Жашоонун ыйман жолун тандайлычы

Жаман ойду көңүлгө албайлычы,

Жакшы ойдун учугун кармайлычы.

Жамандыкты ойлогон эң чоң күнөө,

Жаалына кудайдын калбайлычы.

 

Жамандардын жанына барбайлычы.

Жамандыгын сиңирип албайлычы.

Жагымдуу жан сергиткен сөзүн айткан,

Жакындап жакшыларды жандайлычы.

 

Жан-дүйнөгө бүлүктү салбайлычы,

Жашоодо ыйман жолун тандайлычы.

Жамынбай башкалардын үрп-адатын,

Жакшы салт, наркыбыздан танбайлычы.

 

Жагжайып көкүрөктү жайбайлычы,

Жайыттарга өзүбүз жайлайлычы.

Жашырып бир четинен сата берип,

Жайыттардан ажырап калбайлычы.

 

Тетирленип тескери акпайлычы,

Текебер дерделеңдеп баспайлычы.

Кулагым кужулдактан тажап бүттү,

Кур чечен, тапандыкты таштайлычы.

 

Эшигин көрүнгөндүн какпайлычы,

Эшикти көрүнгөнгө ачпайлычы.

Ээлетип колу туткак шумпайларга,

Элибиздин байлыгын чачпайлычы.

 

Ар кандай кыйындыктан качпайлычы,

Аргымакты алешем чаппайлычы.

Ала-Тоону калтырган мурас кылып,

Ата-баба үмүтүн актайлычы.

 

Жалдырап асман карап жатпайлычы,

Жашоонун жаңы жолун тактайлычы.

Жандырып үлбүрөгөн чырагданды,

Жаңыча жашаганды баштайлычы.

28.02.2009

ЖАШТЫГЫМ КАЙДА?

Капкара тармалданган чачым кайда,

Карылуу жыйырма беште жашым кайда.

Селкилердин сезимин кытыгылап,

Серпилип турчу менин кашым кайда?

 

Жүрөктүн түрсүл каккан күүсү кайда,

Жүзүмдүн бырышы жок түсү кайда.

Көрүнгөн чөп ичинен ийне дагы,

Көз айнексиз көзүмдүн күчү кайда?

 

Казакбай деп өзгөрбөй атым калды,

Көгала суйдаң жумшак чачым калды.

Качанкы өтүп кеткен жаштыгымдан,

Кара бойдон бир гана кашым калды.

 

Арт жакта жетимиштей жашым калды,

Ар түркүн өнөр толгон башым калды.

Элүү жыл бирге жашап келатамын,

Эш тутуп Керимкандай асыл жарды.

23.12.2011

 

ЖАШ ШОПУРДУН ЫРЫ

 

Грузовой машинаны,

Күрүлдөтүп айдап жүрөм.

А кээ кезде алыс жолдо,

Апта эмес, айлап жүрөм.

 

Биздин турмуш дал ушинтип,

Жолдо болмой дамамат.

Жаш келинчек тышка чыкпай,

Жалгыз үйдө камалат.

 

Кабинаңа сала кет деп,

Кол көтөргөн ар ким бар.

Алып алам кыйыктанбай,

Жолугушса кемпир-чал.

 

Кереги жок жигиттердин,

Көрүп жалгыз түрүңдү.

Далда жерден башка чаап,

Алып кетер жүгүңдү.

 

Кыз-келиндер көрүнсө да,

Капарыма албаймын.

Азгырылып мен аларды,

Кабинама салбаймын.

 

Кан жолдомун жүрөм алга.

Болбойт артка барышка.

Бирок жүрөк кусаланат,

Жарым калып алыста.

ЖЕЛЕГИҢДИ КӨКӨЛӨТӨ КАРМАГЫН

(Талас калкына)

 

Манас неге Талас жерин тандаган?—

Жер соорусу экендигин аңдаган.

Чептей болуп тегерете бийик тоо,

Четтен келип, душман бүлүк салбаган.

Төмөнүндө арпа-буудай эгилип,

Төрлөрүндө мал жайылып сандаган.

 

Кечээги өткөн жыйырманчы кылымда,

Кендир кескен он алтынчы жылында,

Тууган элим ары-бери удургуп,

Турган кезде тагдыр кылдын кырында.

Кадик акыл билермандар чогулуп,

Качырбаган таластыктын бирин да.

 

Тууган элим туулушкан намыска,

Тулпар аты мөөрөй алган жарышта.

Берсе берет, бирок өзү башкага,

Белчесинен баткан эмес карызга.

Алып түшкөн эр сайышта жигитти,

Аппак сакал сексендеги абышка!

 

Алтымыш жыл өткөн чакты карасак,

Албан эмгек бергендерин санасак,

Айдаралиев Рысбектей инсандын,

Атын атап, ырга кошсок жарашат.

Азыр болсо андан калган уулдар,

Ата жолун сыйлуу улап баратат.

 

Талас калкым, намысыңдан жанбагын,

Тазалыктан, акыйкаттан танбагын.

Ууру, кески… чыкпасынчы арадан,

Уят кылбай Манас ата арбагын.

Жеңиштерден жеңиштерге жетишип,

Желегиңди көкөлөтө кармагын!

ЖЕТЕМБИ?

 

Адырга чыккан жекенди,

Алтыным сага жетемби?

Алтыным сага жете албай,

Арманда өтүп кетемби.

 

Кырга бир чыккан жекенди,

Кымбатым сага жетемби?

Кымбатым сага жете албай,

Кыйналып өтүп кетемби.

 

Күңгөйгө чыккан жекенди,

Күмүшүм сага жетемби.

Күмүшүм сага жете албай,

Күйүттө өтүп кетемби.

 

Тектирге чыккан жекенди,

Теңтушум сага жетемби?

Теңтушум сага жете албай,

Телмирип өтүп кетемби.

 

ЖУМАБЕК

 

Жумабек деген бирөө бар,

Оозунан түшпөйт чылымы.

Бирөө зордоп жаткансып,

Бир паска болбойт тынымы.

 

Жумушчу күндүн жартысы,

Жумшалат ошол чылымга.

«Бычоктор» калат жыйылып,

Үстөлүнүн кырында.

 

Тамекиси түгөнсө,

Жанын койбойт башканын.

Арданып кээде мындай дейт:

«Ай, ушуну таштадым!»

 

О, кокуй кайдан таштасын,

Бекер сөз антип айтканы.

Запасы толуп жатпайбы—

«Бычоктор» болот тартканы.

 

Он метр жерден жыттанат,

Оозунан чыккан илеби.

Башкага ошо жакпасын,

Жумакең деги билеби?

 

Чылым деген кысталак—

Өпкөнүн ичи ышталат.

Таза аба жетпей каныңа,

Жыйырма жыл өмүр кыскарат.

 

ИШЕНБЕЙМИН

 

Тооруп келген ажалга ишенбеймин,

Досумдан бөлгөнүнө ишенбеймин.

Досумдун өлгөнүнө ишенбеймин.

Досумду көмгөнүнө ишенбеймин.

 

Тартынбай кыйындыкта жол кошконмун,

Тандап туруп өзүңө жолдош болдум.

Жоруктарың жашоодо үлгү болуп,

Жолдош эмес, жан кыйган жан дос болдум.

 

Турмуштун кыйындыгы турса сынап,

Турчу элең буйдалбастан акыл курап.

Туш келсе бет алдымдан тоскоолдуктар,

Турармын арбагыңдан акыл сурап.

КАЙРАН ЭНЕМ

 

Жар болуп кырк жаштагы атабызга,

Жашы жыйырма куракта келген экен.

Көкүрөк муң, көздөрү жашка толуп,

Көп жылы күтүп мени көргөн экен.

Ошол тарткан азабы жетпегенсип,

Отузга жетип-жетпей өлгөн экен.

Кан жутуп, кайгы басып атам байкуш,

Казактын талаасына көмгөн экен.

Атабыз элүү жашта жалгыз калып,

Ажалдын мыйзамына көнгөн экен.

Ападан эрте калып бу Казакең,

Азабын жетимдиктин көргөн экен.

Ошондо жыйырмадагы казак кызы,

Ордуна эне болуп келген экен.

КАЗАК АПАМА

 

Журтунда казагымдын туулгамын,

Жүзүм чайып суусуна жуунгамын.

Олтуруп коломтонун чекесинде,

Отуна колум кактап жылынгамын.

 

Казак кемпир кесиптир киндигимди,

Казактарда киндигим каны тамган.

Казак чал азан айтып, жар чакырып,

«Казакбай» деген энчи атымды алгам.

 

Каадалап карын жарып казак кемпир,

Майын салып оозумду ачып берген.

Тушоомду кесиптир бир баласы,

Эдиреңдей жарышта ашып келген.

 

Бир кулагым ачыптыр кыргыз күүсү,

Атам черткен Токомдун комузуна.

Бир кулагым шаңк эте ачылыптыр,

Казак черткен домбура добушуна.

 

Казактын талаасынан жай тааптыр,

Отузга жетип-жетпей кайран энем.

Ошондо жыйырмадагы казак кызы,

Ордун ээлеп алганга айран элем.

 

Ошентип Мерки жактан казак кызы,

Мен тутунган экинчи энем болду.

Мүнөзү тарс-турс этип чапчаң эле,

Бирок да тамак-ашка кенен болду.

 

Жетимиш бешинде суусу бүтүп,

Ал дүйнө алды менен атам кетти.

Артында жыйырма жылдай жесир калып,

Жетимиш бир жашында апам кетти.

 

Эр ортону элүүдөн эбак өттүм,

Эринчээкмин, көңүл жай курсак тойсо.

Илгеркидей Үкүгүл апама окшоп,

Көк желкеге бир койор киши болсо.

 

Анткен менен ичиме катып жүргөн,

Апама «таарынчым» бар жалгыз гана.

Болгону үч карындаш төрөп берип,

Мен жүрөмүн эркектен жалгыз бала.

 

КАЗАГЫМ

 

Мелтиреген жер асты толгон байлык,

Мекениң көз жетпеген кенен жайык.

Тоолук кыргыз конокко барып калса,

Тососуң кучагыңды кенен жайып.

 

Сары-Өзөк, Сары-Арка, Сары-Жайык,

Сан миңдеген келесиң малың жайып.

Базар, дүкөн тирелип тамак-ашка,

Баратат күндөн күнгө элиң байып.

 

Казагым, кең талаадай ичиң кенен,

Качан барсам берерге ашың белен.

Кейибей, кетенчиктеп тартынбастан,

Керек десе дос үчүн башың белен.

 

Комузда, домбурада күүлөр чалам,

Казак, кыргыз ырларын айкай салам.

Качантан ирегелеш катар жашап,

Казагым, сени менен сыймыктанам.

 

Ичкен суулар түгөнбөй ага берсин,

Ишибиз алга жылып бара берсин.

Кыргыз-казак достугу бекемделип,

Кылымдан кылымдарга кала берсин!

КАЗАК КЫЗЫ, САГЫНДЫМ КАРААНЫҢДЫ

Казак кызы, сагындым карааныңды,

Кайдасың айтсаң боло кабарыңды.

Отуз жыл өтсө дагы карегимден,

Өчүрбөй келатамын жамалыңды.

Жоготпой али сактап жүрөсүңбү,

Сүрөтүңдү түшүргөн барагымды.

 

Катарлаша жай таштап кадамыңды,

Кай бирде жаркылдатып кабагыңды.

Отуз күндөй курортто бирге жүрдүк,

Ойго салып кез-кезде агайыңды.

Жүрөгүм аңтарылчу көрүп алып,

Жутканда чай көрүнгөн тамагыңды.

 

Ала-Тоодон жиберем саламымды,

Аныктап билгим келет кабарыңды.

Эми деле көрсөм деп куштарланам,

Элүүдөн өткөндөгү жамалыңды.

Камынып атайылап издеп барсам,

Калың казак журтунан табамынбы?