Alternatywne sposoby mierzenia dochodu narodowego

1 Metoda MPS – metoda produktu materialnego(stosowana dawniej w krajach układu warszawskiego) –metoda ta zakłada że nie każdy kto pracuje wytwarza dochód narodowy. Dochód narodowy wytwarzają tylko pracownicy wykonywający prace produkcyjne,czyli polegające na wytwarzaniu dóbr materialnych. Stąd w rachunku dochodu narodowego uwzględniamy tylko efekty pracy produkcyjnej. W praktyce stosowano tzw. Kryterium zakładowe polegające na sumowaniu produkcji podmiotów gospodarczych zaliczanych do sfery produkcji materialnych

2 ) Metoda SNA – system rachunkowości społecznej – każdy kto pracuje (legalnie) wpływa na wysokość dochodu narodowego

Dług publiczny i deficyt budżetowy

Deficyt budżetowy – występuje, gdy wydatki w budżecie danej instytucji (najczęściej państwa) są wyższe niż jej dochody. Przeciwieństwem deficytu jest nadwyżka budżetowa.

Dług publiczny – obejmuje nominalne zadłużenie podmiotów sektora finansów publicznych, ustalone po wyeliminowaniu przepływów finansowych pomiędzy podmiotami należącymi do tego sektora (skonsolidowane zadłużenie brutto), zaciągnięte z następujących tytułów:

1. papiery wartościowe opiewające wyłącznie na świadczenia pieniężne (poza papierami udziałowymi),
2. pożyczki (w tym papiery wartościowe, których zbywalność jest ograniczona),
3. kredyty,
4. przyjęte depozyty,
5. zobowiązania wymagalne (tzn. zobowiązania, których termin płatności minął, a które nie zostały przedawnione lub umorzone).

Polityka fiskalna państwa: restrykcyjna i ekspansywna

Restrykcyjna polityka fiskalna polega na zwiększaniu podatków i/lub zmniejszaniu wydatków państwa.

Ekspansywna polityka fiskalna polega na obniżaniu podatków i zwiększaniu wydatków na konsumpcję i inwestycję lub finansowaniu deficytu budżetu państwa za pomocą długu publicznego, który powstaje przy sprzedaży obligacji skarbowych na rynku kapitałowym

 

Rodzaje bezrobocia

• bezrobocie krótkookresowe – bezrobocie średniookresowe – bezrobocie długookresowe – bezrobocie chroniczne
• bezrobocie jawne – bezrobocie ukryte
• bezrobocie strukturalne – bezrobocie technologiczne
• bezrobocie cykliczne – bezrobocie sezonowe
• bezrobocie klasyczne – bezrobocie neoklasyczne
• bezrobocie frykcyjne – bezrobocie z wyboru

Stopa bezrobocia

Stopa bezrobocia – wielkość statystyczna opisująca nasilenie zjawiska bezrobocia w danej populacji

Krzywa Philipsa

Krzywa Phillipsa to w ekonomii krzywa ilustrująca związek pomiędzy stopą bezrobocia a stopą inflacji, przy założeniu pewnej oczekiwanej stopy inflacji.

Inflacja

Inflacja, proces wzrostu poziomu cen, powodujący niekontrolowane i nieakceptowane społecznie zmiany proporcji podziału dochodu narodowego.

Cykl koniunkturalny

Cykl koniunkturalny – zjawisko występowania w gospodarce wahań różnych mierników ekonomicznych charakteryzujących poziom koniunktury, wokół rosnącego trendu wzrostu gospodarczego, analizowanego w długim okresie

Fazy:

• Faza kryzysu
• rośnie: bezrobocie
• maleją: produkcja, zatrudnienie, inwestycje, popyt, ceny
• Faza depresji
• koniec spadku, ww. wielkości pozostają na niskim poziomie
• Faza ożywienia
• rosną: produkcja, zatrudnienie, inwestycje, popyt, ceny
• maleje: bezrobocie
• Faza rozkwitu
• koniec wzrostu, ww. wielkości utrzymują się na wysokim poziomie

O głownych narzędzi pozwalających realizować politykę interwencjonizmu należą
1.podejmowanie przez państwo przedsięwzięć inwestycyjnych pozwalających zwiękrzyć zatrudnienie bez wzrostu podaży dobr i usług np.roboty publiczne
2.dotarcie do nierentownych przedsiębiorstw lub ich nacjonalizacja- czyli przejmowanie na własność państwa prywatnych przedsiębiorstw lub ziemi
3.protekcjonizm w zakresie handlu zagranicznego
4.polityka monetarna-część ekonomicznej polityki państwa obejmująca decyzje dotyczące krztałtowania podaży pieniądza,w celu dostosowania jej do potrzeb gospodarki
5.polityka fiskalna,polityka budżetowa-ogoł decyzji rządu dotyczących wydatkow i podatkow.Jest częścią polityki finansowej państwa. Podstawowymi zadaniami polityki fiskalnej są-redystrybucja dochodow i stabilizacja gospodarki

Struktury rynkowe konkurencja doskonała, konkurencja niedoskonała, monopol, oligopol

Struktury rynkowe, rynkowe struktury, formy (modele) rynków pojedynczych produktów lub pokrewnych ich grup, kształtujące się w wyniku walki konkurencyjnej lub umowy producentów.

Konkurencja doskonała (nazywana także wolną konkurencją) jest modelem teoretycznym opisującym jedną z form konkurencji na rynku; cechą charakterystyczną konkurencji doskonałej w odróżnieniu od innych jej form jest przekonanie zarówno kupujących jak i sprzedających, że ich indywidualne decyzje nie mają wpływu na cenę rynkową.

Konkurencja niedoskonała- sytuacja na rynkach, na których nie działa
konkurencja doskonała, gdyż jeden sprzedawca (lub kupujący) jest na
tyle duży, że może wywierać wpływ na cenę rynkową.

Monopol występuje wtedy gdy jedna firma dostarcza cala produkcję dóbr i usług w naszym kraju lub na danym obszarze (poczta, gazociągi miejskie)

Oligopol czysty - jest to mała liczba przedsiębiorstw (kilka do kilkunastu), które całkowicie dominują w produkcji określonego wyrobu

Oligopol zróżnicowany - składa się z kilku przedsiębiorstw produkujących częściowo zróżnicowany produkt np.(samochody, aparaty fotograficzne

 

Sposób zachowania przedsiębiorcy działającego w warunkach konkurencji doskonalej

Na rynku doskonale konkurencyjnym cena jest "dana przez rynek" - kształtuje się w wyniku działania mechanizmu rynkowego, jako wypadkowa ofert kupujących i sprzedających. Oznacza to, że żaden z podmiotów (zarówno kupujący, jak i sprzedający) nie jest w stanie indywidualną decyzją zmienić ceny.Podmioty nie mają także bodźców do tego, by zmieniać swoją ofertę cenową, ponieważ każda jej zmiana będzie powodowała straty dla danego podmiotu. Jeżeli producent podniesie cenę swojego produktu, wówczas nie uda mu się go sprzedać, ponieważ nabywcy będą mieli dostępną wystarczającą ilość produktów konkurentów po niższej cenie. Obniżając natomiast cenę producent również traci, gdyż otrzymuje niższą zapłatę za produkty, które byłby w stanie sprzedać po wyższej cenie danej z rynku.

Sposób zachowania przedsiębiorcy działającego w warunkach konkurencji monopolistycznej

Konkurencja monopolistyczna występuje w gałęziach, które charakteryzują się następującymi cechami: na rynku działa wielu producentów i wielu nabywców; istnieje nieograniczona swoboda wejścia nowych firm na rynek danej gałęzi a nowi producenci są w stanie podjąć produkcje bliskich substytutów istniejących już produktów. Produkty wytwarzane przez różne firmy nie są jednorodne, są zróżnicowane pod względem cech użytkowych oraz mają bliskie substytuty, zaś nabywcy przejawiają preferencje w stosunku do wyrobów finansowych określanych sprzedawców. Sprzedawcy starają się aby ich produkt różnił się czymś od produktów innych firm. Dzięki reklamie i takim cechom jak np. wygląd, marka, opakowanie, czy zakres usług serwisowych produkt może być wyodrębniony w świadomości odbiorców.

Cele działania przedsiębiorstwa

Przedsiębiorstwo jest podmiotem gospodarczym, który prowadzi działalność produkcyjną, handlową lub usługowa w celach zarobkowy na własny rachunek. Cele przedsiębiorstwa:
- zysk
- wysoka marża handlowa
- wzrost sprzedaży
- wzrost udziału w rynku
- zmniejszenie ryzyka działania
- zmniejszanie kosztów handlowych
- innowacyjność w zakresie metod prezentacji i sprzedaży towarów
- kształtowanie pozytywnego wizerunku firmy, czyli wzrostu zaufania klientów i innych podmiotów do firmy i jej znaku firmowego.

 

Pojęcie rachunku zysków i strat

Sprawozdaniem informującym o finansowych wynikach działalności jednostki jest rachunek zysków i strat. Jest to sprawozdanie, w którym następuje rozwinięcie wyniku bilansowego, wskazujące na jego ekonomiczną strukturę i źródło powstania. Rachunek zysków i strat stanowi niezbędne uzupełnienie bilansu, w którym osiągnięty wynik działalności jest wykazany jako ostateczny rezultat finansowy, natomiast w rachunku zysków i strat rezultat ten jest przedstawiony w postaci rozwiniętej.

Elementy rachunku zysków i strat

Przychody i zyski to uprawdopodobnione powstanie w okresie sprawozdawczym korzyści ekonomicznych, o wiarygodnie określonej wartości, w formie zwiększenia wartości aktywów lub zmniejszenia wartości zobowiązań, które doprowadzą do wzrostu kapitału własnego lub zmniejszenia jego niedoboru w inny sposób niż wniesienie środków przez udziałowców lub właścicieli. Przychody dzielimy na:

• przychody z działalności operacyjnej,
• pozostałe przychody operacyjne,
• przychody finansowe

Koszty i straty to uprawdopodobnione zmniejszenia w okresie sprawozdawczym korzyści ekonomicznych, o wiarygodnie określonej wartości, w formie zmniejszenia wartości aktywów, albo zwiększenia wartości zobowiązań i rezerw, które doprowadzą do zmniejszenia kapitału własnego lub zwiększenia jego niedoboru w inny sposób niż wycofanie środków przez udziałowców lub właścicieli. Koszty dzielimy na:

• koszty z działalności operacyjnej,
• pozostałe koszty operacyjne,
• koszty finansowe.

Przychody z działalności operacyjnej są rezultatem statutowej działalności jednostki gospodarczej i dzielimy je na:

• przychody ze sprzedaży produktów (dotyczą sprzedaży wyrobów gotowych, półproduktów lub usług i robót),
• przychody ze sprzedaży towarów? powstają w placówkach handlowych (dotyczą prowizji ze sprzedaży, sprzedaży detalicznej, hurtowej, komisowej i na raty, towarów),
• przychody ze sprzedaży materiałów? powstają w celu upłynnienia nadmiernych i zbędnych zapasów materiałów, zbycia odpadów użytkowych i lepszego wykorzystania powierzchni magazynowych

Koszty działalności operacyjnej są kosztami zasadniczej działalności, określonej statusem przedsiębiorstwa.

Pozostałe przychody i koszty operacyjne są związane tylko pośrednio z działalnością operacyjną jednostki, a w szczególności koszty i przychody związane:

• z działalnością socjalną,
• ze zbyciem środków trwałych, środków trwałych w budowie, wartości niematerialnych i prawnych,
• z odpisaniem należności i zobowiązań przedawnionych, nieściągalnych,
• z odszkodowaniami, karami i grzywnami,
• z przekazaniem darowizn.

Przychody finansowe

• zyski należne z tytułu zbycia inwestycji: sprzedaży aktywów finansowych: udziałów, akcji i innych papierów wartościowych, inwestycji w nieruchomości,
• aktualizacji wartości inwestycji,
• przychody z tytułu posiadania udziałów w innych jedn. gospodarczych - z tytułu dywidend,
• odsetki należne z tytułu oprocentowania lokat bankowych, a także odsetki od udzielonych pożyczek,
• odsetki od zwłoki,
• dodatnie różnice kursowe,
• dyskonto przy zakupie weksli i czeków obcych.

Koszty finansowe

• należne innej jednostce odsetki,
• straty z tytułu zbycia inwestycji,
• ujemny wynik aktualizacji inwestycji,
• nadwyżki ujemnych różnic kursowych nad dodatnimi.

Straty i zyski nadzwyczajne powstają na skutek zdarzeń losowych trudnych do przewidzenia, poza działalnością operacyjną jednostki i nie związane z ogólnym ryzykiem jej prowadzenia (powódź, pożar, grad i inne żywiły natury lub skutki zaniechania lub likwidacji działalności, na skutek decyzji uprawnionych do tego organów). Powstałe z tego tytułu szkody wraz z skutkami usuwania skutków należy zaliczyć do strat nadzwyczajnych a uzyskane odszkodowania do zysków nadzwyczajnych

Pojęcie bilansu

Bilans - zestawienie wielkości równoważących się. Bilans obejmuje zestawienie aktywów i pasywów danej jednostki na dzień kończący rok bieżący i poprzedni rok obrotowy

1. określenie jednostki sporządzającej bilans,

2. określenie momentu bilansowego tj. dnia, na który sporządzono bilans,

3. wyszczególnienie składników aktywów i pasywów z podaniem ich wartości,

4. wyszczególnienie sumy bilansowej po stronie aktywów i pasywów sumy bilansowe muszą być sobie równe, równość ta zwana jest równowagą bilansową,

5. datę sporządzenia bilansu,

6. podpisy osób odpowiedzialnych za prawidłowość i rzetelność bilansu.

Kto odpowiada za politykę fiskalna, a kto za monetarną w gospodarce?

Podmiotem polityki monetarnej jest bank centralny. Podmiotami polityki fiskalnej są: parlament, rząd, minister finansów, aparat skarbowy.

Podstawowe instytucje występujące na rynkach finansowych i ich rola

• towarzystwa funduszy inwestycyjnych lub powierniczych,
• narodowy fundusz inwestycyjny,
• zakłady ubezpieczeń,
• fundusze powierniczy,
• towarzystwa emerytalne,
• fundusze emerytalne,
• domy maklerskie

 

podstawowe sprawozdania finansowe przedsiębiorstwa

Sprawozdanie finansowe – wyniki finansowe przedsiębiorstwa przedstawione zgodnie z zasadami rachunkowości. Sporządza się je na koniec roku obrachunkowego (dzień bilansowy) lub inny dzień zamknięcia ksiąg wynikający z przepisów prawa podatkowego. Sprawozdania finansowe sporządza się w języku polskim oraz w walucie polskiej.