Сурет-100. Радикалды гингивоэктомия

Парадонттың қабынуы сүйек және қызыл иек қалталары мен жақ қырының тік семуімен қосылғанда, тіс қозғалуының I-II дәрежесінде, қызыл иектің кемуінде. Ота жасалатын жерді жансыздандырғаннан кейін, стоматолог-дәрігерге жылына 2 рет көрінуді ұмытпаңдар! Ағайындар!!!

тіс өсіне қандауырмен параллель екі тілік жүргізеді. Оның бірінде ота жасалатын жердің алдыңғы, екіншісінде, артқы жағынан, қызыл иектің басынан бастап, жақ қырының кілегей қабығы қосылатын жерге дейін кеседі. Осыдан кейін қызыл иек ернеуін 2 мм-дей кесіп алады. Өткір көтергіш арқылы кілегей қабық пен сүйек үстін төмен немесе жоғары қарай сүйектен ажыратады. Осылайша кілегей қабық құрағын (жамауын) құрайды. Осыдан кейін тіс шөгінділері, грануляциялық тіндер алынады. Тіс түбірін және жақ қырының басын бормашинамен жонады. Кілегей қабық құрағының ішкі эпителийін міндетті түрде алып тастау керек. Алмаған жағдайда құрақ (жамау) тіс түбірі мен жақ қырына жабыспайды.

Құрақ жамалғаннан кейін, жараланған әр тістердің арасын полиамид жібімен тігеді. Тігіске салған жіпті 6-7 күннен кейін алып тастайды.

Бұл әдістердің басқаларға қарағанда мынадай артықшылығы бар:    а) тістің иек және сүйек қалталары жақсы көрінетіндіктен тазалау оңай болады; б) отадан кейінгі жара көп жағдайда жақсы бітеді, тіс түбірлері және жақ қырлары қызыл иек еті болмаған соң жалаңаштанып қалады. Сондықтан, бұл әдіс клиникада көп қолданылмайды. Жоғарыда айтылған әдістердің ортақ кемшіліктері – тіс түбірінің босауына байланысты тіске суық, ыстық тигізбейді және косметикалық жағынан алғанда қолайсыз көрініске әкеліп соқтырады.

   В. П. Русанов әдісі бойынша остеогингивопластика о та сы.

Отаға трансплантант ретінде минералды заттан айырылған формалин-денген сүйек матриксі қолданылады.

Ол 18-50 жастағы жедел мерт болған адамдардан 12 сағат ішінде дайындалады, яғни сүйек суық сумен жуылып 1,2% қалыпты тұз қышқылы ерітіндісіне салынады да 5 тәулік бойы 2-4°С температурада деминерализацияланады. Бұл процесс біткенін сүйекті инемен шаншып немесе иіп тексереді. Дайын болған сүйек иілгіш келеді, түйінге байланады. Сүйек материалын 1-1,5 сағат ішінде салқын жерде салқын ағын сумен жуады, ал қалған қышқыл қалдықтарын жою үшін сүйекті 1,5 сағатқа 10-15% натрий тиосульфатының немесе 3-5% ас содасы ерітіндісіне салып қояды. Сүйектің консервациясы мен залалдануы 0,25% бейтарап формалин ерітіндісіне гентамицин қосылып жүргізіледі.

Бұл ерітіндіде 7 тәулік сақталып, 3 ай қолдануға болады.

Остеогингивопластика отасы 2% тримикаин немесе лидокаин ерітінділерімен алдын ала премедикация жасаумен іске асырылады.

Бұзылған парадонт аймағында көлденең бағытта кілегей қабықты тіліп, қашаумен сүйек сырты-кілегей қабық қиындысы таңдай және вестибулярлық бетінен сүйектен ажыратылады. Одан әрі иекасты шөгінділері, грануляциялық тіндер тазаланады. Жалаңашталған тіс түбірлерінің цементі ағаш тегістегішпен тегістеледі де оталық алаң антисептик ерітінділерімен жуылады.

Жоғарыдағы әдіспен даярланған сүйек матриксі реципиент сүйегімен жанасқанға дейін және сүйек ақауынан 1 см артық көлемде өлшеніп стоматолог-дәрігерге жылына 2 рет көрінуді ұмытпаңдар! Ағайындар!!!

кесіледі де, әрбір 1 мм сайын бордың көмегімен тесіледі. Пайда болған жара-қаттың шеті 0,5 см-ден туннель ретінде тереңдетіліп парадонт тініне матриксті отырғызады. Сүйек матриксін дайындағанда төменгі заттар мына қатынаста алынады: гидроксилаппатит - 60; фибриноген- 10; қан сарысуы -30. Ол матрикстің сүйекке бекуін қамтамасыз етеді. Егер қалған сүйек қалталары болса олар сүйек матриксінің ұнтағымен, гидроксилаппатитпен толтырылады. Сүйек сырты кілегей қабық қиындысы орнына қойылып әрбір тіс арасынан капрон жіппен тігіледі. (101-сурет).

Сурет-101. В.П.Русанов әдісінің кезеңдері

 

Отадан соң науқасқа жеңіл диета, ауыз қуысының тазалығын сақтау тәртібі-режимі тағайындалып, жалпы әлдендіргіш, лазерлі ем бекітіледі.

Тұжырым: Хирургиялық әдіс қызыл иектегі орнына келтіру, тіс-иек, тіс-сүйек қалталарын жойып, осы қалталардан аққан іріңді тоқтату үшін және жақ сүйектің қырын орнына келтіріп, тістердің тіс ұясында қозғалмауы үшін қолданылады. Дер кезінде жасалған отаның нәтижесі жақсы әрі ұзаққа созылады.

стоматолог-дәрігерге жылына 2 рет көрінуді ұмытпаңдар! Ағайындар!!!

Отаның негізгі мақсаты — патологиялық қызыл иек және тіс-сүйек қалталарын жою. Мұны орындау үшін біріншіден, қызыл иектің үстіңгі және астыңғы жағында жиналған іріңді тұнбаларды қалдырмай алып тастап, екіншіден — бұзылған тіске жиналған тастарды (қақты), жұмсақ түйір еттерді, қызыл иек және тіс-сүйек қалталарына қарай өскен эпителийдің өскінін алып тастау керек. Сонда отадан кейін жарақатты таза ет пен сүйек қана қалады. Сөйтіп, бұл араларға қан келіп, ол ұйығаннан кейін қатты етке айналады да, тіс цементімен біргіп қалталар жоғалады. Алайда мұндай отаны қабыну процессі асқынғанда жасауға болмайды.

Хирургиялық емді қолданар алдында жақ сүйек қырының анатомиялық және физиологиялық ерекшеліктеріне назар аудару керек: қызыл иекте жұмсақ ет аз, жақ қыры бұзылып төмендеген, ал тіс ұясы мен ұялар арасындағы сүйектер де жұқа тін, осыған байланысты тіс босап, қан айналысы бұзылады. Тіс-иек, тіс-сүйек қалталары неше түрлі микробтармен, ас қалдықтарымен зақымданып, адам көбіне жүрек, өкпе, бүйрек ауруларымен ауырады. Осы айтылғандарды ескере отырып, дәрігерлер науқасты отаға жан-жақты даярлайды.

 

  Тапсырманы қайталауға арналған естемелік жаттығу сұрақтары:

1. Қазіргі хирургиялық әдістерді үлкен......... бөлуге болады.

А) үш топқа

Б) төрт топқа

В) бес топқа

Г) сегіз топқа

Д) он екі топқа

2. Аспаптар құрамына...... бұрышты көтергіш тәрізді аспаптар кіреді.

А) имек ілгіш, көтергіш, астауша (кюретки), түрпі,

Б) имек ілгіш, Пьена қысқышы, әр түрлі қысқыштар

В) көтергіш,  сабы бар Лимберг ілмегі

Г) астауша (кюретки), Рудько аспабы

Д) түрпі, Збаржа аспабы

3. Отаның негізгі мақсаты....... жою.

А)  патологиялық қызыл иек және тіс-сүйек қалталарын

Б) тіс-сүйек қалталарын, астауша (кюретки), Рудько аспабы

В) патологиялық қызыл иек, көтергіш,  сабы бар Лимберг ілмегі

Г) тіс-сүйек қалталарын, имек ілгіш, Пьена қысқышы,

Д) патологиялық қызыл иек, астауша (кюретки), Рудько аспабы

4. В. Е. Крешкина 1973 жылы бұл отаның басты.... принципін атады.

А) негізгі төрт

Б) негізгі үш

В) негізгі бес

Г) негізгі жеті

Д) негізгі тоғыз

 5. Бұл отаның мынадай артықшылықтары бар:

стоматолог-дәрігерге жылына 2 рет көрінуді ұмытпаңдар! Ағайындар!!!

А) оңай, жеңіл, аспаптар жеткілікті; аурудан тез арада жазылуға болады.

Б) оңай, қан кету, асқынулар көп болады

В) жеңіл, созылмалы қасиетке ие

Г) аспаптар жеткілікті, гингивит, пародонтоз дами бастайды

Д) аурудан тез арада жазылуға болады, қан кету, асқынулар көп болады

6.Қызыл иекті сылу (гингивотомия) отасы дегеніміз...............

А) қызыл иек қалтасын кесіп алып, тіс айналасын қасықшамен

 тазалайды.

Б) тіс айналасын қасықшамен тазалайды, зат алмасуды жақсарту үшін.

В) қызыл иек қалтасын кесіп алып, зат алмасуды жақсарту үшін.  

Г) тіс айналасын қасықшамен тазалайды, тыныс алуды жақсарту үшін

Д) қызыл иек қалтасын кесіп алып, тыныс алуды жақсарту үшін

7.Қызыл иекті кесіп алып тастау (гингивоэктомия) отасы дегеніміз............

А) қызыл иек қалталарын кесіп тастаумен қатар, қасықшамен тіс

 айналасын тазалау.

Б) қасықшамен тіс айналасын тазалау, элеватор мен жұлу.

В) қызыл иек қалталарын кесіп тастаумен қатар, элеватор мен жұлу.

Г) қасықшамен тіс айналасын тазалау, Лимберг ілмегін пайдалану.

Д) қызыл иек қалталарын кесіп тастаумен қатар, тігу әдісін

8.Қызыл иекті түбімен сылып тастау отасы дегеніміз............

А) тіс-иек, тіс сүйек қалталарын алып тастау және жақ қыры басының

 тігінен кемуін көлденеңінен кемуге айналдыру.

Б) жақ қыры басының тігінен кемуін, көлбеу тілік

В) тіс-иек, тіс сүйек қалталарын алып тастау көлбеу тілік

Г) көлденеңінен кемуге айналдыру, тік тілік.

Д) тіс-иек, тіс сүйек қалталарын алып тастау тік тілік.

9.Қызыл иек (гингивальная)отасы дегеніміз............

А) тіс-иек, тіс-сүйек қалталарын қасықшамен тазалау (кюретаж).

Б) тіс-сүйек қалталарын қасықшамен тазалау, сүңгімен өлшеу

В) тіс-иек, сүңгімен өлшеу

Г) тіс-сүйек қалталарын қасықшамен тазалау, балғамен қағып көру

Д) тіс-иек, балғамен қағып көру

10. Тіс-иек, тіс-сүйек қалталарын қасықшамен тазалау қалта тереңдігі

.................. асқанда қолданылады.

А) 4 мм-ден

Б) 7 мм-ден

В) 8 мм-ден

Г) 9 мм-ден

Д) 12 мм-ден

11.Қызыл иекті кесіп алып тастау (гингивоэктомия)......... түрі бар

А) Отаның екі

Б) Отаның үш

В) Отаның төрт

Г) Отаның бес

стоматолог-дәрігерге жылына 2 рет көрінуді ұмытпаңдар! Ағайындар!!!

Д) Отаның жеті

12. Жеңіл кесу..................... алып тастауға арналған ота.

А) тіс-иек қалтасының екі жағынан түбіне дейін кесіп, қызыл иектің

 іріңді етін

Б) түбіне дейін кесіп, қалпына келтіру

В) тіс-иек қалтасының екі жағынан, қан ағуды тоқтату.

Г) қызыл иектің іріңді етін, қан ағуды тоқтату.

Д) тіс-иек қалтасының екі жағынан, зат алмасу

13.Қызыл иекті түбімен сылып тастау...көлденеңінен кемуге айналдыру.

А) тіс-иек, тіс сүйек қалталарын алып тастау және жақ қыры басының

тігінен кемуін

Б) түбіне дейін кесіп, қалпына келтіру

В) қызыл иектің іріңді етін, қан ағуды тоқтату.

Г) тіс-иек қалтасының екі жағынан, зат алмасу

Д) тіс-иек қалтасының екі жағынан, қан ағуды тоқтату.

14. Кілегей қабықтың құрағы (жамауы)...........болады.

А) екі түрлі

Б) үш түрлі

В) төрт түрлі

Г) бес түрлі

Д) жеті түрлі

15. Жай құрақ (жамау) дегеніміз..............қойылады.

А) отадан кейін өз орнына

Б) қан ағуды тоқтату.

В) зат алмасу

Г) қалпына келтіру

Д) тісті жұлуға дайындау

16. Жылжымалы құрақ (жамау) ота.......... жапсырылады.

А) кезінде өз орнын алынып жаңа орынға

Б) тісті жұлуға дайындау

В) 7 тәулік

Г) зат алмасу

Д) қан ағуды тоқтату.

17. Жай құрақ (жамау) отасы........................ әдісі деп аталады.

А) Цешинский-Видман-Нейман

Б) Кенбаев-Шалабаев

В) Шораев-Құрақбаев

Г) Дюсупов-Сағатбаев

Д) Жартыбаев-Төлеуов

18.В. П. Русанов әдісі бойынша остеогингивопластика отасында негізгі

трансплантант ретінде............ қолданады.

А) минералды заттан айырылған формалинденген сүйек матриксі

Б) металл

В) пластмасса

стоматолог-дәрігерге жылына 2 рет көрінуді ұмытпаңдар! Ағайындар!!!

Г) биологиялық заттар

Д) бейорганикалық заттар

19. Ерітіндіде сақталу мерзімі......... тәулік

А) 7 тәулік

Б) 5 тәулік

В) 10 тәулік

Г) 15 тәулік

Д) 21 тәулік

20.  ............... ай мерзімде қолдануға болады.

А) 3 ай

Б) 5 ай

В) 7 ай

Г) 9 ай

Д) 11 ай

21. Сүйек матриксін дайындағанда төменгі заттар мына қатынаста

алынады:

А) гидроксилаппатит - 60; фибриноген- 10; қан сарысуы -30.

Б) фибриноген- 10; лимфоцит-20; моноцит-30.

В) гидроксилаппатит - 60; эритроцит-10; гемоглбин-15.

Г) қан сарысуы -30. ЭТЖ-10мм/сек; лейкоцит-25.

Д) гидроксилаппатит - 60; лимфоцит-15; лейкоцит-30.

22. Жеңіл кесу ота......... соқыр қыру- кюретаж жасалады.

А) тіс-сүйекке және тіс-сүйек қалталарына

Б) тіс-сүйек қалталарына, шеміршек

В) тіс-сүйекке, бұлшықеттер

Г) тіс-сүйек қалталарына, металл

Д) тіс-сүйекке, пластмасса

23. Отаның мынадай артықшылықтары бар:

А) оңай, жеңіл, аспаптар жеткілікті,аурудан тез арада жазылуға болады

Б) оңай, жеңіл, тіс-сүйекке, пластмасса

В) аспаптар жеткілікті, тіс-сүйек қалталарына, металл

Г) аурудан тез арада, тіс-сүйекке, пластмасса

Д) тіс-сүйекке, бұлшықеттер тез арада жазылуға болады

24. Бұл оталар............... үшін жасалады.

А) қызыл иек және тіс-сүйек қалталарын жою үшін, пластмасса

Б) тіс-сүйек қалталарын жою үшін, тіс-сүйекке, пластмасса

В) қызыл иек, тіс-сүйек қалталарына, металл

Г) тіс-сүйек қалталарын жою үшін, металл

Д) қызыл иек, тіс-сүйекке, пластмасса

25. Аталған оталар.................. өзгерісін қалпына келтіру үшін жасалады.

А) қызыл иек ернеулерін толтырып көмкеру үшін, бұзылған жақ-

сүйектің анатомиялық құрылыс

Б) бұзылған жақсүйектің анатомиялық құрылыс, металл

В) қызыл иек ернеулерін толтырып көмкеру үшін, пластмасса

стоматолог-дәрігерге жылына 2 рет көрінуді ұмытпаңдар! Ағайындар!!!

Г) бұзылған жақсүйектің анатомиялық құрылыс, гипс

Д) қызыл иек ернеулерін толтырып көмкеру үшін, стомальгин

стоматолог-дәрігерге жылына 2 рет көрінуді ұмытпаңдар! Ағайындар!!!

XVIІІ ТАРАУ

ТІСТІК ИМПЛАНТАЦИЯ

Тістік имплантация - өте күрделі және аса тез қарқынмен дамып келе жатқан стоматологиялық пән болып саналады. Бұған куә есебінде мысал келтірсек, тістік имплантаттар біздің эрамызға дейінгі кезеңдерде де қолданғанын археологиялық қазбалар нақ дәлелдеп есебінде көрсетіп отыр. Олардың мәліметтеріне сүйене отырып, тістік имплантаттарды Мысырда, Грецияда, Этрустар, Қытай, Индия және Араб елдерінде тістік трансплантация, ал Орталық және Оңтістік Америкада тәжірибе ретінде бос қалған тіс ұяшықтарын әртүлі имплантаттар мен толтырып отырған.   Стоматологиялық (тістік) имплантология заманауи медицинаның ең жетік меңгерілген жобалардың өзектісі болып саналады. Бұл жоба ХХ ғасырдың ортасында кішігірім пән мамандығы есебінде дүниеге келді. Бірақ өзінің ғылыми тұрғыдан көп зерттелуі керек екендігін жәнеде оның көкейкесті мәселелерін ғылыми тұрғыдан зерттеулер нәтижесінде қарқынды өсу дәуірінде екендігін аңғартуда. Имплантаттарды қолдану арқылы стоматологиялық ем жүргізу мамандар және науқастар жағынан үлкен қызығушылықтар туғызуда.

Алғаш рет имплантатты Россия Федерациясында қолданған ғалым атақты Н.В. Склифосовский клиникасының дәрігері, Мәскеу Университетінің тіс емдеу бойынша доценті, медицина докторы Н.Н. Знаменскийді атауға болады. Осы сала бойынша ол 18 жыл қызмет атқарады және көптеген жаңа жаңалықтар ашты. «Имплантат», «Имплантация» - деген медициналық атауларды  Н.Н. Знаменскиий енгізді және қазіргі заман медицинасында кеңінен қолданылып келуде.  

Н.Н. Знаменский бірінші тәжірибесін 1890 жылы қараша айының  27-ші жұлдызында өткізді. Ол имплантат есебінде фарфор мен каучукті қолданып тіс қатарын толықтырды. Өкінішке орай, ол кісі-ғалым ретінде өзінен кейін шәкірт қалдыра алмады және өз мектебін аша алмады.

Сонымен тістік имплантацияның бірінші толқыны өз дамуын тоқтатты.                                                                                                            ХХ ғасырдың 50-ші жылдарына дейін тістік имплантация туралы анда-санда еске алынып жүрді. Тістік имплантацияның дамуындағы екінші толқыны Э.Я. Варестің ғылыми еңбектері арқылы өз дамуын жалғастыра бастады. Э.Я. Варес тістік имплантация туралы диссертациясында жеткен жетістіктерге талдау жасап, тістік имплантацияның өміршеңдігін делелдеп берді. Ал бірақ, 1958 жылы Кеңестер Одағының Денсаулықты сақтау Министрлігі бұйрық шығарды. Бұл бұйрық бойынша Кеңестер Одағында тістік имплантацияны қолдануға тыйым салынды. Осы бұйрықтың кесірінен Кеңестер Одағының стоматология (имплантология) саласы Дүние жүзі стоматология (имплантология) саласының жетістіктерінен шамамен 40-жылдай арта қалды.

1964 жылы  Леонард Линков тесігі бар табақшалы имплантатын ұсынып, тәжірибеге және емханада қолдану үшін енгізді. Сөйтіп Л. Линков стоматолог-дәрігерге жылына 2 рет көрінуді ұмытпаңдар! Ағайындар!!!

1-сатыдан тұратын фиброостеоинтегрирлік имплантаттарды қолданудың негізін қалаушы есебінде тарихта қалды. Пер-Ингвар Бранемарк 1965  жылы жаңа тұжырымдамасын алға тартты. Шведтердің Ұлттық имплантологтар мектебі 2-сатыдан тұратын остеоинтегрирлік тұжырымдамасын жасап, негізін қалады және  1978 жылы өте жақсы нәтижелердің арқасында қалыпты жағдайға қол жеткізді.

Дамудың үшінші толқынына бірінші кезекте Кеңестер Одағында Отандық имплантологтардан Каунас қаласынан профессорлар С.П. Чепулис, О.Н.Суров, А.С. Черникистерді жатқызуға болады. Олар Кеңестер Одағында 1979 жылы имплантаттар мен оған керекті құрал-жабдықтарды дайындау кезеңдерін зерттеу жұмыстарымен бірге кең көлемде ғылыми және тәжіри-белік жұмыстарын жүргізе бастады. Осындай қажырлы еңбектердің арқасын-да 1981 жылы ғана клиникалық тәжірибелік зерттеу жұмыстарын сәттілікпен жүргізіп, алғашқы имплантаттарын жасауға қол жеткізді. Олар титаннан жас-алған имплантаттарды қолданып жақсы нәтижелерге қол жеткізіп, ал 1983 жылы тістік имплантация және тіс салу зерттеу-экспериментальды зертхана-сын ашу мәртебесіне ие болды. Бірақта профессор С.П. Чепулис көптеген медицина саласын басқаратын шенеуліктер жағынан қыспаққа алынып, кедергілерге душар болады, соңында көптеген мақала және науқастардың алғыс хаттарының, зертханалық нақты да анық дәлелдемелердің арқасында тістік имплантацияға деген өзінің көзқарасын өзгертпей аса басымдылықпен жеңіске жетті. Сонымен жылдар өтті, 1986 жылдың 4-ші наурызында Кеңестер Одағының Денсаулықты сақтау Министрлігінің көптен күткен №310 бұйрығы жарық көрді. Бұл имплантолог дәрігерлердің толық жеңісі еді. Қайта даму кезеңі басталды. «Ортопедиялық емдеу тәжірибесінде тістік имплантацияны енгізу және қолдану әдістері», деп аталып, тістік имплантацияның өсіп өркендеуіне үлкен де жарқын жол ашты. Осы бұйрықтан 2 ай кейін Орталық Ғылыми-зерттеу Стоматология Институтын-да тістік имплантология бөлімі ашылды, оны басшысы болып А.И. Матвеева тағайындалды. Орта Азия және Қазақстанда бірінші болып, Өзбекистан Респуликасында Коканд қаласында медицина ғылымдарының кандидаты, Қытай Халық Республикасының құрметті профессоры, Өзбекистан Респулика Денсаулық сақтау саласының үздігі Бахтияр Мансуров тістік имплантология орталығын ашты. Ал 1992 жылдың сәуір айының 20 жұлдызында Россия Федерациясы тістік имплантология бірлестігінің құрылтайы өтті, ал 1994 жылы Мәскеу Медициналық Стоматология Институтында жаңа  хирургиялық стоматология және имплантология кафедрасы ашылды. Кейінгі 15-20 жылда тістік имплантация саласы бойынша көптеген диссертациялар мен ғылыми еңбектер, кітаптар, жеке кітаптар жарық көрді. Ғалымдар тістік имплантация саласы бойынша патенттік куәліктерге ие болды. Россия Федерациясында Отандық имплантологияның дамуына 80-ші және 90-шы жылдары төмендегі дәрігер-профессорлар өзінің үлкен үлестерін қосты.  Олар:А.С. Черникис, В.А. Воробьев, Б.П. Марков, В.В. Лось, Э.Г. Амрахов, И.В. Балуда, С.П. стоматолог-дәрігерге жылына 2 рет көрінуді ұмытпаңдар! Ағайындар!!!

Чепулис, М.З. Миргазизов, Т.Г. Робустова, В.Н. Олесова, А.А. Кулаков және т.б. Бұл ғалымдардың ғылыми еңбектерінде тістік имплантология мәселелері, тістік имплантация жасауға болатын және болмайтын жағдайлар, тістік имплантация жасауға көрсет-кіштер мен қарама-қарсы көрсеткіштер мен қатар тістік имплантацияның болжамдары, имплантат жасалатын керекті заттар көкейкесті шешімін толық таппаған мәселелер ретінде көтерілді.                                                       Біздің елімізде Тәуелсіз Қазақстанда тістік имплантацияны бірінші болып Республикалық Ғылыми Клиникалық Стоматология Орталығы, ҚазҰМУ-нің хирургиялық және ортопедиялық стоматология кафедралары профессорлар Ж.Б.Оразалин мен Қ.Т.Төлеуов басшылығында клиникаға енгізе бастады. Тістік имплантацияның Тәуелсіз Қазақстанда дамуында ғылыми-өндірістік бірлестік Импланттың көмегі мен қолдауы орасан күшті болды. Бұл сала бойынша ғылыми-өндірістік бірлестік Импланттың алатын орны айрықша және мәртебелі. Тістік имплантация еліміздің үлкен қалаларында: Алматы, Астана, Қарағанды, Өскемен, Тараз және Шымкент жақсы жолға қойылған.

 «Имплантат»- дегеніміз белгілі бір пішінге ие болған, биологиялық емес заттан жасалған, адам организміне енгізген кезде, адам организмінде ұзақ уақыт сақталып, белгілі қызмет атқаратын затты атаймыз. Қолданылып жүр-ген импланттарды түрлері көп болғанымен, олар бір тұжырымдамаға бағынады. Әрбір имплантат басы, денесі және оларды қосып тұратын мойын бөлімінен тұрады.

Әрбір «Имплантат» келесі талаптарға жауап беруі тиіс:                          

1. Имплантолог мамандардың пайдалану үшін қол жетімді болуы шарт,

2.Айналасындағы тіндерді жарақаттамауы керек,

3. Адам организмдегі тіндерге оңай енгізіліп, оңай шығарылуы қажет,

4. Таяныш, демеу және ұстап тұрушы қызметтерді атқаруға,

5. Әртүрлі өзгерістерге, күштерге төтеп беретіндей және сынуға қарсы тұра алатындай қасиетке ие болып, ерекшеліктеніп тұруы керек.                       Тістік имплантаттарды  атқаратын қызметіне байланысты және айналасындағы тіндермен қарым-қатынасына қарай 5 топқа бөлінеді:                        1. Эндодонто-эндооссалді имплантация, имплантат тіс өзегіне енгізген таяқша тәрізді болады, сүйек тініне тамырдың арығы арқылы енгізіледі.

 

стоматолог-дәрігерге жылына 2 рет көрінуді ұмытпаңдар! Ағайындар!!!

2. Эндооссалді имплантация, әртүрлі имплантаттар сүйек тініне енгізіледі.

                                                                                                                                 

3. Субпериосталді имплантация, әртүрлі имплантаттар сүйек асты тініне енгізіледі. Ол 2-кезеңнен тұрады. Бірінші-ұяшық өсіндіні тіліп, ашып алына-ды, одан кейін қалып алып жеке имплантат дайындалып, 2-ші кезеңде дайын имплантатты орнына қойып, шырышты қабат және сүйек асты қиындысы жабылады.  

 

4. Инсерт- имплантация немесе шырышты қабат ішілік, металлдан жасалған түймелі имплантатты шырышты қабат астына енгізу.

                             

 

1-Протез; 2-сүйек; 3-шырышты қабат; 4- шырышты қабат ішілік имплантат; 5- пластмассалық түтік.

стоматолог-дәрігерге жылына 2 рет көрінуді ұмытпаңдар! Ағайындар!!!                                                                                                                             

5. Субмукозды имплантация, шырышты қабаттың өтпелі қатпарына қақпақты немесе алып-салынатын тіс протездерінің ұстап қалатын-кідіру аймағына тұақты магнитті енгізу.

Тістік имплантация жасауға болатын көрсеткіштер мен болмайтын қарама-қарсы көрсеткіштер:                                                                                      

Бірінші кезекте тістік имплантация жасауғаболатын көрсеткіштер қатарына екіншілік адентия-тістің болмауы немесе түсіп кетіуі, оны тістік имплантация жасау арқылы қалпына келтіру, егерде мүмкіншілігі болса сүйек ішілік имплантаттардан кеңінен пайдаланып, науқастарды емдеуде ортопедиялық әдіспен бірге сүйек ішілік имплантаттарды қолдану болып саналады.

Тістік имплантация жасауға болатын көрсеткіштер:

Екі немесе бір жақта тістерінің мүлдем болмауы – толық адентия,                                  тіс қатарының ішінара кетігі, тіс қатарының соңғы бөлігінің кемтігі,                                                            тіс қатарында бір тістің жоқ болуы, жеке адам организмінің пластмассаға сезімталдығының жоғары және құсық рефлексінің болуы,                                                                                 сонымен қатар алмалы-салмалы протездерді таға алмауы, тістесу қызметінің бұзылуы нәтижесінде ауру белгілерінің пайда болуы.

Тістік имплантацияны жасауға болмайтын қарама-қарсы көрсеткіштерін абсолютті және салыстырмалы деп 2-ге бөлеміз:

Абсолютті қарама-қарсы көрсеткіштер:

Психикалық науқастар (шизофрения, паранойя, невротикалық белгілер) қалқанша безінің қызметінің бұзылуы, қан ауруларымен ауыратын науқастар, Кушинга белгісі, қатерлі ісіктер, пародонтоз ауруының жайылмалы түрі.

Салыстырмалы қарама-қарсы көрсеткіштер:

Ауыз қуысы тазалығының (гигиенасының) нашарлылығы, созылмалы пародонтоз ауруының жайылмалы түрінің асқынуы, қант диабетімен ауыратын науқастар сәулелі емнен кейін, ауыз қуысы шырышты қабатының рак алды аурулары, остеопароз, климакс кезеңі,маскүнемдік пен наркомания, екі қабат әйелдерге немесе туғаннан кейін (1 жылдан ішінде), гормонды дәрі-дәрмектерді пайдаланатын науқастарға, патологиялық тістесу, төменгі жақ самай буыны аурулары және де аурулардың соматикалық түрлері мен созылмалы түрлерінің өршу кезеңінде.

Сүйек ішілік тістік имплантация отасына науқастарды дайындау сатысы басқа оталарға қарағанда өзінің ерекшелігімен оқшауланып тұрады. Сол себептен ауыз қуысын толық тазарту қажеттілікті талап етеді.                   Тістік имплантация отасын жасау үшін науқасты мұқият дайындау керек. Ол үшін науқасқа жоспарланған тістік имплантация отасы туралы толық мәліметтер беру, отадан кейінгі жағдай және асқынуларды түсіндіру керек.

Егерде науқас тістік имплантация отасын жасауға келісім берсе, онда ол   стоматолог-дәрігерге жылына 2 рет көрінуді ұмытпаңдар! Ағайындар!!!

науқасты мұқият медициналық көріктен өткізу шарт. Ауыз қуысының, ауыз қуысында қалған тістердің жағдайын, тіс қатарындағы кемтіктің аумағын, ұяшық өсіндісінің қалыңдығын, тіс қатарындағы кемтік аумағындағы ұяшық аралық биіктікті, ауыз қуысының шырышты қабатының жағдайына, тістердің тістесу, төменгі жақ самай буыны жағдайына назар аудару керек. Сонымен қатар рентгенологиялық және гематологиялық зерттеулер өткізу қажет.      

Клиникалық мәліметтерді зерттей отырып, тістік имплантация отасынан кейін болатын асқынуларды ескертуге қортынды жасадым. Олар мыналар:            

1.Тігілген жара қырлары тігісінің ажырап кетуі, имплантаттың ашылып қалмауы  

2. Тігілген жара қырлары тігісінің ажырап кетуі, имплантаттың ашылып қалуы

3. Имплантат аймағында қабыну ұйыспасының пайда болуы

4. Имплантат аймағында, имплантаттың қозғалысының І-ІІ дәрежесі болып сүйек тінінің сорылуы болмаған жағдайда

5. Имплантат аймағында, имплантаттың қозғалысының ІІ-ІІІ дәрежесі болып сүйек тінінің сорылуы болған жағдайда

6. Имплантат аймағында, имплантаттың қозғалысының ІІІ-IV дәрежесі болып сүйек тінінің сорылуы болған жағдайда

7. Имплантат аймағында ауру сезімі және сезімталдықтың бұзылуы,

8. Имплантат аймағында ұяшық өсіндісінің остеомиелиті,

9. Имплантаттың мойын бөлігінің сынуы,

10. Имплантаттың көрініп қалуы,

11. Гаймор қуысының тесілуі,

12. Тістердің бір-бірімен жарақатты (травматический окклюзия) тістесуі,

13. Салынған көпір тәрізді протездің сынуы,

14. Жақ сүйегінің кортикалды қабатының сынуы,

15. Имплантат аймағында периоститтің пайда болуы,

16. Имплантаттың сүйек тініне жабыспай-бітіспей ажырап кетуі.

Имплантаттарды дайындауға арналған заманауи заттар

Әлем стоматолог-имплантолог дәрігерлердің тәжірибесінде ең жауапты да маңызды мәселелердің бірі имплантатnы дайындау болып есептелінеді. Сондықтан дайындайтын затқа аса көңіл бөлген қажет. Себебі барлық заттарды имплантат есебінде қолдануға болмайды.

Имплантат мынандай қасиеттерге жауап беруі тиіс:

Имплантат тотықпауы, биотолерантты, адам организміне (жақтың сүйектеріне) жеңіл енгізіліп, жеңіл шығуы, салмағы айтарлықтай ауыр болмауға, сүйек тіндеріне сіңісу қабілеті жоғары болу керек. Осындай қасиеттерге жауап беретін жалғыз зат бар, олда болса титан және оның қоспалары. ВТ1-00 және ВТ1-0, оны  техникалық тұрғыдан алғанда таза титан деп атайды.

  стоматолог-дәрігерге жылына 2 рет көрінуді ұмытпаңдар! Ағайындар!!!                                                                                                                             

Бұл металл жоғарыда келтірілген қасиеттердің барлығына жауап бергендіктен имплантат есебінде қолдануға рұқсат етілген. Аталған қасиеттерінің барлығы клиникалық зерттеулермен және химиялық әдістер арқылы зерттеліп дәлелденген. Қазіргі кезде тістік имплантация жасауға қолданатын жаңадан көптеген заттар енгізілуде. Соның бірі: өз қалпын сақтап қалатын никелид-титан жасалған тістік имплантаттар (TiNi). Жоғарыда аталған қасиеттердің барлығына жауап берумен қатар, ол затты магнит сезбейді, сондықтан амагнитті деп аталады және кедендік бекеттерде тексергенде, тексеру құралына жауап бермейді. Осындай тістік имплантаттың иесі медицина ғылымдарының кандидаты Темуров Ф.Т.

 

       

                                                                                                                                    

Үлгі есебінде төмендегілерді ұсынуды жөн көрдік.                                                                                                                              Табақшалы имплантаттарды енгізу кезеңдері:

Шырышты қабатты тілу әдісі		нысаналы тесікті қалыптастыру
Бордың көмегімен имплантат жататын тіндерді қалыптастыру		Имплантатты енгізетін құралдың көмегімен имплантатты орнату
Имплантат орнына қойылған	Жара тігілген		Емдік шараның нәтижесі

                         Сүйек ішілік имплантаттарды енгізу кезеңдері:

Шырышты қабатты тілу әдісі				Имплантатты орнату үшін нысананы белгілеу
Бордың көмегімен бағыттаушы тін-тесікті қалыптастыру				Бұрғының көмегімен бағыттаушы    имплантат жататын тіндерді түпкілікті қалыптастыру