». М. Чарот у сваiх вершах сцвярджау пе-рамогу беларускага народа над белапольскімi iнтэрвентам: Падняцца можна i за хмары, Але лятаць ня доуга вам... Ваяк чырвоны - пралетарый - Дастане куляю i тамi «Савецкая Беларусь» формай i зместам, аналiзам i абмеркаваннем нацыянальных праблем вабiла чытачоу. Газета наблiжала дзяржауныя задачы, важныя грамадскiя праблемы да кожнага чалавека i паказвала, што ад гэтага залежыць умацаванне савецкай улады i разгортванне гаспадарчага будауніцтва. У шэрагу беларускамоуных выданняу першае месца належыць «Савецкай Беларусi». Газета падкрэслiвала сутнасць дзяржаунага сацыялiстычнага ладу. Яна была органам вышэйшай прадстаунічай улады. У гэтым было яе адрозненне ад партыйнай прэсы, хаця, безумоуна, газета праводзiла у жыццё палiтыку партыi.  «Савецкая Беларусь» выходаiла тры разы на тыдзень трехтысячным тыражом i арыентавалася на вясковага чытача. Партыйная аргатзацыя рэспубліцi на той час была нешматлікай, а сяляне складалi больш за 80 %. I весцi дыялог з асноунай часткай насель-ніцтва, узровень адукацыi якой быу зусiм нiзкi, на простай роднай мове было зручна, карысна i палiтычна правильна. Дыскусіі аб ужываннi беларускай мовы ніхто не уздымау, хаця у газетах i часопicax друкавалiся артыкулы аб яе развіццi. Гэта лiчылася аб'ектыуным правам беларусау. Супярэчнасцi узнікнуць i прарастуць значка пазней, калi беларусiзацыя дасягне значных поспехау i стане адным з эфектыуных фактарау адукацыi i культуры. Тады будзе вынесены прысуд нацыяналiзацыi  - «нацыяналiзм».

А пакуль газета расказвала пра пераутварэннi на вёсцы, пра неабходнасць узбраення сельскагаспадарчай вытворчасцi тэхнiкай, тлумачыла, «што такое трактар». Рэдакцыя указвала партыйным i савецкім органам, што на сяле марудна перабудоуваецца стыль жыцця. «Чорная, ядавітая хмара навiсла над вёскай, - гаварылася у артыкуле „Б'ём у набат", - i агарнула усе яе жыццё. Самагон i п'янства у самых дзiкiх формах сталi бытам, пусцілi глыбокiя карэннi у сялянскае жыццё i пагражаюць не толькi здароую, дабра-быту вёскi, але i будучынт рабоча-сялянскай дзяржавы, пабудаванай з ташмi цяжкімi i такiмi вялiкiмi ахвярамi». Тэма культурнага жыцця вёскi стала у газеце пастаяннай. Да яе асвятлення прыцягвалiся мясцовыя органы улады i найперш камсамольскiя арганiзацыi, якiя павінны былi разгортваць палiтыка-масавую працу. Рэдакцыя змяшчала шмат матэрыялау культурна-асветннікага характару. Напрыклад, 3. Бядуля надрукавау вялiкi артыкул у некалькiх нумарах за 1922 г. «Рэлiгiя i сялянства у народнай творчасці». 3 29 кастрычніка да 1 лiстапада «Савецкая Беларусь» шырока асвятляла урачыстасці, прысвечаныя гадавiне БДУ (рэпартаж «Трыумф» з урачыстага сходу 1 лiстапада). I усе больш газета засяроджвала увагу на вырашэннi эканамiчных праблем, ад якiх залежау дабрабыт людзей. Падводзячы вынiкi гаспадарчага года, «Савецкая Беларусь» паведамляла чытачам, што яны  незадавальняючыя, паказваюць цяжкасцi развіцця савецкай эканомiкi Жур-налiсты «Савецкай Беларусi» ставiлi перад сабой мэту паказаць рэальнае жыццё - складанае, супярэчлiвае, iншы раз трагiчнае, а разам з гэтым прапаноувалi новыя падыходы да жыцця, каб рэчаiснасць залежала не ад выпадковасцей, а больш ад волi, жа-дання i працы людзей. Так закладвалiся асновы беларускага друку, заснаванага на партыйнай прапагандзе i агiтацыi. Сэнс гэтай працы быу у тым, што, зыходзячы у сваей дзейнасцi з агульнасаюзных дакументау, друк прапаноувау насельнiцтву праграму будауніцтва сацыялiз-му у беларускiх умовах. Журнал1сты iмкнулiся да пераканаучасцi, доказнасцi, глыбокага публiцыстычнага даследавання актуальнай тэматыкi, заусёды ставiлi на першае месца штарэсы чытачоу i таму запрашалi iх да шырокага удзелу у абмеркаваннi надзённых праблем. «Савецкая Беларусь» распрацоувала праграму пе-рабудовы вёскi на сацыялiстычных асновах.