Haas - DF. integracji politycznej

· proces, w toku którego uczestnicy życia politycznego danego ugrupowania zobowiązują się do przekazania lojalności, działań na poziom ponadnarodowy do nowego centrum którego instytucje przejmują zwierzchnią jurysdykcję nad państwami narodowymi.

· wykształcenie się nowego centrum politycznego = wspólnota polityczna powstała w wyniku kompromisów (wypracowanie wsp interesów na bazie najmniejszego wspólnego mianownika) eliminujących różnice mdzy stronami

· instytucjonalizacja wspólnoty interesów ® formalno-prawne międz. porozumienie ®dowód integracji

Proces integracji politycznej® długotrwały, o indywidualnej dynamice wymaga by państwa porzuciły koncepcję pełnej samodzielności na rzecz bycia częścią całości – wspólnoty regionalnej

Podejścia do tworzenia wspólnoty mn

pluralistyczne – najniższy poziom instytucjonalizacji, oparcie o tradycyjne układy i dyplomację –
efekt: współpraca niepodległych państw

funkcjonalne – współpraca pozapolityczna gdzie łatwiej o porozumienie (np. wspólna polityka rolna itp.)

neofunkcjonalne – tworzenie wsp. instytucji przejmujących kompetencje państwa na rzecz wspólnoty

federalistyczne - likwidacja p. narodowego i zastąpienie go regionalnym p. o federacyjnej strukturze.

Rozbieżność terminów integracja: (a) polityczna, (b) ekonomiczna

(a) jw. (b) pełna liberalizacja wsp gosp, swoboda wymiany towarów, usług, kapitału + koordyn./ unifikacja polit gosp.

Różne tempo (a) i (b) – różnica korzyści, zaangażowanie problemu bezpieczeństwa w integrację polit

Bez zaadresowania problemu bezp R nie zachodzi W procesie ® wzajemne oddziaływanie sfery E i P.

REGIONALIZACJA jako proces międzynarodowy

· ma cechy dwu sfer: (a) polit wewnętrznej (pochodzi od państw) i
(b) polit zagranicznej (jak państwo reaguje na otoczenie mn)

· idea wspólnych interesów pozostaje kluczowa, często służy realizacji interesów narodowych

· Podejście instrumentalne ® dający się wyodrębnić system działań (w przypadku UE procedur), nakierowanych na osiągnięcie celów polit zagr państwa w danym regionie geograficznym.

· Potencjał państwa i możliwość odgrywania roli w Integracji Region. określają jego gotowość i możliwość kreowania form integracyjnych w regionie i Polit. Zagr. jako takiej.

Regionalizm

o • działania na rzecz tworzenia środowiska sprzyjającego realizacji własnych interesów w regionie przez tworzenie instytucji wokół wartości, celów

o kształtuje nowy ład w regionie w formie prointegracyjncych sojuszy, porozumień funkcjonalnych wobec własnych potrzeb i interesów w regionie

o alternatywa dla ładu globalnego ® łady regionalne funkcjonują obok ładu globalnego

Regionalizm w Polityce Zagranicznej ® państwo podporządkowuje PZ budowie strefy wpływów. FORMY:

o regiony przygranicznej wsp (Euroregiony, Azja Pd i Pd-Wsch – mn integracja gosp, luźne kontakty gosp bez czynnika instytucjonalizacji i formalizacji)

o środek prowadzenia polityki przez mocarstwa (np. Koncert Mocarstw, III Zimna Wojna, regionalizm w polit. USA ® przystosowanie globalnej strategii do specyfiki regionu) ® tworzenie stref wpływów przez tworzenie ugrupowań regionalnych (np. CEFTA, wpływy w Am Pd). Różnorodność podejść regionalnych wyznacznikiem mocarstwowej pozycji

o regionalizm narzędziem PZ (typowe w USA), Niemcy, Japonia, Australia – analogicznie

 

Joseph Ney – upolitycznienie integracji

· w miarę rozwoju R jego aspekt polityczności się nasila bo pogłębianie integracji zaostrza problem nierównomiernego rozłożenia kosztów i korzyści integracji ® ryzyko, kryzys integracji

· upolitycznienie integracji: (a) zwiększa złożoność, (b) angażuje więcej aktorów, (c) tworzy więcej problemów, (d) zwiększa koszty uczestnictwa, (e) przyspiesza lub hamuje regionalizm, w zależności od konfiguracji interesów (które grupy interesów i opinii przeważają) ® nie zagraża integracji R gdy lobbują za nią silne grupy interesów (integracja potrzebuje silnych patronów) przykłady porażek – III fala regionalizmu - ugrupowania Globalnego Pd

 

Metoda wyodrębniania się REGIONU jako SYSTEMU

Regionalizacja wyodrębnia systemy regionalne, nie pokrywające się z tradycyjnym pojęciem R geogr.

Procedury wyodrębniania regionów jako systemów to regionalizacja ® metody postępowania badawczo-analitycznego z zastosowaniem określonych kryteriów (czynników):

(a) geograficzne (geopolityczne) - homogeniczność cech geogr obszaru, bliskość państw ułatwia interakcje ® wyjściowe w procedurze wyodrębniania regionów i powstawania świadomości reg.

(b) systemowe - region Df jako system (podsystem), w kt poziom relacji (powiązań) elementów – p. jest ściśle określony co pozwala wyznaczyć jego granice. Relacje dzięki regionalnie uwarunkowanym cechom współzależności i integracji, wyróżniają go z całego systemu stosunków międzynarodowych.

c) wspólnego interesu regionalnego - proces redefinicji interesów narodowych we wspólny interes regionalny (dochodzenie do wspólnego najmniejszego mianownika). Interesy narodowe nie zanikają, zachowują nadrzędność region. Ilość, jakość i dynamika rozwoju (pogłębiania, poszerzania) interesów regionalnych / narodowych dowodzi poziomu dojrzałości / trwałości wspólnoty. Gdy spełnione tylko deklaratywnie, Regionalizm nie jest jeszcze ukonstytuowany(встановлений).

REGIONALIZM - wymiar praktyczny (działanie) - Wymiar prakseologiczny regionalizacji

· np. polityka regionalna UE (przykład regionalizacji) – eliminowanie barier komunikacji społeczności, tworzenie regionalnych zasad, instytucji, eliminowanie zagrożeń, pokojowe rozstrzyganie sporów ® dowodzą istnienia polityki regionalnej.

· najwyższy poziom zaawansowania® struktury regionalne przejmujące kompetencje od państw.

np. EU – przekazywanie kompetencji jest spowolnione i obarczone ryzykiem błędów, ale gdy państwa są skupione na obronie suwerenności polityka regionalna jest fikcją.

R-ZM jako UZUPEŁNIENIE G.	R-ZM jako ANTYTEZA GLOBALIZMU
badacze pozytywnie oceniający G tworzenie regionalnych systemów ochrony pr czł, wypracowanie regionalnych mechanizmów rozwiązywania sporów, ustanawianie wsp standardów ochrony środ., tworzenie praw międz.   współistnienie, tendencja do G., zwłaszcza w sferze materialnej SM, nie przeszkadza rozwiązaniom regionalnym ® dążenie do lokalizmu /regionalizmu naturalne dla ludzi.	badacze negatywnie oceniający G krytyka konsumeryzmu, liberaln. modelu rozwoju oceniane tylko pod kątem zwrotu na kapitale (np. Konsensus Waszyngtoński nieskuteczny w niwelowaniu luk rozwojowych, marginalizuje mniejszości w SM, ogranicza suwerenność wobec KTN(korporacji transnarodowych)/ instytucji mn; globalne zagrożenia, ograniczanie roli państw przez KTN i Org Mn) motywem wsp regionalnej jest niwelowanie i ogr. skutków globalizacji SM łatwiej osiągnąć porozumienie w ramach R, gdzie problemy są mniej złożone, a liczba uczestników ograniz. Geogr. i kulturowa bliskość ułatwia negocjacje. R /”minilateralizm” skutecznie rozwiązują problemy glob. dzięki zmniejszeniu liczby uczestników (bloki regionalne). Użyteczny środek realizacji ładu demokratycznego w SM, przeciwdziałając tendencjom do dominacji ze strony danego państwa. Na szczeblu regionalnym, łatwiej niż na globalnym egzekwować wymóg bardziej sprawiedliwej alokacji korzyści płynących ze współpracy i integracji mn.
R:pragmatyczna reguła postępowania („Myśl globalnie, a działaj regionalnie” - Glokalizm). odwoływanie się do pozytywnych doświadczeń regionalizmu w różnych częściach świata – np. osiągnięcia w opracowaniu regionalnych systemów ochrony pr czł w Europie, rozwiązanie konfliktów i sporów reg., ustanowienie reg. standardów ochrony środowiska, wprowadzenie w życie w skali regionalnej innowacji współpracy i instytucjonalizacji stosunków między państwami.

 

REGION – rozumienie, definicja, kryteria wyodrębnienia

Proces budowania wspólnot ekonomii i polit w skali regionu w każdym R. może przebiegać inaczej. Badacze różnie definiują region, stosują różne kryteria jego wyodrębnienia.

Raset	wspólny element integrujący (np. religia) może tworzyć region (nie jest konieczna geogr.) czynnik intruzyjny (np. polityka mocarstw) powoduje balacing lub Bandwagoning (strategia polegająca na udzieleniu poparcia przez państwa mniejsze i słabsze silniejszej stronie sporu lub konfliktu międzynarodowego (np. USA) powstają subsystemy z podregionami – kt mogą być traktowane jak osobni uczestniczy SM gł wsp i powiązania ekonomiczne, wspólne postawy polit – społ, kulturowa homogeniczność
Haas	przestrzeń geogr + uczestnicy zaawansowani w interakcjach tworzących wsp interes region.
Spiegel	poczucie wspólnej tożsamości + bliskość geogr + wspólnota interesów ekonom
Thomson	kryterium geograficzne + uczestnicy (min 2, de facto bilateralizm) + intensywność i regularność integracji + zachowanie poczucia własnej odrębności (współzależność ale nie jeden obszar)

Czynnik geograficzny – regionalizm FIZYCZNY a FUNKCJONALNY

· do 2001 – czynnik wybijający się na pierwszy plan

· Katzenstein to krytykuje – region to produkt wspólnoty kultury, historii – jest zjawiskiem, pojęciem dynamicznym, twór o płynnych granicach (zmiana członkostwa, zmiana samorefleksji regionu)

· Haetner analogicznie – nie ma naturalnych granic regionu, geogr. nie determinuje regionu – jest on konceptem poznawczym, – jeśli społeczność widzi siebie jako wspólnotę – należy to rozumieć jako region.

· Geoekonomia - czynnik geograficzny zastąpiony przez powiązania geoekonomiczne, dla realizacji interesów – poszerza się wpływy przez poszerzanie wpływów gosp

· Adler – czynnik geogr jest niewiarygodny i nie przystaje do wsp stos międz.

Pozostaje to nadal kwestią sporną, zależy od tego co badamy – interakcje mdzy państwami czy badanie bezpośredniej bliskości geograficznej i jej wpływu na wsp

np. EU – tworzenie stref wolnego handlu (np. z Koreą Pd – dowód odterytorialnienia regionu)

Regionalizm fizyczny zastępuje regionalizm funkcjonalny. Dla opanowania anarchii nie jest ważna geografia Ważne są: poziom handlu mdzy partnerami, mdzy regionami i łączenia regionów, poziom mobilności kapitału, osób, poziom zinstytucjonalizowania procesu podejmowania decyzji, rola instytucji ponadnarodowych, poziom koordynacji polit monetarnej / fiskalnej

Podsumowanie - REGION

wymaga		Narzędzie
- zestawu idei, zasad - wspólnych interesów i celów - wspólnego programu (pozwala na instytucjonalizację i kooperację) - jednorodnej strategii działania	de iure(zasady, normy, reżimy, instytucje) (EU) de facto– wsp nieformalna (ASEAN(Malezja, Filipiny i Tajlandia)	- kształtowania przyjaznego śr międz. - pomocy w realizacji własnych celów - budowy prestiżu, - instytucjonalizacji wsp

GLOB - proces top-down (państwa / elity narzucają) (???) REGION –proces oddolny (???)

 

R jako regionalny kompleks bezpieczeństwa (RKB) - subsystem – powiązany interesami bezp.

Morgan, Leik – szerokie podejście - wspólna percepcja zagrożeń godzących w interesy
(np. przekroczenia połowów)

proces tworzenia regionów – bardzo różnie ujmowany

Szkoła kopenhaska

Buzan „Regions and Powers,. The structure of International Securirty” 2003

Katzenstein A World of Regions – Asia & Europe in the American Imperium, Core States

- bezpieczeństwo regionów określonych geograficznie.

– grupa państw o zbliżonej/powiązanej percepcji Bezp., nie mogą go zapewnić samodz.

- przejaw regionalizacji bezpieczeństwa narodowego i mn.

- subsystem mn o określonej strukturze wewnętrznej.

Zależności:

(a) pozytywne – współpraca gospodarcza, wspólne interesy;

(b) negatywne - brak zaufania, podejrzliwość, rywalizacja.

Gdy przewaga:

- negatywnych integracji ® dominacja zagrożenia i rywalizacji (odbicie w regionie anarchii SM) ® ryzyko konfliktu rośnie

- pozytywnych interakcji® zawiązuje się wspólnota bezp. eliminując konflikty wewnątrz regionu

W zależności od stopnia instytucjonalizacji i rodzaju relacji mdzy uczestnikami ® FORMY RKB:

(a) równowaga sił ® (b) strefy wpływów (hegemoniczny przymus), ® (c) koncert państw, ® (d) pluralistyczna wsp. bezp., ® (e) hegemon. przywództwo oparte o porozumienie, ® (f) wspólnota bezp

końcowy etap ® instytucjonalizacja bezp ® system bezp. zbiorowego

Działania org regionalnych wobec konfliktu:

(a) jednolite stanowisko, (b) tworzenie norm regionalnych, (c) budowa stabilnego środowiska regionalnego, (d) strategia izolacji konfliktu + mediacji.

jednolite środowisko – kluczowe dla skuteczności działań dla zapewnienia regionalnego bezp.

Funkcja RKB:

(a) gwarantują Bezp. / stabilność wewnątrzregion, (b) udział w mechanizmach budowy zaufania (CSBM) (c) przełamywanie stereotypów (d) wspólne działanie p-ko zagrożeniom (e) wspólne standardy

Funkcja RKB wobec SM:

(a) sworznie regionalnej wsp, (b) współzależność mdzy regionami (wobec zagrożeń o skali globalnej)

ale: znacząca rola globalnych mocarstw w większości RKB

Analizę Bezp. można ograniczyć do interakcji w regionie. Zależności zachodzą pomiędzy podmiotami w regionie, rzadko pomiędzy regionami Zagrożenia – generalnie występują regionalnie. np.: Afryka – problemy etniczne, walka o surowce / Azja – walka o terytoria / dominację. Regiony powinny być traktowane jako mini systemy mn; RKB nie mylić z regionalizmem. (kultura itp. nie mają znaczenia).

Tzw strefy / państwa buforowe izolują regiony, np.:

- Afganistan między Bliskim Wschodem i Azją Południowo-wschodnią

- Linia Polska-Węgry-Jugosł oddzielała blok wschodni od zachodniego (zimna wojna).

Regiony

1. nieustrukturalizowane –interakcje nie stworzą struktur bezp. (gł. problemy wewnętrzne)

2. RKB – ustrukturyzowane – jest ich 11

a. scentralizowane wokół jednego globalnego mocarstwa: Am Pn, Europa, Rosja

b. RKB Wielkich mocarstw – Azji Wschodniej

c. standardowe – bez global level power (Azja Pd, BW, Afryka: Zach, Pd, Pn, Wsch, Śr, Róg)

Powstały w oparciu o współzależn. w ramach RKB. Bezp wiąże się z bliskością geogr i poczuciem bezpieczeństwa.

 

 

Zmiana układu sił w systemie (strukturalna zmiana)

1. Jednobiegunowść Wohlforth

Pax Americana?

Inny hegemon (państwo, organizacja)

Rząd światowy?

2. Jedno-wielobiegunowść Huntington

Sojusze powstałe na bazie ideologii i układów między supermocarstwami ustępują miejsca przymierzom określanym przez kulturę i cywilizację. (…) uskoki między cywilizacjami stają się głównymi liniami konfliktów w polityce globalnej

3. Wielobiegunowość

Nowy koncert mocarstw narodowych (wielobiegunowa równowaga sił)

Międzybiegunowy (interpolarny) – wielobiegunowy kooperacyjny (w ramach systemu ONZ?)

4. Bezbiegunowść Haass

chaotyczna dystrybucja siły – dyfuzja siły

Anarchia strategiczna (wycofanie się USA, izolacjonizm, walka o spadek pohegemonistyczny; spadek znaczenia państw narodowych i zmierzanie do neośredniowiecznej anarchii – zalążki rewolucji globalnej)

Idealna społeczność międzynarodowa (samorząd światowy?)

5. Asymetryczna wielobiegunowość – Ney – 3 wymiary gry międzynarodowej

o globalny (1. top level – siła wojskowa jest jednobiegunowa:

o międzypaństwowe stosunki ekonomicznej – świat wielobiegunowy;

o dyfuzja potęgi- (bottom level) – transnarodowe stosunki, działalność NGOs itp.

6. Mahbubani – szkoła singapurska „ The new asian hemishepre ”

– zwmocnienie grupy „reszty” bo wykorzystała wartości zachodu

– adaptacja RD, wolny rynek, rządy prawa, pragmatyzm

Strategia adaptacji, beneficjent, brak alternatywnej koncepcji porządku mn.

7. Amsden „The rise of the rest”

– kryzys finansowy wzmocnił grupę reszty wobec obszaru euroatlant

Wykład 3 05.03.15

 

Globalizacja jako proces w Int.Reg. Podręcznik G –a SM – Haliżak, Kuźniar, Symonides

Unikać skrajności: - nie banalizować G w Integr. Region. – bez determinizmu G w IR (przenikanie IR przez G)

Koncepcja R. funkcjonalnego - KLUCZOWE

1. Ogólne pojęcie G

GLOBALIZACJA jako:

Termin: pojawił się w Webster’s Dictionary w ‘61, wcześniej używany był termin „globalny”

Ideologia: integracja /unifikacja narodów, państw w skali globalnej.

Proces: budowa, poszerzanie, pogłębiania powiązań i współzależ gosp, polit, kult, nauk, relig.

intensyfikacja wszystkich sfer (nawet przestępczości)

Istota: przekształcenia rodzące strumienie wzajemnych oddziaływań

wzrost: (a) powiązań między podmiotami życia międz. (strumienie handlu, inwestycje, finanse, migracje kulturowe), (b) odziaływań (lokalne wydarzenia na inne części i cały świat)® zanikanie: (a) granicy lokalne – globalne, (b) barier politycznych, (c) różnic kulturowych, (d) różnic w systemach prawnych, (e) znaczenia geografii i dystansu ® świat „one place”.

Zjawisko: złożone, wielowymiarowe, wykracza poza ekonomię i finanse, obejmuje: polit, bezp, ekologię, kulturę, religię – wszystko co składa się na Int.Region.

Najczęściej używane w odniesieniu do: zaawansowanej formy dział gosp realizowanej równocześnie na płaszczyźnie: (a) mn, (b) rynków, sektorów i przedsiębiorstw,

(Haliżak – ekonomia jest polityką)

Historia G

· nie jest zjawiskiem nowym: wczesne cywilizacje – wymiana handlowa – początek procesów G rozumianych jako wzrost mn wymiany handlowej

· nowożytnie XVIII / XIX – początki (Wallerstine – od odkryć geogr – protoglobalizacyjne ruchy)

· zjawiska przygotowawcze powodują wzrost zamożności jednostek- pojawiają się potrzeby ponad egzystencjalne daje podstawę dla światowych rynków finansowych.

· Rozwój G przypada po II WŚw, (Początki „ Ery G. ” ® powstanie systemu Bretton Woods ’44 (powojenny ład gosp).) w l’ 60. i 70. XX w. (Rozwój G. ® l’70 i wzrost roli kapitału: (a) tania energia i transport + (b) nowe technologie (c) finansowa deregulacja (post-Bretton-Woods).

· W l’ 90 G nabiera tempa i charakteru, przyczyniają się: (a) rewolucja naukowo-techniczna, (b) liberalizacja przepływów finansowych, (c) działalność korporacji transnarodowych (KTN).

Faktyczna G. ® ekonomia + kult masowa, edukac, nauka, badania (wszystkie dziedziny życia).

Czynniki kształtujące proces G:

siły i procesy kt. doprowadziły do powstania firm mn, a następnie globalnych (przygotowanie G):

technologiczne:	społeczne:	polityczne:	ekonomiczne:
-rewolucja przemysłowa XVIII w. -rewolucja transportowa -produkcja masowa	-konsumpcja -ujednolicanie się upodobań konsumentów	- redukcja barier handlowych -prywatyzacja -standardy techniczne	-handel światowy -wzrastające dochody indywidualne -światowe rynki finansowe.

· postęp naukowo-techniczny – „napędza” G. i jednocześnie jest przez nią napędzany np. przez działalność KTN, które intensywnie tworzą i efektywnie wykorzystują innowacje techniczne;

· zmiany w konkurencji mn – zmiany w zakresie popytu (częściowe ujednolicanie potrzeb, dynamizacja zapotrzebowania na nowoczesne towary i usługi), podaży (zasięg, elastyczność) i warunków działania przedsiębiorstw na rynku mn;

· polityka ekonomiczna państw – oddziałuje pozytywnie na przebieg G. dzięki usuwaniu przeszkód i zniekształceń rynków i stymulowaniu ich sprawnego działania, otwieranie gospodarki na integrację z gospodarką światową i reformy rynkowe (liberaliz., dereg, prywat)

· stały postęp w liberalizacji handlu światowego – znoszenie barier w przepływie towarów;

· liberalizacja przepływów kapitałowych i deregulacja rynków finansowych.

Sprzyjające G - przemiany polit i instytucjonalne, w skali świata i pojedynczych krajów: (a) upadek systemu komunistycznego i koniec zimnej wojny, (b) liberalizacja obrotów handlowych i kapitałowych, proces masowej prywatyzacji i deregulacji wielu branż gosp.

Definicja G

Różne df zwracają uwagę na różne aspekty, zależnie od dziedziny i płaszczyzny działania G.

Wspólne ® G to zwiększanie się znaczenia wzajemnych międzynarodowych powiązań.

Df aspekt ekonomiczny

· proces pogłębiania powiązań ekonom. Mdzy krajami, regionami i ugrupowaniami na skutek:
(a) liberalizacji, (b) postępu technicznego ® swoboda i szybkości zawierania i realizacji transakcji mn, przepływów dóbr/usług i czynników produkcji (kapitał, wiedza, praca, inform.) (c) innowacji, (d) ekonomii wiedzy ® rozwój i upowszechn. instyt. i mechanizm. rozw. gosp.

· klient globalny + liberalizacja rynków = Ýwymiany i obrotów handlowych, ß kosztów,
Ý transnarodowej konkurencji

Gospodarka globalna: globalne spoiwo >> nie jest prostą sumą, tylko systemem powiązań