Проанализируйте тексты документов на русском и татарском языках, обращая внимание на порядок слов в предложениях.

Устно переведите тексты деловых бумаг на татарский язык. Сопоставьте падежные окончания в русском и татарском языках.

Каковы синтаксические особенности официальных документов?

Расскажите о порядке слов в сложных предложениях

Расскажите о порядке слов в простых предложениях

Какие виды предложений чаще всего используются в служебных документах на татарском языке?

Назовите причину активного употребления в ОДС побудительных и повествовательных предложений?

Тема 7.

Композиционные особенности служебных документов.

Структура текста и её влияние на достижение коммуникативных целей. Варианты композиции делового письма.

Методы составления текста.

Виды аргументов.

Толкование значений терминов в текстах служебных документов.

Рубрикация текстов.

 

Упражнения - Күнегүләр

1. Ознакомьтесь с документом, обратите внимание на композицию текста. Составьте по образцу свой документ.

Җаваплылыгы чикләнгән

"Татнефть-Азнакайбурнефть" җәмгыяте

БОЕРЫК

2000 ел, 3 май, №360

Азнакай шәһәре

"Бөек Ватан сугышында Җиңүгә

55 еллык"ны бәйрәм итү дәверенә

предприятиенең һәм структур

бүлекчәләрнең эшен оештыру

турында

"Татнефть" АҖнең 1996 нчы елның 1 нче гыйнварындагы "Структур бүлекчәләрнең махсус эш режимы турында"гы 298 нчы боерыгын "Бөек Ватан сугышында Җиңүгә 55 еллык"ны бәйрәм итү дәверенә үтәү максатында

БОЕРЫК БИРӘМ:

1. Структур бүлекчәләре җитәкчеләренә:

1.1. Предприятиенең һәм җитештерү берәмлекләренең туктаусыз эшләвен тәэмин итү максатында тиешле чаралар күрергә;

1.2. Бораулау цехлары башлыкларына, бүлекләрнең баш белгечләренә бораулау процессын тиешле дәрәҗәдә технологик һәм геологик яктан тәэмин итүне оештырырга;

1.3. Бораулау мастерларына, аларның ярдәмчеләренә эш башкару исемлеге нигезендә бораулау урыннарында эшләргә турыдан-туры җитәкчелек итүне тәэмин итәргә;

1.4. Янгын чыгу куркынычы югары булган объектларда ут эшләрен башкаруны тыярга;

1.5. Эш көне ахырында махсус комкесияг? барлык производство һәм эш бүлмәләрен тикшерүне оештырырга;

1.6. Бораулау бригадалары вахталарының Азнакай шәһәре автовокзалыннан китүенә контроль оештыруны 1 нче, 2 нче бораулау участокларының җаваплы кизүләренә йөкләргә;

2. Бәйрәм көннәрендә эшкә җәлеп ителгән затларга хезмәт хакын гамәлдәге законнарга туры китереп түләргә;

3. Югарыда каралган чараларның үтәлешен тикшерүдә тотуны предприятиенең директоры урынбасары А.Г.Харисовка йөкләргә.

Җаваплылыгы чикләнгән

"Татнефть - Азнакайбурнефть"

җәмгыяте директоры Имза С.Н. Ханнанов

 

2. Объедините 2 предложения.

1. Дәрес бетте. Укучылар өйләренә кайтып киттеләр.

2. Бүген көн болытлы. Яңгыр яумады!

3. Иртәгә вакытыбыз булыр. Без тимераякта шуырга барырбыз.

4. Бүген 1 май. Урамда йөрүчеләр күп.

5. Сезгә генә бу эшне кушам. Сез булдыклы кеше.

6. Бу китаплар миндә бар. Мин татар телен күбрәк беләм.

7. Мин мәктәпне тәмамлыйм. Безнең гаилә ял итәргә бара.

3.Вставъте пропущенные буквы и знаки препинания.

 

ФӘНГӘ БАГЫШЛАНГАН ГОМЕР

Мирфатыйх Зәкиев Россия Федерацияс... һәм Татарстан Республикасы... атказанган фән эшлекле.,, филология фәннәре докторы профессор академик.

Галим... фәнни тикшеренү һәм фәнни.педагогик эшчәнлеге... берничә юнәлешне билгеләргә мөмкин татар теленең грамматик төзелешен тикшерү телләр... типологиясен һәм икетеллелек мәсьәләр... өйрәнү татарларның һәм башка төрки халыклар... тарихын аларның телләренә бәйләп тикшерү югары уку йортлары һәм мәктәпләре өчен дәреслек... һәм кулланмалар программалар төзү татар филологиясе буенча кадрлар әзерләү административ эшчәнлек. М 3 Зәкиев 1965 1967 елларда Казан дәүләт педагогика институты... проректор аннары 1986 елга кадәр ректор булып эшли. 1986 елдан бирле ул Г. Ибраһимов исемендәге Тел әдәбият һәм сәнгать институты директоры.

Мирфатыйх Зәкиев 500 дән артык фәнни хезмәт шул исәптән дистәләгән монография һәм дәреслек авторы. Бу хезмәтләр галим... тынгысыз эшчәнлеге нәтиҗәсе.

Галим Халыкара конференцияләр... конгресслар... һәрвакыт актив катнаша фәнни темаларга докладлар ясый.

 

 

Контрольные вопросы:

1. Назовите этапы редактирования

2. Назовите основные виды служебных документов

3. Какие виды правки существуют?

4. Назовите основные принципы редактирования служебных документов на татарском языке

5. Выучите основные термины, которые используются в делопроизводстве.

6. Составьте официально-деловой текст, используя характерные для ОДС слова и выражения.

 

Тема 8