Ауыстырылмайтын (незаменимые)

Протеиногенные

 

2. Күкірт құрамды аминоқышқыл:

Цистеин, метионин

 

3. Ароматтық аминоқышқыл:

Фенилаланин, тирозин

 

4. Гетероциклді аминоқышқыл:

Пролин, гистидин, триптофан

 

5. Иминоқышқыл:

Пролин

 

6. Адам ағзасында синтезделмейтін, міндетті түрде тағам құрамында түсуі керек аминоқышқыл аталады:

Ауыстырылмайтын (незаменимые)

 

7. Биохимиялық ролі бойынша аминоқышқылдар келесі топтарға бөлінеді:

Гликогенные и кетогенные

 

8. Адам мен жануар жүрекшесі ұлпасының экстрактісінен биоактивті пептидтер бөліп алынған. Ол тамырлар жүйесі тонусы мен электролит алмасуын реттейді. Физиологиялық әсері бойынша – тамыркеңейткіш, шумақтық сүзілуді және натрий мен хлоридтердің олардың каналшаларда реабсорбтелуін басу есебінен шығарылуын стимулдейді. Олар әртүрлі аминоқышқылдар қалдықтарынан (23-тен – 100-ге дейін) құралған. Олардың биоәсерінің байқалуы үшін міндетті жағдай, бұл цистеин қалдықтары арасында түзілетін дисульфидтік байланыстан пайда болатын 17-мүшелік сақиналық құрылым болуы керек. Бұл пептидтер қалай аталады?

Атриопептиды

 

9. Вазоактивті пептидтер (тамырлар тонусына әсер ететіндер) тобына жатқызылады:

Брадикинин и каллидин.

 

10. Тәбетті реттейтін пептидтер:

Эндорфины, нейропептид-Y, лептин

 

11. Ауырсынуды басу әсеріне қабілетті пептидтер:

Энкефалины и эндорфины

 

12. Жасанды дипептид (генноинженерлік синтез), аспарагин қышқылының L-изомері мен фенилаланиннің метилдік эфирінен құралған, ол қанттың ауыстырғышы ретінде кең қолданылады:

Аспартам

 

13. Лактам-лактим таутомериясына байланысты жартылай қос байланысты, сондықтан оның осьі бойынша бұралу болмайтын коваленттік химиялық байланыс түрін атаңыз:

Пептидные

 

14. Белоктың екінші реттік құрылымын тұрақтандыратын байланыс:

Водородная

 

15 Бір атомнан екіншісіне валенттік электрондарды ауыстырумен (оң және теріс иондардың түзілуі) және олардың арасында электростатикалық әсерлесу болатын химиялық байланыс аталады:

Ионная

 

16. Қайталанатын тізбек тобы —NH—CH—CO— қалай аталады:

Первичная структура

 

17. Адам ағзасында гормондар қызметін атқаратын пептидтер:

Вазопрессин, окситоцин, картикотропин

 

18. Эндогендік белотардың ыдырау үдерісінде орташа молекулалы пептидтер (ОМП) түзіледі. ОМП жиналуы микроайналымды, натрий мен калий иондарының мембрана арқылы тасымалдануын бұзады, кейбір ферменттердің активтенуін басады, ағзаның иммундық жауабын басады. Клиникалық практикада ОМП-ны келесінің критерийі ретінде анықтайды:

Метаболические нарушения

19. Пептидтік байланыс табиғаты бойынша:

Пептидная связь по своей природе является прочной ковалентной связью между атомом углерода карбоксильной –СО – NH –, или, располагаются в одной плоскости.

 

20. Құбылысты түсіндіріңіз: сүтке қышқылды қосқанда ол неге ұйыйды?

Денатурация

 

21. Бета-құрылымды бекітетін байланыстар:

Водородная(сутектік)

 

22. Белоктың екінші ретттік құрылымындағы оң оратылған альфа-спиральді бекітетін байланыс:

Водородная(сутектік)

 

23. Екінші реттік құрылымы бар белоктың аминоқышқылдық радикалдары арасындағы әсерлесуден пайда болатын полипептидтің кеңістіктік конформацмясы:

Третичная структура белка

 

24. Фибриллалық белоктар:

Коллаген

 

25. Үшінші реттік құрылымды тұрақтандыратын байланыстар:

Ионные, водородные, гидрофобные, дисульфидные

 

26. Ұзын полипептидтік тізбектер өзара тәуелсіз бінеше компактілі құрылымдарға жиналады. Олар глобулалық белоктардағы үшінші реттік құрылымға ұқсас болады және аталады:

Домен

 

27. α-Спиральдер құрылымында келесі заңдылықтар ашылған. Спиральдер оралымы арасындағы қадам ұзындығы 0,54 нм-ге тең, ал бір аминоқышқыл қалдығына 0,15 нм-ден келеді. Спиральдің көтерілу бұрышы 26°, спиральдің 5 оралымынан кейін (18 аминоқышқыл қалдығынан кейін) полипептидтік тізбектің құрылымдық конфигурациясы қайта қайталанады. Бұл α-спиральдік құрылымның қайталану кезеңі (немесе иденттігі) 2,7 нм болатынын көрсетеді. Спиральдің бір оралымында (қадамында) неше аминоқышқыл қалдығы болады?

27) 3.6

 

28. Дж. Кендрьюдің рентген-құрылымдық анализ нәтижесінде үшінші реттік құрылымын ашқан алғашқы белогы:

Миоглобин кашелота

 

29. Ковалентті байланысты үзбей, бір байланыс бойымен айналғанда пайда болатын белок молекуласының алатын құрылымын сипаттайтын термин:

Конформация

 

30. Бірдей бірінші, екінші және үшінші (немесе әртүрлі) реттік құрылымы бар жеке полипептидтік тізбектің бір құрылымдық және қызметтік макромолекулалық ассоциацияланған комплекстік қосылыс аталады:

Фолдинг

 

31. Глобуланың беткейлік аймағында болатын, гидрофобтық радикалдардан түратын, өзіне лиганданы байланыстыратын бөлік аталады:

32) активный центр (Активті орталық)

 

32. Лиганда мысалдары: фермент лигандасы қалай аталады:

Субстрат

 

33. Лиганда мысалдары: тасымалдаушы белок лигандасы қалай аталады:

тасымалдаушы белоктың лигандасы – тасымалдаушы зат,

 

34. Лиганда мысалдары: антиденелер (иммуноглобулиндер) лигандасы қалай аталады:

Антиген

 

35. Лиганда мысалдары: рецептор лигандасы қалай аталады:

Денатурация

 

42. Бұл денатурлаушы фактордың физикалық әсері кавитация құбылысына әкеледі. Ол бұлай: микроағзаларға соққы толқындар әсер етеді – қысымның импульстері дыбыс жылдамдығынан артады. Қарыншалардағы сұйық қысымы 300 атм. артады, температурасы 700⁰ С-ге дейін жоғарлайды. Оның химиялық әсері су молекуласынан Н+ және ОН- -ті бөлу, олар микроб жасушасында тотығу-тотықсыздану реакциясын тежейді. Бұл аталады:

механическое воздействие (Механикалық әсер)

 

43. Медицинада антисептика әдісінің кең таралуы ағылшын хирургі Д.Листермен байланысты. Д.Листер іріңді жарақаттарды емдеу үшін, бөлмелерді және таңғыш материалдарды дезинфекциялау үшін қай затты пайдалануды ұсынды. Бұл денатурлаушы агентті қолдану хирургиялық практикада іріңді асқынулар мөлшерін шұғыл төмендетуге мүмкіндік берді:

Фенол

 

44. Бұл антисептик тас көмірді айдау өнімдерінен алынады. Ол өз әсерін микроағзалардың вегетативті формаларына әсер етеді және оның активтілігі белоктар болса да аса өзгермейді. оның ерітінділері бөлмелерді, пайдаланылатын заттарды, құралдарды, жамылғылар мен төсеніштерді, денелерден бөлінділерді және т.б. дезинфекциялауға қолданылады. Ол тері мен шырышты қабықшаларға тітіркендіруші және күйдіруші (некрозға дейін жететін) әсер береді. Ол тері арқылы сіңіріліп резорбтық әсер береді. Бұл ОЖЖ-ның токсикалық зақымдалуынан (бас айналу, тыныс алудың басылуы, тырысу) және коллапстан байқалады. Сондықтан бұл ерітінділерді теріні және шырыштарды залалсыздандыруға болмайды, себебі олар арқылы сіңіріліп резорбтық әсер болмас үшін.

Фенол

 

45. Бұл денатурлаушы агент – қайың қабықтарының айдалған өнімдері. Бастапқы әсер етушілері фенол, ксилол және басқа да заттар. Ол антисептикалық және инсектицидтік қасиет көрсетеді. Тері ауруларын (экзема, қабыршақты лишай) емдеу үшін майлардың, пасталардың, линименттердің құрамында қолданылады. Инсектицидтік қасиеті қышыманы (чесотканы) емдеу үшін қолданылады. Жарақатты емдеу үшін жиі түрде А.В. Вишневскийдің бальзамдық линименті құрамында пайдаланылады.

Деготь березовый

 

46. Сланцыларды (алғашқы пайда болған балықтардың қалдықтары) айдау кезінде алынатын антисептик. Ол микробқа қарсы және қабынуға қарсы қасиет көрсетеді. Жақпа май және паста құрамында күйіктер мен кейбір тері ауруларын (рожалық қабынуда, экземада және т.б.) емдеу үшін өолданылады. Тоқ ішектің созылмалы ауруларында және әйелдердің жыныс бездерінің қабынушы зақымдалуларында суппозиторийлер түрінде қолданылады.

Ихтиол

 

47. Бұл қосылыстың құрамында 25—29 % активті хлор болады. Ол антисептикалық және дезодорант (жағымсыз иістерді жояды) қасиетте болады. Бұл денатурлаушы агенттің ерітіндісін іріңді жарақаттардыемдеу үшін, науқастарды күту заттарын, металл емес құралдарды (резина катетерлерді, перчатканы және т.б.) дезинфекциялау үшін және тері мен шырышты қабықшаларды залалсыздандыру үшін қолданады.

Хиоралин

 

48. Бұл денатурлаушы агент антисептик ретінде хирургиялық операциялар алдында операция жасайтын аймақтарды және жарақат жиектерін өңдеу үшін қолданылады. Хиругтің қолдарын өңдеуге де пайдалануға болады. Бұл препараттың теріге күшті тітікендіргіш әсер беретінін естен шығармаған жөн. Кейбір кезде терінің химиялық күюін дамытуы мүмкін. Тері арқылы жартылай қанға сіңірілуі мүмкін. Осыған байланысты оның резорбтивті әсерлері байқалуы мүмкін.

Раствор йода

 

49. Бұл антисептик калий йодидінің судағы ерітіндісіндегі йод ерітіндісі. Антисептик ретінде таңдай, жұтқыншақ, өңештің қабынушылық және инфекциялық зақымдалулары кезінде шырышты қабықшаларға жағынды ретінде қолданады.

Формалин

 

51. Бұл денатурлаушы агент бояғыштардың ішіндегі активті антисептиктердің бірі. Бұл антисептиктің сулы және спиртті ерітінділері тырналған, соғылған жерлерді өңдеу үшін қолданылады. Кейде, операция аймағындағы теріні өңдеу үшін де қолданады. Оның ерітінділері пиодермияны (терінің іріңді аурулары), блефариттерді (көз қабағының инфекциялық зақымдалуы) емдеу кездерінде кең қолданылады.

51) бриллиантовый зеленый (зеленка)

 

52. Бұл денатурлаушы агент ұлпамен жанасқанда ерітіндісінен оттек интенсивті бөлінуі нәтижесінде күшті көбіктенеді. Бөлінген көбік тері және жарақат беткейінен бөтен зат бөлшектерін және өлген ұлпа бөлшектерін, қан ұйымасын, іріңді, алып кетеді. Сондықтан механикалық тазалану жүреді. Оның ерітіндісі ауыз қуысы мен көмекейді (мысалы, соматит, ангинада) шаю үшін, ластанған және іріңді жарақаттарды емдеу және өңдеу үшін, мұрыннан қан кетуді басу үшін және т.б. қолданады.

52) перекись водорода (сутек асқын тотығы)

 

53. Бұл денатурлаушы агент жарақатты жуу, ауыз бен көмекейді шаю үшін, гинекологиялық практикада спринцелеу үшін, зір шығарушы каналдарды жуу үшін қолданылады. Күйікті өңдеу үшін қолданады. Бұл кезде тек антисептикалық қана емес, құрғатқыш әсері де (күйікті құрғатып беткейінде қорғаушы жабынғы (пленка) түзеді. Ол күйік бетін тітіркеуден сақтайды, нәтижесінде ауырсыну сезімі басылады) береді. Ерітіндісі жеңіл тотығатын улармен (фосфор, апиын алкалоидтарымен (морфин, кодеин), осы алкалоид құрамды препараттармен (омнопон және т.б.) жедел уланғанда асқазанды жуу үшін қолданады.

54) перманганат калия (марганцовка)

 

54. Бұл денатурлаушы агент әртүрлі микроағзаларға әсер етеді. Солардың ішінде басым түрде бактериялар мен кокктарға белсенді әсер етеді. Сыртқы өңдеу арқылы іріңді жарақаттарды, жараларды, күйікті, ұйықтарды (пролежня) емдеу үшін қолданады. Сонымен бірге, ерітінділерін дене қуыстарын (мысалы, мұрынның жанама қарыншаларын, буындар қуыстарын, плевраны және т.б.) жуу үшін, олардағы іріңді-қабынулы үдерістерді емдеу үшін қолданады. Оны ауыз қуысы мен көмекейді (стоматит пен ангина кезінде) шаю үшін, конъюктивитте көз тамшылары ретінде және басқа да іріңді және қабынушы ауруларды емдеу үшін тағайындайды. Оның антисептик ретіндегі ерекшелігі ол жергілікті қолданғанда ұлпалардың тітіркенуін дамытпайды, жарақатттың жазылуы мен гранляциялануын жүргізеді.

Фурацилин

 

55. Денатурлаушы агент әсері алынған соң белоктың конформациясы мен қызметінің қайта қалпына келуі аталады:

Денатурация

 

56. Денатурланған белок құрылымын танитын және оған ковалентсіз байланыстар арқылы байланысып оның қайта қалпына келуі үшін оптимальді жағдай жасайтын спецификалық белоктар аталады:

Шапероны

 

57. Суда еритін белоктар:

Альбумины

 

58. Тұзды суда еритін белоктар:

Глобулины

 

59. Спиртте еритін белоктар:

Проламины

 

60. Ерімейтін белоктар:

Диализ

 

62. Белоктарды бөліп алудың бұл әдісінде хроматографияның бір түрі қолданылады. Оның барысында заттар қозғалмайтын фаза саңылаулары арқылы әртүрлі жылжу қабілетіне сәйкес молекуласының өлшемдері бойынша бөлінуіне негізделген. Соның нәтижесінде алғашқы болып колонкадан ең ірі бөлшектер (олар стационарлық фазаның минимальді саңлауынан өтуге қабілетті) бөлінеді. Ең соңында саңлаудан еркін өтетін кіші өлшемді бөлшектер шығарылады.

Гель-фильтрация

 

63. Белоктарды бөліп алудың бұл әдісін белоктардың электрофоретикалық қозғалғыштығына сәйкес полиакриламидтік гелден өткізеді. Бұл белокттың тізбегінің ұзындығына, молекулалылық масссасының әртүрлілігіне, белок молекуласының жиналу қабілетіне, посттрансляциялық түрленуге негізделген.

Электрофорез

 

64 В₁ витаминінің коферменттік формасы:

Тиаминдифосфат(ТДФ)

 

65. В₂ витаминінің коферменттік формасы:

FMN,FAD

 

66. В₅ витаминінің коферменттік формасы:

NAD,NADP

 

67. В₉ витаминінің коферменттік формасы:

Тетрагидрофолиевая к-та

 

68. В₃ витаминінің коферменттік формасы:

KoA-SH

 

69. Дегидрогеназалық ферменттердің коферменті:

NAD,NADP

 

70. Дегидрогеназалық ферменттердің коферменті:

FMN,FAD

 

71. Декарбоксилазалық ферменттердің коферменті:

Пиридоксальфосфат

 

72. Карбоксилазазалық ферменттердің коферменті:

KoA

 

73. Біркөміртекті топтарды тасымалдауға қатысатын карбоксилазалық ферменттердің коферменті:

Тетрагидрофолиевая к-та

 

74. Ацилдік топтарды тасымалдауға қатысатын карбоксилазалық ферменттердің коферменті:

Кофермент А

 

75. Окулистке, науқас түн кезінде автомобильді басқаруда қиындықтар туындауы бойынша, аса жарықтанбаған кезде көрудің кенет бұзылатыны туралы арыздануда. Сонымен бірге, күндізгі көру жүйесі қалпында. Тағам қабылдауы ретсіз, анамнезінде – панкреатит. Аталған симптомдардың болжамды себептері қандай?

Гемералопия

 

76. Дерматологтың консультациясында, әйел, терісінің қабыршақтануына, терісі мен шырышты қабатында нашар жазылатын жарақатқа (іріңді жарақат), тұрақты ауыз құрғауына, көрудің нашарлауына арыздануда. Анамнезінде – булимия (психиатрда көрінген). Аталған симптомдардың болжамды себептері қандай?

Рахит

79. Медиктік-генетикалық консультацияға, жанұялы жұп, бедеулік бойынша шағымданды. Мамандарда зерттелгенде денсаулық бойынша ешқандай ауытқушылықтар болмағаны анықталған. Тек нақтылап сұрағанда әйелі ұзақ уақыт бойынша басым түрде сүт диетасын ұстанатыны және рационында мүлде көкөніс болмайтыны анықталды. Дәрігер қандай диагнозды қойды?

Авитаминоз Е

 

80. Науқас терапевтің қабылдауында. Алкоголді көп қабылдайды, темекі шегеді. Анамнезінде тәбетінің кенет жоғалуы, ішек перистальтикасынының төмендеуі, есте сақтаудың (жиі жақында өткен ақпаратты) ұмытуы, галлюцинацияға бейімділік. Мұнан басқа, ентігу, жиі жүрке соғуы, жүректе ауырсыну, шаншу және аяқтарының жансыздануы байқалған. Бұл белгілер қандай ауру симптомдарын байқатады?

Дефицит PP

 

83. Терапевт қабылдауында науқас. Алкоголді көп қабылдайды, шылым шегеді. Анамнезінде офтальмоплегия — көз бұлшықетінің салдануы, ол көз алмасының қозғалмайтынынан және қос көрінуден байқалады. Атаксия — еркін қозғалысты бақылаудың мүмкінсіздігі, сананың шатасуы. Ентігу, жиі жүрек соғуы, жүрек ауырсынуы, шаншуы, аяқтарының жансыздануы да байқалады. Бұл симптомдар қай ауруға тән?

Бери – бери

 

84. Бұл витаминнің жетіспеушілігі адам қанында пирожүзім қышқылыныңң жетіспеушілігіне және жүйке жүйесінде концентрациясы жоғарлауына әкеледі. Зат алмасуының мұндай биохимиялық бұзылуының салдары Вернике энцефалопатиясы (орташа мидың жіті зақымдалуы) немесе полиневрит (жүйке жүйесінің зақымдалуы) болып табылады. Адамдарда мұндай жағдай басым түрде қабықшасынан аршылған күрішті және басқа да дәнді дақылдарды қабылдағандарда дамиды. Қай витаминнің алмасуы бұзылған:

В1

 

85. Химиялық құрылымы бойынша бұл витамин екі циклдік қосылыс – тиазол мен пиримидиннен тұратын зат. Дәнді-дақылдар мен басқа да өсімдіктердің дәндері мен қабықшаларында айырықша көп мөлшерде болады. Өсімдікті өңдеген кезде (қабықшаларын алып тастағанда) алынған өнімде витаминнің мөлшері кенет төмендейді. Ол -:

В1

 

86. Бұл витамин изоаллоксазиннің (гетероциклдік флавин) рибитол спиртімен байланысқан туындысы болып табылады. Рибофлавиннің ең бай шығу көзі – ащытқы саңырауқұлақтары (негізінен сыра ащытқылары), сүт өнімдері, бауыр, бүйрек, жүрек. Ол -:

В2

87. Дәрігерге шетел туристі (Тайландтан келген) қаралуға келді. Алғашқы тексерісте анықталғаны – мұрын-ерін қиылыстарында себорейлік дерметит, тіл ұштары жазыңқы, тіл түсі көгілдір реңкті күлгін (фуксинді тіл). Тамырлардың кеңеюі байқалады, көз мүйізшелерінде (роговица) конъюктивиттер бар, жарықтан қорғанушылық, жасаурау бар. Бұл туристке қандай диагноз қою қажет?

В3

 

88. Дәрігерге пациент қаралуда. Пациент анамнезінде бауыры ауыратыны, экзема туралы айтқан, асқазан және онекі елі ішек жарасының асқыну симптомдары байқалған, дене температурасы төмендеген, қандағы глюкоза деңгейі төмендеген. Қан жасаудың бұзылысы байқалған (анемия), жұлыннның артқы бөлігінің және шеткері жүйкенің миелиндік құрылымдарының дегенерациясы байқалған. Пациентке қандай диагноз қойылады?

Ниацин

 

90. Бұл кофермент - динуклеотид, ол никотинамидтен құралған (рибозаның екі және фосфор қышқылының және адениннің екі молекуласынан құралады). Ол -:

НАДФ

91. Қай витаминнің гиповитаминозының симптомы «Үш Д синдромы»?

В5

 

92. «Үш Д синдромы» - бұл синдромда қандай үш симптом болады?

Диарея, дерматит, деменция

 

93. Мормон елінің бір мекенінде, барлық тұрғындарда, келесі симптомдар байқалған: барлығының тілдерінің ұштары мен жиектері ашық қызылға боялған, терілерінде симмметрриялы қызыл дақтар (эритрема) пайда болған. Қанды зерттеген кезде гипохромдық анемия анықталған. Тұрғындардың басым бөлігінде үлкен жарты шар қыртысы жасушаларының ганглиоздық зақымдалуларынан орталық және шеткері жүйке жүйелерінің қызметтері бұзылған. Зерттеу барысында барлық тұрғындардың жыл бойы тек жүгерімен қоректенгені анықталған. Мормондарға не болған?

Гиповитаминоз В5

 

94. Бұл витамин пантой қышқлы мен аланиннен түзілген - амид. Ол барлық тағам өнімдерінде кең таралған. Ең басым түрінде болады – ара анасы сүтінде, бауырда негізінен қойдың), балықта және оның уылдырығында, ащытқыда, жұмыртқада, дәндерде, түсті қырыққабатта. Ішектің микрофлорасымен синтезделеді. Ол -:

В3

 

95. Бұл витаминнің авитаминозы тек эксперименттік жануарларда ғана байқалған, себебі ол барлық тағамда кездеседі және оны ішек микрофлорасы синтездей алады. Ол -:

В3

 

96. Пиридоксин, пиридоксаль, пиридоксамин – метилпиридиннің туындысының топтары. Ол -:

В6

 

97. Бұл гидразинмен және инозиазидпен (туберкулезді емдеген кезде) уланғанда антидот ретінде қолданылады. Ол -:

В6

 

98. Бұл витамин ортасында кобальт болатын, төрт корриндік сақиналардың байланысуынан түзілген күрделі дөңгелек құрылым. Ағзада тек микроағзалармен (ішек бактериялары) синтезделетін жалғыз витамин. Оның аздаған мөлшері жануар тектес тағамдардан түседі. Бұл витаминге ең бай тағам сиыр бауыры мен бүйректері (бұлшықеттте ол аз болады. Ол -:

Цианкобаламин

 

99. Бұл витамин ащы ішектен сіңірілуі үшін арнайы ішкі Кастл факторымен байланысуы керек (ол асқазанның париеталдық жасушаларында синтезделеді). Сіңірілген соң витамин порталдық қанағысымен гепатоцитке өтеді. Ол асқорыту трактісінің бездерінде, (өт құрамында түседі), бүйректерде өндіріледі. Ол -:

В12

 

100. Аддисон—Бирмер ауруы асқазан шырыштарының атрофиясыннан ішкі Кастл факторының секрециясының тежелуінен немесе бүйен ішектегі патологиялық үдерістер себебінен сіңірілудің бұзылысынан немесе таспалы құрт пен бактериялардың бәсекесі есебінен туындайды. Бұл ауру авитаминозбен де қосарланады. Ол витамин:

В12

 

101. Бұл витаминнің авитаминозы кезінде пернициоздық анемиямен ауырады. Ауру қанжасау жүйесі қызметі, жүйке, асқорыту, жүрек-қантамыры жүйелері қызметі бұзылыстарымен сипаттталады. Аурудың ең басым белгілері келесі типтегі гипохромдық анемиялар: қанда гемоглобинге бай ірі эритроциттер — макроциттер мен мегалоциттер пайда боладыаурудың асқынған кезінде қандағы ретикулоциттердің мөлшері төмендейді, эритроциттердің дегенеративті формалары анықталады. Ол -:

В12

 

102. Әр кезде бұл витамин әртүрлі аталған: өсу факторы L. casei; витамин М (маймылдардың қалыпты қанжасауы үшін қажетті), витамин Вс, балапанның өсу факторы (индекс ≪с≫ ағылш. chicken – балапан). 1941 ж. ол өсімдіктердің жасыл жапырақтарынан бөлінген, сондықтан соңғы атауын алған. Ол -:

В9

 

103. Медициналық практикада (мысалы, онкологияда) бұл витаминнің кейбір синтетикалық аналогтары қолданылады. Мысалы, 4-аминоптерин нуклеин қышқылдарының синтезін тежеуші ретінде болады. Сондықтан, қатерлі ісіктік зақымдалуларда (мысалы, балалар мен ересектердің жедел және созылмалы лейкоздарында) емдеу препараты ретінде қолдануға ұсынылады. Бұл қай витамин?

В9

 

104. Бұл витамин жаңа жасушаларды жасау мен сау қалпын сақтау үшін қажет. Сондықтан ол ағзаның жылдам дамуы кезінде аса қажет (эмбрион дамуы мен нәресте үшін). ДНҚ репликациясы үдерісі де оны қажетсінеді. Ал бұл үдерістің бұзылысы рак ісіктерінің дамуы қауіптілігін жоғарлатады. Оның жетіспеушілігінен, бірінші кезекте, сүйек майы (онда жасушалардың белсенді көбеюі жүреді) зардаптанады. Бұл мегалобласттық анемияға әкеледі. Ол -:

В9

 

105. Бұл витамин имидазолдың туындысы және карбоксилдену реакциясын катализдейтін спецификалық мультисуббірліктік ферменттің компоненті ретінде қызмет етеді. Ол май қышқылдары, стериндердің қалыпт синтезі және оксалаттардың түзілуі үшін қажет. Тағам өнімдерінде кең таралған. Негізгі шығу көздері: ащытқы, бауыр, бүйрек, жұмыртқа белогы, соя бұршақтары, арахис, шоколад, саңырауқұлақтар. Ішек микрофлораларымен синтезделеді (негізгі шығу көзі). Ол -:

Биотин

 

106. 1916 ж. жануарлаға жасалған тәжрибеде шикі жұмыртқа белогының улы әсері көрсетілді. Бауыр немесе ащытқыларды пайдаланғанда улану болмаған. Соңынан бауырдың ащытқылық экстрактісінде және тауық жұмыртқасының сарысында белгілі витаминдерден басқа тағамдық фактор болатыны анықталған. Бұл фактор ащытқылар мен азотбайланыстырушы бактериялардың Rhizobium, көбеюін жоғарлатады. Сондықтан, ол коэнзим R деп аталды. Қазіргі кезде ол-:

Биотин

 

107. Жұмыртқа белогында гликопротеин авидин болады, ол бұл витаминнің ішектен сіңірілуін блоктайды. Оның авитаминозы кезінде терінің қабыну үдерістері (дерматиттер) дамиды. Ол тер бездерінің қызметін күшейтеді, шаш түсуін, тырнақтар зақымдалуын болдырады, бұлшықеттерде ауырсынулар байқалады, қажу, маужырау, депрессия, анорексия және анемия байқалады. Ол -:

Биотин

 

108. Бұл витамин көмірсулардың туындысы – қанықпаған гексон қышқылының лактоны (2,3-дидегидротрео-гексоно-1,4-лактон). Бұл витаминнің көп мөлшері болады: итмұрында, қара таңқурайда, лимонда, бұршақта, бұрышта, аскөкте, хренде, шпинатта. Ол -:

С

 

109. Соңғы кездегі зерттеулер адамда L-гулонолактонды бұл витаминге айналдыратын жалғыз фермент гулонолактоноксидаза болмайтынын анықтаған. Сондықтан, адамдар оны тағамнан алуға мәжбүр. Оның авитаминозы кезінде скорбут (қырқұлақ) дамиды. Ол -:

С

 

110. Бұл витаминнің жеткіліксіздігі кезінде қан капиллярларының сынғыштығы, өсудің тежелуі, инфекцияларды жұқтыруға бейімділік, қызылиек аурулары, олардың інісінулері, тіс тазалағанда босаңсуы мен қан кету байқалады. Ол -:

С

 

111. Ұқсас биоактивті қасиеті бар заттар тобы: катехиндер, халкондар, дигидрохалкондар, флавиндер, флавонондар, изофлавондар, флавонолдар. Олардың шығу көздері жалпы бірдей. Олардың құрылымдарының негізіне «хромонның» немесе флавонның дифенгилпропандық көміртектік тұлға жатқызылады. Бұл топтағы заттар бір витаминнің атауына енгізілген. Ол -:

Р

 

112. Бұл флавонол, «витамин P» тобына жататын, ісінуге қарсы, спазмолиттік, антигистаминдік, қабынуға қарсы ісер береді. Ол антиоксидант, диуретик қасиетін де көрсетеді. Бронхиалдық астманы, қан-тамырлары жүйесі ауруларын, күйікті, үсінуді, қабынуды емдейтін препараттардың құрамына кіреді. Катарактаны емдеу кезінде де қолданылады. Сүт безінің, қуық бездерінің, тоқ ішектің, өкпенің, мидың, лимфосаркоманың, лимфогранулематоздың рак ауруларын емдеуде көмектеседі. Бұл қай флавонол?

Кварцитил

 

113. Адам ағзасында бұл витаминнің концентрациясы ауытқуы, негізінен, терінің зақымдалуы, шаш түсуі, сүйек пен буындардағы ауырсынулар, көкбауыр мен бауырдың үлкеюі (гепатоспленомегалия), бас ауырсынуы, тәбет жоғалуы, ұйқысыздық, диарея түрінде байқалады. Ол -:

А

 

114. Гемералопия – соқыр тауық, қараңғыдағы адаптацияның бұзылуы, қараңғыда көру қырағылығының біршама төмендеуі; ксерофтальмия – көз қабықшасының құрғауы және кератомаляция – қабықшасының жұмсаруы; ксеродермия, папулездік бөрпе, қабыршақтану – бұл:

Авитаминоз А

 

115. Циклопентанпергидрофенантрен қай витаминнің тұлғасының негізіне жатқызылады?

Д

 

116. 1,25-дигидроксивитамин Д – бұл қай гормонның активті формасы:

Кальцитриол

 

117. Бұл витамин кальций мен фосфор алмасуында гормоналдық реттелудің негізгі звеносы болып табылады. Жақында бұл витаминнің инфекцияға қарсы, туберкулезге қарсы, және ағырауқұлаққа қарсы иммунитетке тікелей қатысатыны туралы дәлелдер келтірілді. Ол -:

Д

 

118. Омыртқа мен кеуде деформациясы, аяқтардың майысуы, балаларда тіс шығуының кешігуі, ересектердегі остеомаляция мен остеопороз – бұл қай витамин концентрациясының бұзылысы?

Д

 

119. Бұл витаминнің метаболиттік ролі – ол бауыр ферменті - g - карбоксилазаның міндетті коферменті болуы. Бұл фермент қанның ұю факторлары болатын белоктардағы (II – протромбин, VII – проконвертин, IX - Кристмаса факторы, X - Стюарт-Провер факторы) глутамилдік қалдықтарды посттрансляциялық g - карбоксилденуге қатысады. Ол -:

К

 

120. Бұл витаминнің метаболиттік ролі – ол кейбір антитромбтық белоктардың (С және S), панкреаттық ферменттердің, альбуминнің посттрансляциялық түрленуіне қатысуы. Ол -:

К

 

121. Витамин Е-нің жоғары дозасы бұл витаминнің сіңірілуін және қызметін тежейді. Ол -:

А

 

122. Бұл витамин витамин А-ның қайта қалпына келуі және убихинонның (коэнзим Q) синтезі үшін қажет. Коэнзим Q – митохондриялық ұлпалық тыныс алу үдерісіне қатысушы. Ол -:

Е

 

123. Бұл витаминнің жетіспеушілігінің кәдімгі белгісі – қаңқа, жазық және миокард бұлшықеттерінің миодистрофиясы. Митохондриялардың зақымдалуы, бұлшықет талшықтарының фрагментациясы байқалады. Бұлшықеттің гипотонусы мен әлсіздігі дамиды. ОЖЖ жағынан да зақымдалулар байқалады. Витамин Е-нің жетіспеушілігі жануарлардың фертильдігі бұзылуына әкеледі. Ол -:

Е

 

124. Бұл витаминге қажеттілік жүктілік кезінде жоғарлайды. Егер ол толықтырылмаса эмбрионның қалыпты дамуы бұзылады. Бұл әйелдерде өздігінен түсік тастауға әкеледі. Витамин Е-нің жетіспеушілігі ерлерде жыныс безі қызметіндегі бұзылысқа әкелуі мүмкін. Ол -:

В6

 

125. Бір немесе бірнеше полипептидтік тізбектен тұратын, үшінші реттік құрылымға ұйымдасқан, үш өлшемді кеңістікте жинақталған және құрылысында – байланыстырушы орталық (алллостерлік), субстрат байланыстыратын аймақ, кофермент байланыстыратын аймақ, алллостерлік орталық болатын глобулалық белоктар келесі қызметті атқарады:

Активный центр

 

127. Белок молекуласының аймағында екі зона болады: субстратты байланыстыру және бекітіп ұстауға жауапты (байланыстыру орталығы) және химиялық өзгеруіне жауапты (каталиттік орталық). Ол аталады:

Активный центр

 

128. Карбоксилазалық ферменттердің коферменті:

Биотина (витамин Н)

 

129. Дегидрогназалық ферменттер топбының коферменті:

НАД

 

130. Дегидрогеназалық ферменттер тобының коферменті:

НАД

 

131. Декарбоксилазалық ферменттер тобының коферменті:

Тиаминпирофосфат

132. Активті орталықтан басқа фермент молекуласында басқа орталық болады. Ферменттің ол аймағына кіші молекулалы заттар (эффекторлар, модификаторлар) (құрылымы бойынша субстраттан басқа) байланысады. Эффектордың бұл орталыққа байланысуы фермент молекуласының үшінші, кейде төртінші ретттік құрылымдарын өзгертеді. Нәтижесінде активті орталықтың конфигурациясы өзгереді. Соның нәтижесінде ферменттік активтілік жоғарлайды немесе төмендейді. Бұл орталық қалай аталады:

Каталитический центр

 

133. Ферменттік эффекторлар – бұлар ферменттік катализ жылдамдығын өзгертуші заттар. Олардың ішінде ферменттік реакцияны тежеушілері де болады. Ал белсендіретіні аталады:

Ингибиторы