Zmiany w przestrzeni poradzieckiej

Dylematy polityki zagranicznej Federacji Rosyjskiej (znaczenie „bliskiej zagranicy”)

Polityka zagraniczna:
- pod koniec 1991r. na obszarze ZSRR powstało 15 nowych podmiotów państwowych
- głównym sukcesorem była Rosja
- „ problem rosyjski” po zakończeniu zimnej wojny
* budowa podstaw demokracji
* budowa podstaw systemu autorytarnego
* jaką rolę Rosja powinna odgrywać
czy lepsza Rosja silna i stabilna czy słaba i w rozkładzie?

Dekada lat 90’ – główne cele polityki zagranicznej: koncepcja polityki zagranicznej z 1993r.
koncepcja polityki bezpieczeństwa z 1997r.
dążenie do wzmocnienia bezpieczeństwa państwowego („ mega cel”)

dążenie do stabilizacji sytuacji granic Federacji Rosyjskiej (wiele nowo powstałych granic, spory z Ukrainą, rok 97 Sewastopol, bazy, flota Czarnomorska, 2003 r. zamknięcie sporów)

stabilizowanie sytuacji w najbliższym środowisku międzynarodowym (obszar WNP- do WNP nigdy nie weszły państwa nad bałtyckie)
przecenianie roli WNP (myślano, że to druga UE, ale nie było na to woli wszystkich państw WNP, wtedy położono nacisk na umowy dwustronne)

tendencja do tego aby państwa WNP, UE, USA zaakceptowały rolę Rosji jako głównego stabilizatora na obszarze WNP
dążenie do partnerskich relacji z zachodem, szczególnie z USA

tworzenie dogodnych warunków zewnętrznych poprzez kontakty z najbardziej rozwiniętymi państwami świata w celu wydźwignięcia gospodarki (99-08 cały czas PKB wzrasta)

dążenie do odbudowy pozycji mocarstwowej Rosji na miarę XXI wieku
dążenie do przestrzegania praw mniejszości rosyjskiej na terytorium innych państw WNP

nierozpowszechnianie broni nuklearnej (traktat START II 93 z USA)
chęć tworzenia z USA stosunków bipolarnych tzw. „ nowy bipolaryzm”

lata 2000- 2008

 

znaczna poprawa sytuacji gospodarczej Rosji, a przez to zmiana w prowadzeniu polityki zagranicznej konsolidowanie struktur państwa rosyjskiego, bo głównym zagrożeniem jest rozkład wewnętrzny państwa rosyjskiego odchodzenie od podstaw demokracji budowanych przez Jelcyna- przejmowanie kontroli państwa nad koncernami mediów elektronicznych (kwestia zabójstw niezależnych dziennikarzy)

odchodzenie od demokracji- negatywne opinie międzynarodowe, a pozytywne wewnętrzne
konsolidacja wewnętrzna powoduje wzmocnienie roli Rosji na arenie międzynarodowej (ale ma na to wpływ także bardzo dobra koniunktura na ropę)

„ demokracja sterowana” nazwa Putina na demokracje, którą chciał wprowadzać
główne zagrożenie dla Rosji nie są zewnętrzne ale wewnętrzne- szczególnie kryzys gospodarczy

złe zapatrywanie się na kolejne rozszerzenia NATO sprzeciw wobec interwencji ze względów humanitarnych (Kosowo)
zachowanie wiodącej roli Rady Bezpieczeństwa, a szczególnie jej stałych członków
wsparcie dla USA w ramach koalicji antyterrorystycznej, 7 X 2001 wsparcie akcji w Afganistanie (talibowie) i dla rządu Karzaja
reżimy skrajnie islamskie zagrażały interesom Rosji ze względu na geopolityczne uwarunkowania (eksport rewolucji islamskiej na tereny w orbicie wpływów Rosji- Tadżykistan, Turkmenistan)
dogodna sytuacja dla wpisania wojny Czeczeńskiej w kontekst walki z terroryzmem
uznano, że poprzez walkę z terroryzmem u boku USA będzie można wzmocnić
nadzieja, że poprzez współprace w kwestii bezpieczeństwa USA zrezygnuje z budowy tarczy antyrakietowej – 7.12.2001 Bush wypowiedział traktat IBM z lat 70’ który stał na drodze budowy tarczy- to spowodowało schłodzenie relacji z USA
ekonomizacja polityki zagranicznej
wykorzystanie dla własnych celów instrumentów ekonomicznych gaz i ropa
kwestia sporna to Irak i interwencja tam, tego projektu Rosja nie popierała
lata 2002-2003 zacieśnienie współpracy z RFN, Francją, a nawet z państwami UE (główny partner gospodarczy Rosji) Rosja szczególnie w ostatnich latach stara się rozwiązac problemy z pojedynczymi państwami UE, a nie z całością konflikt rosyjsko/gruzińsko/osetyński USA i UE miały zastrzeżenia do „ nie proporcjonalnego” użycia siły –

konflikt rozpoczęła strona gruzińska (bombardowała Osetię)

Problem bezpieczeństwa (piecza nad arsenałem nuklearnym, Układ Taszkiencki, konflikty)

Traktat taszkiencki (formalnie Układ o bezpieczeństwie zbiorowym WNP) – umowa międzynarodowa zawarta 15 maja 1992 roku w Taszkencie między Rosją, Uzbekistanem, Kazachstanem, Tadźykistanem, Armenią i Kirgistanem, mający na celu współdziałanie państw-sygnatariuszy w kwestiach obronności. W zamyśle inicjatora - Federacji Rosyjskiej - układ ten miał stworzyć mechanizm bezpieczeństwa dla członków Wspólnoty Niepodległych Państw. Nie objął on ostatecznie swym zasięgiem wszystkich państw członkowskich WNP, jednak w 1993 przyłączyły się do niego jeszcze trzy kraje - Azerbejdżan, Gruzja i Białoruś.

Z założenia układ taszkiencki miał dwoisty charakter - tworzył zarówno system bezpieczeństwa zbiorowego, jak i sojusz wojskowy. 2 kwietnia 1999 roku zawarto Protokół o przedłużeniu Układu o bezpieczeństwie zbiorowym, jednak jego sygnatariuszami znów została wyłącznie część państw WNP - były to Armenia, Białoruś, Kazachstan, Kirgistan, Rosja i Tadżykistan.