Развитие культуры БССР в 1920-1930. Политика белорусизации.

Афіцыйна аб пераходзе да беларусізацыі аб’явіла другая сесія ЦВК БССР (ліпень 1924г.), прыняўшы пастанову “Аб практычных мерапрыемствах па правядзенню нацыянальнай палітыкі”.

У шырокім сэнсе пад беларусізацыяй разумелася развіццё беларускай культуры, вылученне беларусаў на партыйую, савецкую, прафсаюзную і грамадскую працу, перавод справаводства дзяржаўнага, партыйнага,прафесійнага і каператыўнага апаратаў на беларускую мову.

Центральнае месца ў мерапрыемствах у беларусізацыі адводзілася праблеме мовы. І гэта была правільная пазіцыя ЦВК БССР, бо ў рэспубліцы, дзе карэннае насельніцтва складала 80%, яго мова выконвала вельмі мізерны аб’ем сацыяльных функцый. Пераважала, як і ў дарэвалюцыйны час, руская мова. Пры гэтым афіцыйна было заяўлена, што на тэрыторыі БССР прызнаюцца раўнапраўнымі мовы беларуская, руская, яўрэйская і польская. Але беларуская мова выбіраецца як мова пераважная для зносін паміж дзяржаўнымі, прафесійнымі і грамадскімі ўстановамі і арганізацыямі. Найбольш паспяхова прыходзіла беларусізацыя навучальных устаноў. Каля 80% агульнаадукацыйных школ было пераведзена на беларускую мову навучання. Хутка павялічыўся лік асоб, якія былі ў стане весці сваю работу на беларускай мове. У 1926-1927 навучальным годзе з 14 педагагічных тэхнікумаў на беларускай мове працавалі 10. Высокую актыўнасць у правядзенні беларусізацыі, стварэнні мастацкіх твораў на беларускай і іншых мовах, распаўсюджаных на тэрыторыі Беларусі, праяўлялі члены літаратурна – вытворчых аб’яднанняў (“Маладняк”, “Узвышша”, “Полымя”). Маладые пісьменнікі У.Дубоўка, М.Чарот, П.Галавач, К.Чорны, М.Лынькоў і іншыя разам з народнымі пісьменнікамі Я.Купалам (“Безназоунае”) і Я.Коласам (“Новая зямля”)уносілі вялікі ўклад у рэалізацыю праграмы беларусізацыі, у развіццё беларускай літаратурнай мовы.

Беларуская литаратура. У чэрвени 1934 адбыуся першы з’езд письменникау Беларуси, на яким прысутничали больш за 100 дэлегатау. З’езд аформиу стварэнне саюза письменникау Беларуси. Значны уклад унесли Колас, Купала, Броука, Бядуля, Дудар, Дубоука, Гарэцки, Чорны, Лынькой и иншыя. Тэатр, музычнае мастацтва, кино. Прафесиянальны беларуски тэатр у 20 ст. бярэ пачатак ад першай беларускай труппы, якой у 1907-13 гг киравау Буйницки. Менавита таленавитыя пастанойуки творау Янки Купалы «Паулинка», «Раскиданае гняздо» «Сон на кургане» абумовили папулярнацсць тэатра на многия дзесяцигоддзи. У 1926 годзе пачау працаваць БелДзярж Тэатр у Вицебску.

Значны уклад у развицце тэатральнага искусства унес Уладзислау Галубок. 10 жниуня 1920 года спектаклем «Суд» Галубка заявила аб сваим иснаванни трупа беларуских артыстау. У 1926 яна стала беларуским дзяржауным вандроуным тэатрам.

Шырокия магчымасци для развицця атрымала музычная культура. У 1924 г у Гомеле и Магилеве были створаны невяликия симфаничныя аркестры. У гэтым жа годзе была пастаулена першая беларуская савецкая опера кампазитара Чуркина «Вызваленне працы».

Беларускае мастацтва пачынае выходзиць на еурапейскую арэну. У 1925 беларуския дудары выступали у Парыжы. Значными падзеями у развицци музчнага мастацтва з’явилася адкрыцце у 1932 Беларускай Дзяржаунай кансерваторыи. У 1933—Тэатр Оперы и Балета. У 1937 у Минску пачала працаваць Беларуская Дзяржауная Филармония, у складзе якой были симфаничны аркестр, аркестр народных инструментау, ансамболь народнай песни и танца, харавая капэла.Пэуныя поспехи у 1930 гг набыла беларуская кинематаграфия. Сярод яе здабыткау варта назваць фильмы Корж-Саблина «Першы узвод» и «Залатыя агни».

Запад.Беларусь в составе Польши

В результате польско-советской войны 1919-1920гг. западнобелорусские земли были включены в состав Польши. По условиям Рижского договора 18 марта 1921 г. К Польше отошли Гродненская губерния, Восточные уезды Вилинской и западные уезды Минской губернии.Тер. была разделена на 4 воеводства: Полесское, Новогрудское, Вилинское и Белостокское.

Западнобелорусский край являлся отсталой аграрной окраиной Польши и использовался как источник сырья и дешёвой рабочей силы, рынок сбыта для её промышленности.

Разрушенный войнами пром. Потенциал восстанавливался весьма медленно, новые фабрики и заводы почти не строились. Тяжёлая промышленность фактически отсутствовала. Металлообрабатывающая промышленность не получила развития, потому что синдикат польских металлообрабатывающих заводов в конкурентной борьбе с западнобелорусскими предприятиями использовал тактику слияния их сырья и в отличие от них имел исключительно льготный железнодорожный тариф.

Все прогрессивные отрасли, такие как машиностроительные, кожевные, текстильные и т. д. находились в Центрольной Польше. Промышленное производство в западнобелорусском регионе развивался циклично. На смену периодам некоторого подъёма приходили стадии депрессии, спада, кризиса.

В 1919-1933 гг. Польшу поразил мировой экономический кризис. Его причины в её общей хоз.отсталости, значительной экономич.зависимости от иностранного капитала. Кризис повёл за собой:

-Узкий внутренний рынок(никто ничего не покупал)

-Недостаточность капитала не давала осуществлять реконструкцию

В самом тяжёлом положении оказались бел.воеводства. Закрылись пищевые, кожевные, кирпичные, стекольные предприятия.

По офиц.статистике в Запад Беларуси было закрыто 230 предприятий, численность рабочих к середине 1933г сократилось на 46%.

В результате массовый характер приняла безработица. В конце 1933г. Зарегистрированных безработных было 9500. Безработица охватила чиновников и интеллигенцию. На брестской бирже труда в 1920г. Было зарегистрировано 200 работников интеллектуального труда. Потеряв работу, они пошли в торговлю, мелкую промышленность и особенно в ремесленное производство. Возникали множество многих мелких предприятий, но в итоге разваливались. В 1929г. Отсюда поставлялось около 60% всей продукции льна, почти 32% рыбы, 42% мяса. Высококачественные глины, песчаники из которых можно было производить стекло, посуду использовались слабо.

В 1923-1924гг. в связи с послевоенным повышением спроса на пром товары и расширением внешней торговли в Запад Беларуси наблюдается подъём пром.производства, который привёл к некоторому росту занятости в картонно-бумажной, спичечной лесопильной промышленности. В начале 1924г. Польское правительство активно осуществляло политику финансовой стабилизации

Хоз. Дезинтеграция привела к потере крупного советского рынка. Причина пром отсталости Польши в её разрыве с СССР. Сильная зависимость от западного капитала вела к превращению Западной Беларуси в аграрно-сырьевой придаток.

 

 

СССР и страны Европы в начале ВМВ.Вхождение Зап.Бел в состав БССР.

Напярэдаднi вайны Савецкi Саюз рабiў ўсе магчымае, каб папярэдзiць яе ўзнiкненне. Ен веў перамовы з Англiяй, Францыяй, Чэхаславакiяй, iншымi дзяржавамi аб магчымых мерах бяспекi. Нажаль, Заходнiя краiны далi згоду на далучэнне часткi тэрыторыi Чэхаславакii да

Германii, iмкнулiся скiраваць агрэсiю фашысцкай Германii супраць СССР. Ва ўмовах небяспекi савецкi бок адгукнуўся на прапановы Германii i 23 авг 1939 г-савецка-германскi дагавор аб ненападзеннi тэрмiнам на 10 гадоў.1 сентября 1939 г. Германiя напала на Польшчу, а 3 сент Англiя i Францыя аб`явiлi вайну Германii. Фашысцкiя войскi iмклiва захоплiвалi тэрыторыю

Польшчы. Паўстала пагроза зняволення Заходняй беларусi, якая трапiла пад

уладу Польшчы па Рыжскаму дагавору 1921 г. 17 сент Чырвоная Армiя

перайшла гранiцу, а 25 вызвалiла Заходнюю Беларусь (4 млн. жыхароў). 28 ноября 1939 г. памiж Германiяй i СССР заключаны Дагавор аб дружбе i гранiцы. 28-30 ноября 1939 г. Народны Сход Заходняй Беларусi прыняў дэкларацыю аб устанаўленнi савецкай улады на ўсей вызваленай тэрыторыi i выказаўся за ўваходжанне ў склад БССР.

Нечарговыя сесiи Вярхоўнага Савета БССР адпаведна прынялi законы аб уключэннi Заходняй беларусi ў склад СССР i ўз`яднаннi з БССР З лета 1940 г. Германiя пачала падрыхтоўку да вайны супраць СССР. У декабре 1940 г. зацверджан план <Барбароса> - маланкавай вайны, разгрому СССР за 3-4 месяцы. У маi 1941 г. быў зацверджаны план <Ост> -

праграма знiшчэння i каланiзацыi народаў СССР.