Odmienne koncepcje polityki zagranicznej,

Sprzeczne interesy ekonomiczne,

powiązania z państwami poza afrykańskimi.

OJA nie potrafiła zapobiec wtrącaniu się niektórych byłych mocarstw

kolonialnych w sprawy wewnętrzne kontynentu.

Same państwa członkowskie zarzucały OJA bierną postawę.

Najpoważniejszym kryzysem było przyjęcie do OJA Sahary Zachodniej (Arabskiej Demokratycznej Republiki Saharyjskiej) – istniały trudności już z samym zwołaniem posiedzenia jakiejkolwiek instytucji OJA, ponieważ

19 państw, które były przeciwne przyjęciu Sahary Zachodniej

opuszczało salę. Sesję udało się zwołać dopiero w 1983 roku, po

oświadczeniu rządu Sahary Zachodniej, iż nie pojawi się na szczycie.

Sesja wezwała Maroko do rozwiązania problemu i podjęcia rokowań z

Republiką Saharyjską. Jednak Maroko na znak protestu zapowiedziało

wystąpienie z OJA, co uczyniło w 1985 roku. OJA dążyła też do

ustanowienia Afryki strefą wolnego handlu, plany te jednak okazały się

Nierealne.

n 1993 r. w Kairze Zgromadzenie Szefów Państw i Rządów powołało Mechanizm Prewencji, Opanowywania i Rozwiązywania Konfliktów:

– Organ Centralny - miał on odpowiadać za wszelkie działania zmierzające do utrzymania i przywracania pokoju w Afryce, nacisk kładziono na prewencję, co wynikało przede wszystkim z przesłanek materialnych

n Misje w Burundi (1993-1996) i obserwacyjna w Komorach (1997-1999) – zakończyły się niepowodzeniem

n Sukcesem OJA zakończyła się mediacja podjęta w konflikcie między Erytreą i Etiopią

Utworzenie Unii Afrykańskiej (UA) oraz jej cele, struktury i funkcje

n Impulsem do zmian była inicjatywa przedstawiona przez M. al. Kadafiego na IV nadzwyczajnym szczycie szefów państw afrykańskich w Syrcie (8-9 września 1999). Libijski przywódca zaproponował wówczas utworzenie w miejsce OJA nowej struktury, którą nazwał Stany Zjednoczone Afryki.

Koncepcja Kadafiego zakładała stworzenie struktury o znacznym stopniu unifikacji – likwidacja granic, wspólna armia, parlament panafrykański, jednolity rząd, którego kierownictwo objąłby sam Kadafi.

Pomysły te nie zyskały poparcia.

n Na posiedzeniu Zgromadzenia Szefów Państw i Rządów OJA w Lomé 11 lipca 2000 r. podpisano Akt założycielski Unii Afrykańskiej (wszedł w życie 26 maja 2001 r.)

n W akcie tym ustalono, że UA rozpocznie oficjalne funkcjonować po ratyfikowaniu Aktu Ustanawiającego przez 2/3 państw członkowskich OJA.

Do najważniejszych zadań UA zaliczyć należy:

v osiągnięcie większej jedności i solidarności między krajami afrykańskimi i ludnością Afryki,

v obronę suwerenności, terytorialnej integralności i niepodległości państw członkowskich UA,

v przyspieszenie politycznej i socjoekonomicznej integracji kontynentu,

v popieranie współpracy międzynarodowej opierającej się na Karcie NZ i Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka,

v wspieranie pokoju, bezpieczeństwa i stabilności.

v Na mocy art. 4 każde państwo może się zwrócić się z prośbą do Unii o interwencje w celu przywrócenia pokoju i bezpieczeństwa

v Przywódcy afrykańscy (szczyt w Lusace lipiec 2001) podjęli decyzję o włączeniu Mechanizmu Prewencji, Opanowywania i Rozwiązywania Konfliktów do struktury instytucjonalnej Unii

 

Zasady UA

• Suwerenna równość i współzależność pomiędzy państwami członkowskimi UA,
• poszanowanie granic powstałych w wyniku uzyskania niepodległości,
• partycypacja ludności afrykańskiej w działalności UA,
• wspólna polityka obronna kontynentu afrykańskiego,
• pokojowe rozwiązywanie konfliktów pomiędzy państwami członkowskimi UA poprzez stosowne środki podjęte przez Zgromadzenie,
• zakaz użycia siły albo groźby użycia siły pomiędzy państwami członkowskimi,

 

• nieinterwencja w wewnętrzne sprawy innego członka UA,
• prawo UA do interwencji w państwie członkowskim stosownie do decyzji Zgromadzenia, motywowanej poważnymi okolicznościami, np. zbrodniami wojennymi, ludobójstwem i zbrodniami przeciw ludzkości,
• pokojowa koegzystencja państw członkowskich oraz ich praw do pokoju i bezpieczeństwa,
• promocja samodzielności państw w strukturze UA,
• promowanie równości płci,
• szacunek dla demokratycznych pryncypiów, praw człowieka, rządów prawa i dobrego rządzenia,

 

• promowanie sprawiedliwości społecznej zapewniającej ekonomicznie zrównoważony rozwój,
• poważanie dla świętości ludzkiego życia, potępienia i odrzucenia bezkarności morderstw politycznych, terroryzmu i działalności wywrotowej,
• potępienie i odrzucenie niezgodnych z konstytucją zmian rządów.

 

Struktura organizacyjna UA

n Zgromadzenie Unii,

n Rada Wykonawcza,

n Parlament Panafrykański,

n Trybunał Sprawiedliwości,

n Komisja,

n Komitet Stałych Reprezentantów,

n Rada Pokoju i Bezpieczeństwa,

n Rada Ekonomiczna, Społeczna i Kulturalna,

n Wyspecjalizowane Komitety Techniczne.

Zgromadzenie Unii

 

q jest najważniejszym organem Unii,

q składa się z szefów państw i rządów lub ich reprezentantów posiadających odpowiednie pełnomocnictwa,

q zbiera się co najmniej dwa razy w roku na sesji zwyczajnej, na wniosek jednego z państw i po wyrażeniu aprobaty przez 2/3 członków Zgromadzenia może zbierać się na sesje nadzwyczajna,

q stanowisko Przewodniczącego Zgromadzenia sprawowane jest w okresie jednego roku przez głowę państwa lub rządu wybieraną po konsultacjach między państwami członkowskimi UA,

q każde państwo członkowskie ma w Zgromadzeniu jeden głos. Decyzje merytoryczne podejmowane są poprzez konsensus bądź głosowanie większością 2/3 głosów,

q określanie wspólnej polityki Unii,

q przyjmowanie, rozważanie i podejmowanie decyzji w odpowiedzi na sprawozdania i zalecenia innych organów Unii,

q rozważanie wniosków o przystąpienie do Unii,

q ustanawianie kolejnych organów Unii,

q przyjmowanie budżetu Unii,

q mianowanie i dymisjonowanie sędziów Trybunału sprawiedliwości,

q mianowanie Przewodniczącego Komisji i jego delegata albo delegatów, a także wyznaczanie komisarzy Komisji

Rada Wykonawcza

n składa się z ministrów spraw zagranicznych lub innych ministrów wyznaczanych przez rządy państw członkowskich,

n zbiera się dwa razy w roku na sesjach zwykłych, sesje nadzwyczajne zwoływane są na wniosek państwa członkowskiego i po wyrażeniu zgody przez 2/3 członków Unii,

n decyzje Rady Wykonawczej podejmowane są w wyniku konsensusu lub w trybie głosowania większością 2/3 głosów,

n odpowiedzialna jest za przygotowanie sesji Zgromadzenia Unii,

n Rozpatruje sprawy zlecone jej przez Zgromadzenie, wykonuje jego decyzje oraz koordynuje współpracę państw członkowskich Unii w takich grupach tematycznych jak np. handel zagraniczny, energia, przemysł i zasoby mineralne, żywność, transport i łączność, edukacja, kultura, zdrowie, ochrona środowiska.

Parlament Panafrykański

Ø posiada uprawnienia doradczo-dyskusyjne nad inicjatywami własnymi i innych organów,

Ø główną funkcją Parlamentu jest harmonizacja systemów prawnych państw członkowskich,

Ø w jego skład wchodzą wybrani delegaci z parlamentów państw członkowskich, każdemu państwu przydzielono po pięć miejsc, zaznaczając jednocześni, że w każdej grupie musi być co najmniej jedna osoba płci żeńskiej,

Ø spotkania parlamentarzystów odbywają się dwa razy w roku na sesjach zwykłych trwających maksymalnie do miesiąca. Jednocześnie zagwarantowano prawo do zwołania Parlamentu przez Przewodniczącego na sesję nadzwyczajną na wniosek 2/3 całkowitej liczby członków Parlamentu.

Trybunał Sprawiedliwości

¤ rozpatruje wszelkie kwestie sporne odnoszące się do stosowania i wykładni Aktu Ustanawiającego UA, powstałe we wzajemnych relacjach między państwami członkowskimi oraz w ich kontaktach z instytucjami Unii,

¤ w pracach uczestniczy 11 sędziów, z których każdy pochodzi z innego państwa i co najwyżej dwoje może reprezentować jeden region afrykański. Są oni nominowani przez przez państwa członkowskie, a wybierani przez Zgromadzenie w głosowaniu tajnym większością 2/3 głosów. Ich kadencja trwa 6 lat,

n Komisja pełni funkcję sekretariatu Unii. Składa się z Przewodniczącego, jego zastępcy oraz ośmiu komisarzy. Siedziba znajduje się w Addis Abebie.

n Komitet Stałych Przedstawicieli składa się ze stałych reprezentantów Unii i pełnomocników państw członkowskich. Jego funkcją jest przygotowywanie prac Rady Wykonawczej. Komitet ma kompetencje do tworzenia wyspecjalizowanych podkomitetów lub grup roboczych.

 

Rada Pokoju i Bezpieczeństwa

n Rozpoczęła działalność 25 maja 2004 r.

n Główne ciało koordynujące aktywność Unii w sytuacjach kryzysowych

jej głównym celem jest dbanie o stabilizację i utrzymywanie pokoju na kontynencie afrykańskim,

ma koordynować tworzenie wspólnej polityki obronnej państw członkowskich UA oraz wspomagać walkę z terroryzmem, promować demokratyzację, szacunek dla praw człowieka i wspierać wysiłki służące rekonstrukcji państw dotkniętych skutkami prowadzonych na ich obszarze działań zbrojnych,

Rada pracuje na szczeblu reprezentantów państw członkowskich w sposób permanentny, przy czym spotkania pełnego grona reprezentantów odbywają się nie rzadziej niż dwa razy w miesiącu,

liczy 15 członków wybieranych przez Zgromadzenie UA na dwa lata. Funkcje Przewodniczącego Rady pełni rotacyjnie przez okres jednego miesiąca kolejno każdy ze stałych reprezentantów zgodnie z kolejnością alfabetyczną,

posiada prawo wysyłania misji obserwacyjnych, misji pokojowych, określania momentów konfliktów zbrojnych,

przewidywane jest utworzenie stałych afrykańskich sił stabilizacyjnych oraz Wojskowego Komitetu Sztabowego.