Реакция бластной трансформации лимфоцитов

Реакция бластной трансформации лимфоцитов (БТЛ) основана на способности сенсибилизированных Т- и В-лимфоцитов трансформироваться в культуре под действием неспецифических митогенов (фитогемагглютинина, конканавалина А и экстракта лаконоса) или специфических антигенов (грибковых, бактериальных, лекарственных и др.) в крупные малодифференцированные клетки типа бластов.

После инкубации 10 мл гепаринизированной крови отсасывают надосадочный слой плазмы, богатый лейкоцитами, разводят его питательной средой, разливают по флаконам, добавляют неспецифические митогены и специфические антигены и культивируют при температуре 37°С в течение 5–7 дней. После этого в окрашенном мазке подсчитывают число клеток-бластов и определяют их процентное содержание на 1000 клеток. Реакцию считают положительной, если количество бластов превышает 4%.

В последние годы для оценки результатов РБТЛ используют изотопный метод с 3Н-тимидином, который дает возможность определить общую активность культуры лимфоцитов.

 

70 Роль иммунологического мониторинга в профилактике кризов отторжения трансплантата. Чтобы приживление было успешным аллогенная трансплонтациятребует как правило применения имуносупресивной терапии их применение явл необходимым условием успешной трансплантации. Для того чтобы свести к минимуму негатив последствия имунодепресивной терапии необходим иммунологический мониторинг. Больным с с трансплантированным органом необходимр пожизненно проводить регулярное исследования иммунного статуса, в первую очередь оценивая состояния системы клеточного иммунитета и в зависимости от этих показателей коррегировать применение иммунодеприсантов.

 

17-билет

1-В-лимфоциттердің антигентәуелсіз және антигентәуелді дифференцировкасы.

В лимф диф.ң негізгі кезендері:

Сүйек кемігінің көп қабілетті бағаналы жас.ры

Лимф.ң бастаушы жас.ры

Бастаушы В лимф.р

В о лимф.р

В 1 лимф.р

В 2 лимф.р

Сүйек кемігіндегі аг тәуелсіз диф.ң кезендері: 1-2-3-4

В о лимф.р қан арқылы көшіп, шеткі лимфоидты мүшелердің т тәуелсіз аймақтарында қоныстанады. В о лимф.р им.жетілмеген популяциясы. Оларда тек Іg M рец.бар. Во лимф.р-> В1 лимф. - жартылай жетілген дифф.ну кезеңі. Оларда да Іg M рец.бар, бірақ тығыздығы жоғарырақ. В1 -> B2лимф – им.қ жетілген жас.дан тұратын популяция. B2лимф: АТР және Зерде В лимф.р

Рецепторлары:

Аг танушы им.дік рец.р

Тышқан эр.не сай

С 3в

Fc

Іа

В митогендерге сай

Эпштейн Барр вирусына арналған

Иммун жүйесін зерттегенде мүшелік, клеткалық және молекулалық деңгейлер ажыратылады. Мүшелік деңгейге орталық және шеткі мүшелер жатады. Орталық мүшелерге сүйек кемігі мен тимус жатады. Сүйек кемігінде қан клеткаларының жалпы із ашары болып көп қабілетті бағана клеткалары түзіледі. Сүйек кемігінен Т-лимфоциттердің із ашарлары тимусқа миграцияланады. Онда олардың дифференцировкасы жалғасады. Ал В-лимфоциттердің дифференцировкасы сүйек кемігінде өтеді. Түзілген лимфоциттердің клондарының әрқайсысы бір ғана антигендік детерминанттарға арналған. Бұл процесс антигендердің қатысуынсыз өтеді. Сонымен, иммунитеттің орталық мүшелерінде антиген тәуелсіз дифференцировка нәтижесінде лимфоциттердің клондары түзіледі – жетілген иммунды емес лимфоциттер.

Орталық мүшелерден жетілген иммунды емес лимфоциттер қан ағысымен шеткері мүшелерге барады. Шеткері мүшелерге көк бауыр, лимфа түйіндері, ішектің пейер табақшалары, аппендикс, бадамшалар, бауырдың ерекше лимфоциттері, терінің лимфоидты жүйесі және басқа лимфоидты түзілістер жатады. Олардың тимус тәуелді (Т-лимфоциттер) және тимус тәуелсіз (В-лимфоциттер), аймақтарына сәйкес лимфоциттер келіп орналасады. Шеткері мүшелерде лимфоцит антигендермен кездесу нәтижесінде толық жетілген иммунды лимфоциттердің клондары түзіледі. Сондықтан, бұл процессті антиген тәуелді дифференцировка немесе иммуногенез деп атайды. Иммуногенездің басында перифериялық лимфоидты мүшелерде антиген тануға қабілеті бар лимфоциттер клондарының пролиферациясы қажетті болып табылады. Шеткері мүшелерде Т-, В-лимфоциттердің және антигентаныстырушы клеткалардың кооперациясы жүреді, нәтижесінде иммунды жауап пайда болады.

Иммун жүйесінің клеткалық деңгейіне клеткалар жатады: тегінде иммуноциттер (Т, В, НК), лимфоциттермен бірлесіп істейтін дендритті клеткалар, макрофагтар, эозинофилдер, базофилдер, нейтрофилдер.

Молекулалық деңгейге антиденелер, антигендер, лимфокиндер, МНС белоктары, лимфоциттердің беткей маркерлары, лимфоциттердің антиген танушы рецепторлары жатады.

Иммун жүйесінің тағы да бүкіл организмнің және популяциялық деңгейлер ажыратылады. Бүкіл организмнің деңгейінде иммунды жүйе және эндокриндік жүйелердің қарым-қатынасы арқылы организмде біртұтас реттегіш жүйенің бар екендігі дәлелденеді. Иммунологияда жаға бағыт – нейроиммуноэндокринология пайда болады.

Иммун жүйесінің популяциялық деңгейі. Әртүрлі аймақтарда өзіндік аймақтық ерекшеліктері бар. Олар экологиялық және басқа әсермен байланысты.

2- .Екіншілік ИЖЖ. Этиологиясы, патогенезі және клиникалық көріністері.

Б. Екіншілік иммунжетіспеушіліктер.

1. Вирусты инфекциялармен байланысты (сонымен қатар ЖИТС)

2. Бактериалды инфекциялармен байланысты

3. Протозойлы және құрт ауруларымен байланысты

4. Тамақтанудың бұзылуымен

5. Химиопрепараттармен иммунодепрессанттардың әсерімен

6. Радиация және иммунотоксиндер әсеріне байланысты

7. Ұзақ стресстің әсерімен

8. Зат алмасу патологиясымен (қантты диабет, микроэлементтер жетіспеушілігімен және т.б.)

9. Екіншілік иммунжетіспеушіліктер, фенотип деңгейінде қоршаған ортаның әсерінен қалыптасады.

Е.С.Белозеровтың ЕИЖ-дің жіктелуі.

Пайда болу уақытына байланысты: антенаталды, перенаталды, постнаталды. Этиология бой

ынша: бактериалды, инфекциялы, вирусты, қарапайымдармен

құрт инвазиялар, тамақтанудың бұзылыстары, хирургиялық операциялармен анестезиялар, белокты жоғалтуы, зат алмасу аурулары, қатерлі ісіктер, күйіктер, стресстер, жас шамасы, ионизирлеуші радиация, дәрілік заттарды қабылдау (антибиотиктер, кортикостероидтар, цитостатиктер).

Формасы бойынша:

А) ЕИЖ-тің компенсацияланған формасы инфекцияларға жоғары қабылдағыштықпен байқалады, жиі ОРВИ, пневмониялар, пиодермиялар түрінде. Бала шақтағы инфекцияларға да жоғары сезімталдық байқалады.

Б) ЕИЖ-тің субкомпенсацияланған формасы инфекциялық процестердің созылмалауына бейімділікпен байқалады. 

В) ЕИЖ-тің декомпенсацияланған формасы шартты-патогенді флорамен индуцирленген генерализацияланған инфекциялардың пайда болуымен, қатерлі ісіктермен көрінеді. Декомпенсацияланған ЕИЖ-тің көрнекті мысалы ретінде, ЖИТС болып табылады.

Иммунжетіспеушіліктер клиникалық түрде 4 негізгі синдроммен көрінеді: инфекциялық, аллергиялық, аутоиммунды және иммунопролиферативті.

 

3-)1964 жылы Кумбс пен Джелл жоғары сезіталдықты даму жолдарына қарай жіктеуін үсынды. Бұл жіктеу бойынша жоғары сезімталдықың негізінде сезімталдықтың әр түрлі клиникалық көоіністеріне алып келетін иммундық механизмдердің ерекшеліктері жатады.

1.атопия және анафилаксия

2.цитотоксикалық серпілістер

3.иммундық кешен аурулары

4.жоғары сезімталдықтың жасушалық механизмдері

Қазіргі кезде атопия деп түрлі аллергендерге жасушаларға иммуноглобулиндердің ең алдымен Е шамадан тыс артық өндіретін генетикалық қабілетті түсінеді. Ағзаға аллергия қай жолмен түсседе атопиялық аллергиялық серпілістер дамитыны анықталған. Атопиялық тұқымқуалауға бейімділік тән екені дәлелденген. Егер ата-ана ауырса 50% бала ауырады. Тек біреуі ғана ауырса 30! Патогенезі Тх2 шамадан тыс көп мөлшерде өндірілуі жатыр. Патогенезіне комплемент жүйесі қатыспайды. Анафилаксиялық шок патогенезі. Аллергенді парентеральды енгізген жағдайда патогенезі бойынша гиповалемиялық шокқа құсас анафилаксялық шок дамуы мүмкін. Қан қысымы төмендейді, тегіс салалы бұлшық еттер қатты жиырылады. Ал ол болса тыныс алу жолдары мен жүрек қан тамыр жеткіліксіздігіне әкеледі. Көмей аймағындағы ісіну науқастың түншығып, жағдайының нашарлауына әкеледі. Көп жағдайда себебі дәрілік заттарды қайта енгізу

 

18-билет

1- Антигендердің анықтамасы мен олардың химиялық табиғаты. Бөгделік, антигендік, иммуногендік және арнайылық туралы түсініктер.

Антигендер дегеніміз – иммунды жауапты шақыратын генетикалық бөгде зат. Антигендер 4 негізгі қасиетпен сипатталады. Бөгделік – генетикалық өзгешілік көрсететін ұғым. Антигендік – заттың иммун жауапты қоздыру мөлшерін көрсететін ұғым. Иммуногендік – иммунитет тудыру қабілеті. Ерекшелік- арнайылық – АГ-дің бір-бірінен ерекшеленіп ажырайтын қасиет.

АГ-детерминанты деп иммуногендік әсері бар АГ-нің активті бөлігі аталады. Эпитоп – АГ-танушы рецепторларымен әсер ететін АГ-нің бөлшегі. Антигеннін эпитопы мен антидененің активті ортасының өзара әсерлесүі арнайы иммунологиялық реакциясынынң негініде жатады№ HLA-молекуламен танушы АГ-нің бөлшегі – агретоп деп аталады. Т- және В-эпитоптар ажыратылады. Гаптен – төмен молекулалық құрылым, өздігінен иммун жауапты шақыруға шамасы жоқ, бірақ антигенмен арнайы әрекетке түсе алатын заттар. Әртүрлі бүлдіргіш факторлар мен инфекциялық агенттердің әсерінен организмнің өз клеткалары антигенге айналуы мүмкін. Микро- және макроорганизмнің ортақ антигендік детерминанттары бар антигендер айқас әсері бар антигендер деп аталады. Түрлік антигендер – организмнің бір ғана түріне сәйкес. Антигендер иммунды жауапты Т-хелпердің көмегімен ғана шақыратын тимус тәуелді деп аталады. Ал, антигендер иммунды жауапты Т-лимфоциттердің қатысуынсыз шақыратын, Т-тәуелсіз деп аталады. Бұл антигендерге бактериалды ЛПС, пневмококктың полисахаридтері. Vi-антиген, ПВП (поливинилпиролидон) жатады. Түрлік антигендер - организмнің бір ғана түріне сәйкес. Гетероантигендер - әртүрге жататын организмдегі ортақ антигендер.

 

17.Иммуноглобулиндердің құрылысы мен қызметтері, олардың иммунологиялық серпілістердегі маңызы.

5 негізгі кластары бар: G, M, A, D, E. Барлығы екі түрлі полипептидті тізбектен жинақталған агрегаттардан тұрады. Бір тізбегі жеңіл, екіншісі ауыр.

IgM – пентамер, барлық Ig-нің ішінде 5-10% құрайды, ең төменгі дәрежелі арнайылығымен сипатталады. В-клетканың бетінде антигенмен байланысуға мүмкіндік береді. Олар бірінші иммунды жауап түзеді, ағзаның антибактериалды қорғанысына қатысады және кейбір аутоиммунды ауруларда комплементті белсендіреді. Қалыптыжағдайдаадамсарысуында 1-2 г/л болады. комплементтіңклассикалықжолыменэффективті активатор болыптабылады. 

IgG-дің молекулалық массасы өте төмен, сарысулық иммуноглобюулиндердің негізгісі. Барлық иммуноглобулиннің ішінде 75-85% құрайды. IgG-дің белсенді орталықтары антигенге аса биік авидтілігімен сипатталады.Олар екіншілік антигендік стимуляциядан кейін түзіледі. Сондықтан олардың мөлшері бактериалды инфекцияда жоғарылайды; плацента арқылы өтеді және ісікке қарсы иммунитетке, трансплантатты қабылдамауына қатысады және макрофагтарды опсонирлеуге, аллергиялық реакцияда комплементті байланыстырады. Қалыпты жағдайда адам сарысуында 7-16,8 г/л болады.

IgА 10-15% құрайды, моно-ди-тримерболады, 2 субкласстантұрады.Қансарысуында 2-3 г/л. IgА – негізгісекреторлы иммуноглобулин, жергіліктіиммунитеттемаңызды роль атқарады. Секреттідимернемесетримертүріндекездеседі. Олкілегейқабықшағавирустарменмикробтардыңенуіненқорғайды, токсиндердібейтараптайдыжәнетынысалужолдарының, асқазан-ішекжолдарыныңкілегейқабатыныңбетінешығады, сілекейде, молозивада, сүттекөпмөлшердеболады. IgА комплементтібайланыстырмайды.

IgД В-клетканыңбетіндеIgM-мен экспрессерленедіжәнежетілген В-клеткалардыңнегізгімембраналықрецепторларыныңбіріболыптабылады.Ол 0,3% құрайды, міндетібелгісіз.

IgЕ-цитофильды, 0,03% құрайды. Жедел типті аллергиялық реакцияға және антипаразитарлық иммунитетке қатысады.

18.Иммунды жүйенің орталық және шеткері мүшелері.

Мүшелік деңгейге орталық және шеткі мүшелер жатады. Орталық мүшелерге сүйек кемігі мен тимус жатады. Сүйек кемігінде қан клеткаларының жалпы із ашары болып көп қабілетті бағана клеткалары түзіледі. Сүйек кемігінен Т-лимфоциттердің із ашарлары тимусқа миграцияланады. Онда олардың дифференцировкасы жалғасады. Ал В-лимфоциттердің дифференцировкасы сүйек кемігінде өтеді. Түзілген лимфоциттердің клондарының әрқайсысы бір ғана антигендік детерминанттарға арналған. Бұл процесс антигендердің қатысуынсыз өтеді. Сонымен, иммунитеттің орталық мүшелерінде антиген тәуелсіз дифференцировка нәтижесінде лимфоциттердің клондары түзіледі – жетілген иммунды емес лимфоциттер. Орталық мүшелерден жетілген иммунды емес лимфоциттер қан ағысымен шеткері мүшелерге барады. Шеткері мүшелерге көк бауыр, лимфа түйіндері, ішектің пейер табақшалары, аппендикс, бадамшалар, бауырдың ерекше лимфоциттері, терінің лимфоидты жүйесі және басқа лимфоидты түзілістер жатады. Олардың тимус тәуелді (Т-лимфоциттер) және тимус тәуелсіз (В-лимфоциттер), аймақтарына сәйкес лимфоциттер келіп орналасады. Шеткері мүшелерде лимфоцит антигендермен кездесу нәтижесінде толық жетілген иммунды лимфоциттердің клондары түзіледі. Сондықтан, бұлпроцессті антиген тәуелді дифференцировка немесе иммуногенез депатайды. Иммуногенездіңбасындаперифериялықлимфоидтымүшелерде антиген тануғақабілеті бар лимфоциттерклондарыныңпролиферациясықажеттіболыптабылады. ШеткерімүшелердеТ-, В-лимфоциттердіңжәнеантигентаныстырушыклеткалардыңкооперациясыжүреді, нәтижесіндеиммундыжауаппайдаболады. Иммунжүйесініңклеткалықдеңгейіне клеткаларжатады: тегіндеиммуноциттер (Т, В, НК), лимфоциттерменбірлесіпістейтіндендриттіклеткалар, макрофагтар, эозинофилдер, базофилдер, нейтрофилдер. Молекулалықдеңгейге антиденелер, антигендер, лимфокиндер, МНС белоктары, лимфоциттердіңбеткеймаркерлары, лимфоциттердің антиген танушырецепторларыжатады.

19.Комплемент жүйесінің классикалық және альтернативті жолдармен активтенуі, ұқсастықтары мен айырмашылықтары.

Комплемент жүйесінің классикалық жолмен белсенуінің негізгі этаптары Са –ионның қатысуымен АГ/АД комплексімен активтенеді. С1 арқылы басталады. С1 молекуласы иммуноглобулиннің (көбіне IgM және IgG) домені аумағындағы Fc-фрагментімен байланысады. Бул кезде С1 молекуласың байланыстыратың IgG –дің екі молекуласы “критикалық” қашықта болуы керек. Сонда ғана С1 -молекуласы активтенеді. Бірақ, бул жағдай әрқашан болмайды және IgG комплемент жүйесінің эффективтілігі төмен активаторы болып саналады.Сондықтан барлық иммуноглобулиндер ішінде пентамерлі IgM ең күшті активаторы болып табылады.

Иммуноглобулиндердің Fc-фрагментімен С1g- байланысады, одан кейін С1s- фрагменті байланысады. Ол комплементтің С2 және С4 компоненттерің 2 фрагментке бөледі: С2а, С2в, С4а, С4в. С4в пен С2а комплекс түзіп С1-фрагментінен босайды. Қалғандары сұйық фазаға кетеді. Босалған С1 келесі С2 мен С4 молекулаларың ыдыратуға дайын болады. Арығарай тізбектік реакциясының схемасы: С4вС2а комплекс (С3-эстераза) С3-ке әсер етеді. С3 С3а мен С3в ға ыдырайды. С3а сұйық фазаға кетеді, ал С3в бірінші комплекске қосылып 2-ші комплексті түзеді - С4вС2аС3в. ол С5-эстераза деп аталады және С5-ке әсер етеді. С5 екі фрагментке ыдырайды: С5а мен С5в –ға. С5а сұйық фазаға кетеді, ал С5в арығарай өзіне С6, С7, С8, С9 қосып мемранолитикалық комплексті түзеді (МЛК).

 Комплемент жүйесінің альтернативті жолмен белсенуінің негізгі этаптары: Комплементтің альтернативті жолмен активтенуі С3-тін активациясынан басталады. Оны антиденелер емес микробтың қабығының компоненттері, пропердин жүйесі, активтейді. Процестің ары ғарай ағымы классикалық жолмен бірдей. Комплементтің альтернативті жолмен активтенуі организмге түскен микроорганизмдерден жедел қорғану механизмің жүзеге асырады.

20.Т-лимфоциттердің субпопуляциялары және олардың қызметі.

60-жылдарда Дж.Миллердин тышқандарға тимоэктомия тәжірибе жасаумен

перифериялық мүшелерде Т-лимфоциттердің саны азайғаны және аллогенді трансплантаттың ұзақ отырып қалуы, антиденелердің өндіруінің бұзылуы табылған.

Сүйек кемігінің пре-Т-лимфоциттері тимустың субкапсулярлық қабатында бөлініп мүшеленеді. Функция жөнінде бұл клеткалардың ішінде СД4, СД8 маркерлардың тасымалдаушылары айырылады. Эпителиалды клеткалармен өндірілген биологиялық заттардың көмегімен Т-лимфоциттер даму процесін өтіп қыртысты қабатқа миграциялайды. Қыртысты қабатта жағымды селекциядан өтеді, яғни І-ІІ классты гистосәйкестік антигендерге сәйкес рецепторлары бар клондарды сұраптайды. І классты МНС танушы клондар – Т-киллерлер болып түзіледі, І, ІІ классты МНС танушы клондар Т-хелперлер болады.

Т-клеткалардыңсыртында тек қанабіркорецептор (СД3) экспрессорлайды. Ол антиген байланыстырурецепторлардыңантигендерменөзараәрекетінкүшейтедіжәнесигналды клетка ішінежеткізуролінатқарады. СД4 және СД8 позитивтікклеткалар Т-хелпер мен Тс ретіндесаналады. Аутоантигендерменәсерлесуқабілеті бар клеткаларапоптозжолыменжойылады. Сұраптаушарттанөткенклеткалариммунжүйесініңперифериясынабарады.

Т-клеткалардың В-жүйеден айырмасы – Т-клеткалар антигенді жеке танымайды, яғни І-ші немесе ІІ-ші МНС-ның молекулаларымен комплекс құрап отырып таниды. І-ші классты молекуласы кіретін комплексті цитотоксикалық СД8 Т-клеткалар таниды, ал ІІ-ші классты молекуласы кіретін комплекс СД4 Тн1 қабыну клеткаларымен немесе СД4 Тн2 хелперлы клеткалармен танылады. 

Эффекторлы клеткалардың генерациясы.

Антигенді біріншілік тануы аңқау Т-клеткалармен жүзеге асады. Аңқау Т-клетканың жетілуі лимфоидты тканьде өтеді. Лимфа ағымымен патоген жақын лимфа түйініне, ал қан ағымымен көк бауырға барады. Антиген кілегей қабықтарға орналасқанда пейер табақшаларға, бадамша бездерге миграциялайды.

Перифериялық лимфоидты тінде АГ танып жэне оны Т-лимфоциттерге иммуногенді түрде ұсынуға қаблеті бар 3 типті мамандандыру клеткалар бар. Олар – макрофагтар, дендритті клеткалар және В-клеткалар. Бұл клеткалардың функциясы 1-ші немесі 2-ші МНС молекулалардың антигенді пептидтермен комплексті түзуімен көрінеді. Антиген лимфоидты тінге түсіп лимфоциттердін рециркуляциясын күшейтеді. Аңқау Т-лимфоциттер лимфотүйіндердің Т-аймағына венуланың эндотелийі арқылы түседі. Жетілген Т-клеткалардың генерациясы макрофагтардың және дендритті клеткалардың бетінде пептидті антигенді І немесе ІІ-ші МНС классты молекулалармен комплексте танудан басталады. Кофакторлардың әсері Т-клеткалар рецепторларының антигендік комплекспен әсерлесуіне мүмкіндік береді. Осы қызметті АТК-лар жүзеге асырады.

Аңқау Т-клеткалардың антигенмен біріншілік кездесуден кейін активациясы “сәйкестендіру” (примирлеу) деп аталады. Осыдан кейін Т-клеткалардың әрбір субпопуляцияларының қызметтік бағыттары анықталады. Егер аңқау СД4 ТнО клеткалар антигендік комплексті макрофагтың бетінде таныса, ары қарай СД4 Тн1 клеткаларға мүшеленеді. Егер МНС ІІ-ші молекуламен комплексте антиген В-клетканың бетінде танылса, ары қарай СД4 Тн2 хелперлі клеткаларға мүшеленеді.

Аңқау Т-клеткалардың көпшілігі арнайылық әсерлесудің сұрыптауынан өте алмайды, қайтадан рециркуляция процесіне қатысу үшін, өзіне тән антигенді іздеп эфферентті лимфа тамырлары арқылы кетеді.

Т-клеткалардың антигентанушы рецепторларының антигендік комплекспен байланысуы және СД8 немесе СД4 корецепторлардың қатысуы, аңқау Т-клеткалардың дамуына бірінші сигналды қамтамасыз етеді – пролиферациямен дифференцировкаға. Даму процесінің жалғасуына екінші сигнал қажет. Костимулятор ретінде АПК мембранасында экспрессерленетін В7 молекуласы шығады. В7 – гомодимер, иммуноглобулиндердің супер тұқымдасына жатады. Аңқау Т-клеткаларадың бетінде В7 рецепторы ретінде СД28 белок болып табылады. В7: СД28 өзара әсерлесуі екінші сигналды қамтамасыз етеді.

Активтелген аңқау Т-клеткалар СД28-ден басқа костимулдеуші активтілігі бар тағы бір белокты синтездеп экспрессерлейді – CTLA-4. Ол СД28-ге қарағанда В7-ге аффинділігі жоғары.

21.АТЖ негізгі түрлері және олардың қызметі.

Аг.ді Т лимф.р танитын түрге дейін өңдеп, оларды таныстыратын АТЖ. Оларға моноцитарлы макрофагальды жуйе жасушалары (МФ), дендритті жасушалар, В лимф.р, Лангерганс жасушалары жатады. Макрофагтар қ оздырғышты ұстап, өңдейді. Экзаантигендерді, ен алдымен бактерияларды фагоцитозға ұшыратады. АТЖ бетіндегі им.генді комплексті тану кезінде Т жас.қ рецептор көмегімен Т хелпер қабылдаған белгіні арнайы д.а. Т хелпер.ң белсенуі үшін костимулдаушы белгі керек. Т хелпер ІІ белгіні өзінің бетіндегі СД 28(CD40) молекуласы мен АТЖ бетінде экспрессияланатын костимулятор молекулалары жанасуы кезінде алады. Бұл мол.қызметін макрофагтар мен ДЖ үшін B7, В лимф.р үшін B40 молекуласы атқарады. ДЖ макрофагтар сияқты бетінде CD34 аг бар ізашар миелоидты жас.н түзіледі. Мф.н айырмашылығы фагоцитоз механизмі жоқ. ДЖ.да І лік им.жауап кезінде аңқау Т лимф.ді белсендіруге қажетті костимулдаушы аппарат бар. ДЖмен таныстырылатын аг.р СД4 лимф.ң де, СД8лимф.ң де пролиферациясы мен дифф.н шақыра алады. Лангерганс жас.р аг.ді регионарлы лимфоидты түзіліске жеткізеді, оны им.дік түрге дейін өңдейді, жас.қ және гум.қ имм.қ жауапты іскеқосады.

Клиникадаклеткалықиммунитетткебаға беру:

1.Шеткері қанда Т-лимфоциттердің және олардың субпопуляцияларының санын моноклоналды антидене және розетка түзу эдістер көмегімен анықтау. Моноклоналды антиденелермен анқтау мүмкіншіліг жоқ жерде Т-лимфоциттердің жалпы санын қой эритроциттерімен розетка түзу арқылы анықтайды.

2.Т-лимфоциттердің функционалды қызметін анықтау үшін тесттер:

-митогенге және арнайы антигенге Т-лимфоциттердің бласттрансформация реакциясы – РБТЛ

- Т-лимфоциттердің белгілі субпопуляцияларымен синтезделетін лимфокиндердің өнімін мөлшерін өлшеу “ МИФ, ИӘ-2, 5,6,13, ИНФ-± және т.б.).

 

22.Т- және В-лимфоциттердің негізгі дифференциалану кезеңдері.

23.АТЖ жасушалармен антигеннің өңделуі және таныстырылу механизмдері. Аг.ді Т лимф.р танитын түрге дейін өңдеп, оларды таныстыратын АТЖ. Оларға моноцитарлы макрофагальды жуйе жасушалары (МФ), дендритті жасушалар, В лимф.р, Лангерганс жасушалары жатады. Макрофагтар қ оздырғышты ұстап, өңдейді. Экзаантигендерді, ен алдымен бактерияларды фагоцитозға ұшыратады. АТЖ бетіндегі им.генді комплексті тану кезінде Т жас.қ рецептор көмегімен Т хелпер қабылдаған белгіні арнайы д.а. Т хелпер.ң белсенуі үшін костимулдаушы белгі керек. Т хелпер ІІ белгіні өзінің бетіндегі СД 28(CD40) молекуласы мен АТЖ бетінде экспрессияланатын костимулятор молекулалары жанасуы кезінде алады. Бұл мол.қызметін макрофагтар мен ДЖ үшін B7, В лимф.р үшін B40 молекуласы атқарады. ДЖ макрофагтар сияқты бетінде CD34 аг бар ізашар миелоидты жас.н түзіледі. Мф.н айырмашылығы фагоцитоз механизмі жоқ. ДЖ.да І лік им.жауап кезінде аңқау Т лимф.ді белсендіруге қажетті костимулдаушы аппарат бар. ДЖмен таныстырылатын аг.р СД4 лимф.ң де, СД8лимф.ң де пролиферациясы мен дифф.н шақыра алады. Лангерганс жас.р аг.ді регионарлы лимфоидты түзіліске жеткізеді, оны им.дік түрге дейін өңдейді, жас.қ және гум.қ имм.қ жауапты іскеқосады.

24.Т-лимфоциттердің рецепторлары. Антигентанушы рецепторлардың құрылысы.

В лимф диф.ң негізгі кезендері:

Сүйек кемігінің көп қабілетті бағаналы жас.ры

Лимф.ң бастаушы жас.ры

Бастаушы В лимф.р

В о лимф.р

В 1 лимф.р

В 2 лимф.р

Сүйек кемігіндегі аг тәуелсіз диф.ң кезендері: 1-2-3-4

В о лимф.р қан арқылы көшіп, шеткі лимфоидты мүшелердің т тәуелсіз аймақтарында қоныстанады. В о лимф.р им.жетілмеген популяциясы. Оларда тек Іg M рец.бар. Во лимф.р-> В1 лимф. - жартылай жетілген дифф.ну кезеңі. Оларда да Іg M рец.бар, бірақ тығыздығы жоғарырақ. В1 -> B2лимф – им.қ жетілген жас.дан тұратын популяция. B2лимф: АТР және Зерде В лимф.р

Рецепторлары:

Аг танушы им.дік рец.р

Тышқан эр.не сай

С 3в

Fc

Іа

В митогендерге сай

Эпштейн Барр вирусына арналған

 

25. Тимустағы теріс және оң сұрыпталу үрдістері, олардың төзімділік қалыптасуындағы маңызы.

26HLA-жүйесінің антигендерін анықтау әдістері (серологиялық, жасушаға-тәуелді). HLA-антигендерін типтеуде тәжірибелік аспектілер.

Генетикалық бөгде тіндердін тұрақтамауна жаупты негізгі антигендерге – гистосәйкестік антигендері жатады, оларды кодтайтын гендерін - гистосәйкестік гендері деп атайды. Олар өздерінің антигендігін өзінің емес, генетикалық бөгде организмнің иммун жүйесімен анықталғанда ғана көрсетеді, мысалы мүшелерді аллотрансплантациялау кезінде.

Ұқсас антигендері бар тіндерді - гистосәйкестік тіндер деп атайды. Бул тіндер тұрақтамаушылық реакциясына келтіретін иммундық жауапты шақырмайды. Манызды антигендік айырмашылықтары бар - гистосәйкессіз болып келеді, олар тұрақтамаушылық реакциясын шақыратын иммундық жауапка әкеледі.

Гистосәйкестікті орнататын антигендер 40 -тан астам әртүрлі локустарда шифрленген., бірак көрнікті тұрақтамаушылық реакциясына жауапты локустар гистосәйкестіліктің бас –МНС –комплексінде орналасады.

Бул комплекс барлық сүткөректілерде және құстарда анықталған. Адамдарда HLA-жүйесі (Human Leukocyte Antigens) деп аталған. HLA-жүйесінің гендері трансплантациялық (тін сәйкесті) антигендердің синтезің бақылайды. Трансплантациялық антигендер ең көп мөлшерде лимфоциттерде,теріде; аздауөкпе, бауыр, ішек, жүректе; ең аз – ийда болады. Жалпы, олар ядролы клеткалар бетінде және тромбоциттерде табылады. Донор мен реципиенттің трансплантациялық антигендер бойынша толық сәйкестілігі моногзиготалы егіздерде ғана болады. Ал басқа жағдайда тұрақтамаушылық реакциясын шақырады.

HLA-жүйесіадамның 6 хромосомасының қысқа иығында орналасады, ғ локустан тұрады:А,В,С, Д, ДR. Әр локусқа гендердің көпшілік аллельдік түрлері кіреді. А-локусына 23,локусына- В- 49, С-локусына- 8 аллельдер кіреді. Ал Д- локус өзі 2 локустан турады: DG,DP. DG- локусына “ аллель кіреді, DG-і,DP-, аллельдер анықталған.

HLA-комплексінеүшгендеркласстарыкіреді.

1 класс гендеріне АВС локустаріреді. Оларантиденетүзілуін, цитотоксикалық Т-лимфоциттерді, Т-супрессорлардыстимульдейтін, трансплантациялықантигендердінсинтезінбақылайды. HLA-1 класс антигедеріорганизмніңбарлықядролыклеткаларда, Т-лимфоциттердеэкспрессияланғанжәнеөзіндіктанудаманызды роль атқарады.

2 класс гендерінеиммундықжуаптыңгендері (IR) жатады. HLA- 2 класс анти- гендері В-лимфоциттерде, макрофагтарда, дендритті клеткаларда, активтелген Т-лимфоциттерде орналасады. HLA-2 класс антигендері иммунокомпетентті клеткалардың әсерлесүіне, антигендерді таныстыруында қатысады.

3 класс гендері С2,С4 – комплементтің компонентері, Вf –пропердин жүйесінің В-фаторы түзілуің және В-лимфоциттердегі С3 рецепторының экспрессиясын бақылайды

НLA-А және В локустарыныңантигендерікүштітрансплантациялықантигендерқатарынажатады. Пратикада трансплантат күшті антиген бойыншабіреуіғанасайкелмесе, донор мен реципиент оптималдыболыпсаналады.

2- Связь лабораторных показателей с клиническими проявлениями ИДС у больных

 

3-Вакцинация кезіндегі асқынулар

 

Вакцинацияның қауп-пайдасының критерийлеріне сүйене отырып вакцинацияны жүргізу керек. Вакцина организге көптүрлі әсер көрсетеді. Болу мүмкін: вакцинадан кейін реакциялар және вакцинадан кейін асқынулар. Вакцинадан кейін реакциялар бір түрлі, циклды, қысқа уақытты, сау адамдарда болады, организмнің тіршілік әрекетінің бұзылыстарына әкелмейді.

Вакцинадан кейін реакциялар жергілікті және жалпы болады. Вакцинадан кейін реакциялар бул – организмнің вакциналды штамының қондыруына реакциясы.

Организмніңвакцинағареакциясынинтеркурентті инфекция өзгертужәнеаурлатумүмкін. Соныменқатар, интеркуренттіинфекцияныңөзі де аскынуларменөтумүмкін.

Вакцинаданкейінасқынуларбул-вакцинацияғасәйкесемеспатологиялықкөріністер:

Вакцинаданкейінасқынулар - генерализациялғанреакциялар: анафилактикалық шок, эецефалит, сары су ауруы, аллергиялықауралардыңасқынулары, аутоиммундыауралар, онкоауптілік, ж.т.б.

 

19-билет

1- Иммуноглобулиндердің құрылысы мен қызметтері, олардың иммунологиялық серпілістердегі маңызы.

5 негізгі кластары бар: G, M, A, D, E. Барлығы екі түрлі полипептидті тізбектен жинақталған агрегаттардан тұрады. Бір тізбегі жеңіл, екіншісі ауыр.

IgM – пентамер, барлық Ig-нің ішінде 5-10% құрайды, ең төменгі дәрежелі арнайылығымен сипатталады. В-клетканың бетінде антигенмен байланысуға мүмкіндік береді. Олар бірінші иммунды жауап түзеді, ағзаның антибактериалды қорғанысына қатысады және кейбір аутоиммунды ауруларда комплементті белсендіреді. Қалыптыжағдайдаадамсарысуында 1-2 г/л болады. комплементтіңклассикалықжолыменэффективті активатор болыптабылады. 

IgG-дің молекулалық массасы өте төмен, сарысулық иммуноглобюулиндердің негізгісі. Барлық иммуноглобулиннің ішінде 75-85% құрайды. IgG-дің белсенді орталықтары антигенге аса биік авидтілігімен сипатталады.Олар екіншілік антигендік стимуляциядан кейін түзіледі. Сондықтан олардың мөлшері бактериалды инфекцияда жоғарылайды; плацента арқылы өтеді және ісікке қарсы иммунитетке, трансплантатты қабылдамауына қатысады және макрофагтарды опсонирлеуге, аллергиялық реакцияда комплементті байланыстырады. Қалыпты жағдайда адам сарысуында 7-16,8 г/л болады.

IgА 10-15% құрайды, моно-ди-тримерболады, 2 субкласстантұрады.Қансарысуында 2-3 г/л. IgА – негізгісекреторлы иммуноглобулин, жергіліктіиммунитеттемаңызды роль атқарады. Секреттідимернемесетримертүріндекездеседі. Олкілегейқабықшағавирустарменмикробтардыңенуіненқорғайды, токсиндердібейтараптайдыжәнетынысалужолдарының, асқазан-ішекжолдарыныңкілегейқабатыныңбетінешығады, сілекейде, молозивада, сүттекөпмөлшердеболады. IgА комплементтібайланыстырмайды.

IgД В-клетканыңбетіндеIgM-мен экспрессерленедіжәнежетілген В-клеткалардыңнегізгімембраналықрецепторларыныңбіріболыптабылады.Ол 0,3% құрайды, міндетібелгісіз.

IgЕ-цитофильды, 0,03% құрайды. Жедел типті аллергиялық реакцияға және антипаразитарлық иммунитетке қатысады

2- Принцип метода ИФА. Применение ИФА для определения концентрации иммуноглобулинов, цитокинов, растворимых форм рецепторов и д.р. Иммуноферментный анализ (ИФА) - лабораторное исследование основаное на высокой избирательности и специфичности иммунологических реакций “антиген-антитело”.

Различают несколько десятков модификаций ИФА.Наибольшее распространение получил твердофазный гетерогенный иммунный анализ - ELISA (enzymelinkedimmunosorbentassay). ИФА применяют для двух целей - для определения наличия антигенов возбудителей различных инфекций,но значительно чаще метод ИФА применяется для определения наличия антител классов (IgAIgMIgG) к антигенам различных возбудителей болезней.В основе иммуноферментного анализа лежит иммунная реакция антигена с антителом,а присоединение к антителам ферментной метки позволяет учитывать результат реакции антиген-антитело по появлению ферментативной активности или по изменению ее уровня.Вупращенном виде механизм реакции можно представитьследующим образом:

 

                                                                                                                                             

 Первая реакция происходит между определяемым Ig (Ab) и очищенным антигеном возбудителя (Ag), фиксированным к поверхности лунок иммунологического планшета

 

                                                                                                                                             

Для выявления образовавшихся иммунных комплексов проводят вторую иммунологичесую реакцию, в которой в качестве антигена выступает связавшийся специфический Ig, а в качестве антител к нему — коньюгат, представляющий собой Ig (Ab) к соответствующему Ig человека, меченный ферментом -пероксидазой (K)