Партизанское движение на территории беларуси в годы великой отечественной войны (1941-1944 гг. )

К началу сентября 1941 г. территория Беларуси была оккупирована немецкими властями. Оккупантами был создан жестокий режим, направленный на уничтожение местного населения и грабежа материальных ценностей и природных богатств (в Беларуси оккупантами было создано 260 концлагерей для уничтожения военнопленных и мирных граждан).На оккупированных фашистами территориях формируется партизанское движение. Руководство деятельностью партизан и подпольщиков было возложено на коммунистические подпольные комитеты, которые в первое время действовали малоэффективно, несли большие потери. Положение к лучшему стало исправляться после того, как весной 1942 г. был создан специальный военный орган руководства партизанским движение – Центральный штаб партизанского движения (во главе – П.К. Пономоренко, руководитель Компартии Беларуси). Одновременно были созданы специальные Белорусский и Украинский штабы партизанского движения. Эти органы наладили взаимодействие партизанских отрядов и навели дисциплину.На территории Беларуси в первые дни войны были созданы Пинский партизанский отряд во главе с В.Коржем (затем возглавил партизанское соединение, войну закончил генерал-майором, Героем Советского Союза), Суражский партизанский отряд под руководством Н.Шмырева (батька Минай), партизанский отряд «Красный Октябрь» в Полесской области (Т.Бумажнов и Д.Павловский), Октябрьский район.Среди подпольщиков наиболее известна деятельность Минского подполья (Казинец, Ковалев, Амельянюк), Оршанского подполья (К.Заслонов).

Основные формы партизанской борьбы:

1) создание партизанских зон, т.е. территорий, где партизаны восстанавливали Советскую власть и где действовали советские законы. В 1943 г. на территории Беларуси их насчитывалось более 20 (в конце 1943 г. партизаны освободили около 60% территории республики);

2) «рельсовая война»: скоординированные действия партизан по подрыву железнодорожных путей и составов (первый ее этап начался во время Курской битвы);

3) партизанские рейды: движение партизанских соединений по тылам врага как соединение боев, диверсионно-разведывательной и массово-политической деятельности.

В вооруженной борьбе с оккупантами участвовало 374 тыс. партизан и 70 тыс. подпольщиков. Вместе с ними борьбу вело большинство населения, которое всеми средствами и силами сопротивлялось военным, экономическим и политическим мероприятиям оккупантов, поддерживали партизан.

 

 

50. Пераход БССР да мірнага жыцця. Аднаўлен-не народнай гаспадаркі (1945—1953)

Пераход да мірнага жыцця адбываўся ў цяжкіх умовах. У Беларусі загінуў кожны чацвёрты жыхар, а матэрыяльныя страты склалі звыш паловы яе на-цыянальнага багацця. У 1945 г. узровень прамысло-вай вытворчасці ў рэспубліцы быў у 5 разоў ніжэй-шы, чым ў 1940 г. Былі разбураны болыпасць гара-доў, спалены тысячы сёл.

Асаблівасцю аднаўлення стала тое, што Беларусь атрымала дапамогу ад рэспублік СССР, якія пазбеглі фашысцкай акупацыі. Акрамя таго рэспубліка атры-мала пэўную частку германскіх рэпарацый. Даволі паспяхова ішло аднаўленне прамысловасці. Ужо ў 1950 г. аб'ём прамысловай прадукцыі перавысіў да-ваенны ўзровень. На Мінскім аўтамабільным заводзе быў асвоены выпуск аўтамабіляў і самазвалаў. На Мінскім трактарным заводзе пачаўся выпуск тракта-роў «Кіравец», наладзіў выпуск прадукцыі Мінскі Мотавелазавод і інш. У цэлым у БССР да 1950 г. на-родная гаспадарка была адноўлена.

Апераджальнымі тэмпамі развівалася будаўніц-тва. Да ўдзелу ў будаўнічых работах прыцягваліся і нямецкія ваеннапалонныя. У цяжкім становішчы знаходзіўся транспарт, бо ў час вайны беларуская чыгунка была амаль поўнасцю знішчана. Але ўжо ў 1950 г. даўжыня чыгункі складала 93% ад дава-ённай. Развіваўся аўтамабільны транспарт. Поўнас-цю была адноўлена сувязь.

3-за разбурэнняў сельская гаспадарка была не ў стане забяспечыць краіну неабходнымі харчовымі прадуктамі. Да 1947 г. існавала картачная сістэма прадуктовага забеспячэння насельніцтва. Гэта свед-чыла аб крызісе сельскай гаспадаркі, які быў звяза-ны не толькі з вайной, але і з тымі стратамі, што бы-

лі нанесены ёй прымусовай калектывізацыяй. Тым не менш палітыка партыі ў галіне сельскай гаспадар-кі захавалася. Таму побач з адраджэннем калгасаў паскоранымі тэмпамі з выкарыстаннем насілля і рэ-прэсій была ажыццёўлена суцэльная калектывіза-цыя ў заходніх абласцях Беларусі. Платай калгасні-кам за іх цяжкую працу былі працадні, за якія яны амаль нічога не атрымоўвалі — большую частку прадукцыі, якую яны выраблялі, забірала дзяржава.

Нягледзячы на складаныя эканамічныя і палі-тычныя ўмовы, ужо ў 1950 г. плошчы пасеваў у рэ-спубліцы дасягнулі 95 % ад даваеннага ўзроўню, а валавы збор збожжа і таго больш. Такімі ж былі па-казчыкі і ў жывёлагадоўлі. Аднак у пачатку 50-х гг. XX ст. адбылося рэзкае падзенне сельскагаспадар-чай вытворчасці. Такім быў вынік палітыкі суцэль- най паскоранай калектывізацыі.