Эндокриндік патологияларды зерттеуде КТ. 


Мы поможем в написании ваших работ!



ЗНАЕТЕ ЛИ ВЫ?

Эндокриндік патологияларды зерттеуде КТ.



Антропометрия

Антропометрия адам денесінің морфологиялық ерекшеліктерін зерттейтін тексеру әдісі.

Антропометрия грек тілінен аударғанда (антропос-адам, метрон-өлшеу,) адамның морфологиялық және функциональдық белгілеріндегі өзгерістерді өлшеуге негізделген зерттеу әдісі.

Антропометрия әдісі адамның салмағы, бойының ұзындығы мен кеуденің ұзындығын анықтаумен шектелмей бас, құрсақ, мойын, кеуде, жамбас, аяқ және қол өлшемдері анықталады.

Бойды өлшеу үшін бойөлшегіш қолданады. Бой өлшегіш өлшемдік белгілері бар, жылжымалы қалақшамен жабдықталған ұзын ағаш қазықша. Бойын өлшегенде науқас аяқ киімдерін шешіп, бойөлшегіштің қазықшасына шүйдесін, жауырын ортасын, екі өкшесін тигізіп тұруы керек. Жылжымалы қалақшаның науқастың төбесіне тірелген деңгейі яғни қазықшадағы сан оның бойының ұзындығын көрсетеді. 25-30 жас шамасындағы ер адамның орташа бойы 165-180 см, ал әйел адамның орташа бойы 155-170 см. Адамның бойы мидың кейбір бөліктері зақымданғанда мысалы: гипофиз безі зақымданғанда, біреулерде алыптық (гигантизм), біреулерде керісінше ергежейлілік дамуы мүмкін.

Дене салмағын арнайы медициналық таразыда таңертеңгісін, ашқарынға киімдерін шешкізіп немесе жеңіл киімде анықтайды. Ауруханада ем тағайындалғаннан кейін, ем барысын қадағалау үшін науқастың салмағы ауруханаға түскен күні, кейін әр он күн сайын таңертеңгісін аш қарынға өлшенеді. Бұл тәсіл науқастың дене күйін анықтау үшін ғана емес, ауруын емдегенде емнің әсерін бақылауүшін жасалады; мысалы жүрек пен бүйрек ауырғанда организмі жиналған сұйықтықтың шығарылу деңгейін, несеп шығару жолдарының қызметін қадағалау үшін қолданады. Дененің орта салмағын анықтау үшін бойдың ұзындығынан 100 санын шегеру керек. Мысалы бойы 180 см адамның орта салмағы 80 кг тең болғаны.

Кеуде торының көлденең өлшемін тыныс алу фазасының әр кезеңінде өлшейді. Тәжірибелік медицинада төмендегі көрсеткіштердің маңызы үлкен.

1. Бойлы-салмақты көрсеткіш.

Адамның бойы мен салмағы арасындағы пропорциялылықты көрсететін формула төмендегідей:

Мх100:Р. М - дене салмағы кг, Р-бойдың ұзындығы см белгіленеді.

Қалыпты жағдайда бой мен салмақ қатынасының индексі 37-40 тең. Индекстің осы көрсеткіштен төмен болуы адамның арықтығын білдіреді, ал жоғары болуы адамның толықтығын білдіреді.

2. Бой ұзындығы мен кеуденің көлденең өлшемі арасындағы пропорциональдық индекс.

Бұл индекс төмендегі формула бойынша анықталады: Р х 100: О. Р - см. белгіленген бойдың ұзындығы, О - см белгіленетін кеуденің көлденең өлшемі. Қалыпты жағдайда индекс 50-55 тең. Осы индекстен төмен болса қушық кеуделі, ал жоғары болса кең кеуделі болып саналады. Қазіргі уақытта адамның физикалық дамуын бағалауда организмнің морфофункциональдық жағдайы мен биологиялық даму деңгейін ескеретін зерттеу әдісі комплексті түрде қолданылады.

Динамометрия.

Дененің түрлі бұлшық еттерінің күшін анықтау әдісі динамометрия деп аталады.Динамометрия арнайы динамометр аспабы көмегімен жүргізіледі.

Термометрия.

Дене қызуы арнайы аспап термометрмен өлшенеді.

Медициналық термометрді алғаш рет 1723 жылы Фаренгеит, 1744 жылы Цельсий ұсынды. Дене қызуы қолтық аймағында, балаларда ауыз қуысында, тік ішекте өлшенеді. Тік ішекте қызу 0,3-0,5 градусқа жоғары болады, дене қызуын өлшеу күніне екі рет ұзақтығымен 15 минут бойы, таңертеңгісін сағат 7-8 де, кешке 17-де жүргізіледі. Өлшеу нәтижесі арнайы қағазға жазылады, қызудың қисық сызығы -графигі сызылып, аурунамаға белгіленеді. Қалыпты жағдайда дене қызуы 36,5 - 37 градустан жоғары болмауы керек. Дене қызуының көтерілу деңгейіне қарай 4 түрі болады.

Субфебрильді қызба 37-38 гр.

Орташа қызба 38 - 39 гр.

Жоғарықызба 39-40гр-н жоғары.

40 гр-н жоғары, өте жоғары қызба 41 - 42 гр гиперпирекциялы қызба.

Қызба қағазындағы дене қызуының көтерілуіне қарап тексергенде, дене қызуының көтерілуін үш сатыға бөлуге болады.

Алғашқы сатысы; дене қызуы біртіндеп жоғарылап, науқас басы ауырып, денесі тоңып, көңілі құлазиды.

Ең жоғары көтерілу сатысы; науқастың денесі қызып, беті қызарып, аузы мен ерні құрғап кеберсиді, денесі қызып, әлсіздік сезеді, бас ауруы күшейіп, кейде сандырақтайды.

Дене қызуының төмендеу сатысы; дене қызуы төмендегенде әр түрлі жолмен төмендейді. Дене қызуының біртіндеп бірнеше күн ішінде төмендеуі дене қызуының «литикалық төмендеуі» немесе лизис деп аталады, егер дене қызуы бірден күрт төмендесе мұны «кризистік төмендеу» деп атайды, Дене қызуы күрт төмендегенде науқастың жағдайы нашарлайды. Жүрек ауруымен жағдайы ауыр науқастарда, науқас көп мөлшерде қан жоғалтқанда, коллапс кезінде, микседемада, алиментарлық дистрофияда, организмде терморегуляция қызметі бұзылғандықтан дене қызуы қалыпты жағдайдан төмен болады бұл гипотермия деп аталады.

Дене қызуының тәулік бойы өзгеру сипатына қарай бірнеше түрі болады:

1.Тұрақты қызба (постаянная лихорадка) дене қызуы жоғары болады, таңғы мен кешкі қызбаның айырмашылыгы 1 градустан аспайды. Тұрақты қызба өткір крупозды пневмонияға, іш сүзектерге тән.

2.Босаңсытатын қызба (послабляющая лихорадка) таңғы мен кешкі қызбаның айырмашылыгы 1 градустан аспайды. Қызбаның бұл түрі ірінді процесстерге тән.

3. Ұстамалы қызба (перемежающая лихорадка). Дене қызуы жоғары болып тұрып, қалыпты дене қызуымен алмасады да, 1-2 тәулік бойы осы қалыпта болып, соң қайта жоғарылайды. Қызбаның бұл түрі безгекке тән.

4.Қайталамалы қызба (возвратная лихорадка). Ұзақ уақыт бойы дене қызуының жоғары болуы қалыпты дене қызуымен алмасады, кейін қайта көтеріледі. Қызбаның бұл түрі іш сүзектерде кездеседі.

5.Толқымалы қызба (Ундулирующая или волнообразная). Дене қызуы біртіндеп көтеріліп, біртіндеп төмендей бастайды да, бірнеше күннен соң қайтадан жоғарылап, төмендейді. Қызбаның бұл түрі сарып ауруы мен лимфогранулематозда кездеседі.

6. Қалжырататын қызба (истощающая лихорадка). Бір тәулік
ішінде дене қызуының айырмашылығы 2-4 градус аралығында
болады, дене қызуының қатты көтерілуіне байланысты науқаста
тердің бөлінуі күшейіп, қалшылдап, дірілдейді. Қызбаның бұл түрі
өкпе туберкулезінде жиі байқалады.

4.Қан қысымын өлшеу.

Қан қысымы дегеніміз қанның қан тамырлар қабырғасына тусіретін күші. Қан қысьшын өлшеу жүрек қан тамырлар жүйесінің жағдайын бағалау үшін жүргізіледі. Қан қысымының түрлері:

І.Систолалық, максимальді иемесе ең жоғарғы қысым.

2. Диастолалық, минимальді немесе төменгі қысым.

3. Пульстік қысым.

Систолалық қысым бұл жүректің сол қарыншасының систоласы кезінде пайда болатын артерия қан тамырларындағы қ ы с ы м диастолалық қысым жүректің диастоласы кезінде пайда болатын қысым.Систолалық қысым мендиастолалық қысымныңайырмасын пульстік қысым деп атайды. Қан қысымының деңгейі қанның артерия
қантамырлар жүйесіне қарай ағуыа, қанның жабысқақтық қасиетіне, қан тамыр қабырғаларының серпінділігіне және басқа да факторлар ға байланысты. Қан қысымын өлшеу медициналық көмекке мұқтаж науқастар арасында ғана емес, жаппай профилактикалық медициналық тексеру кезінде жүргізіледі.

Қан қысымын өлшеу үшін сынап сфигмоманометрі немесе манометр қолданады.Қан қысымын өлшеудің өте кең таралған әдісі - бұл Коротковтың тыңдау арқылы қан қысымын өлшеу әдісі.

Қан қысымын өлшейтін аспаптар құрамына: манометр, манжеткі, резеңке баллон жэне аспаптарды байланыстырып тұратын резеңке түтікшелер, фонендоскоп кіреді. Қан қысымын өлшеген кезде науқас адам денесін бос ұстап отыруы немесе кереуетте жатуы керек. Қан қысымын өлшейтін белмеде шу және басқа қосымша дыбыстар болмауы керек және науқас аспапқа назар аудармай, сөйлемей отыруы керек.

Қан қысымы иық артериясы тұсында өлшенеді.

Науқастың жеңін түріп, иық тұсына манжеткіні орап, фонендоскопты шынтақ көк тамыры тұсына қойып, манжеткіге жел айдау керек. Пульс естілмей кеткен кезде жел айдауды тоқтатып, резеңке баллон бұрандасын жайлап ашады. Осы сәтте манометрдің тілі төмен қарай жылжиды да бірінші пульс пайда болады. Пульс естілген кезде манометр тілі қай санды көрсеткенін белгілеу керек, себебі ол сан ең жоғарғы систолалық қысым болып саналады. Содан кейін манометр тілі біртіндеп төмен қарай жылжи береді, бір уақытта пульс тіпті естілмей қалады. Осы кезде манометр тілі қай санды көрсетіп тұрса, сол сан төменгі диастолалық қысым деңгейін керсеткені.

Артерия қысымын тексергенде Дүние жүзі денсаулық сақтау үйымы эксперттер комитетінің нормативтерін (1962.ж) қолдану керек.

Қалыпты жағдайда дені сау адамдарда қан қысымы БДДҰ (ВОЗ)
нормативтері бойьнша төмендегідей: систолалық қысымыныңқалыпты мөлшері мм-мен өлшегенде 100мм-ден. 140 мм-ге дейінгі аралықта болады, ал диастолалық қысым 60 мм-ден 90 мм-ге дейінгі арада болады. Пульстік қысым 40-50 мм.с.б. аралығында болады. Систолалық қысымның 140 мм-ден 160 мм-ге дейінгі, диастолалық қысымның 60 мм-ден, 95 мм-ге дейінгі мөлшері қауіпті зона не шекаралық зона деп аталады. Осындай артериялық қысымы бар адамдар дәрігер бақылауында болуы керек.

160/95 мм-ден жоғары қысым - артериялық қысымның көтерілгені, артериялық гипертензия 100/60 мм-ден төмен қысым – артериялық қысымның төмен түскені, артериялық гипотензия деп аталады. Артерия қысымының мөлшері жүректен артерия жүйесіне құйылатын қанның мөлшеріне, қан ағысының шеткілей жалпы кедергісіне және айналымдағы қан массасына тәуелді. Сау адамда қысқа уақыт ішінде болатын артериялық гипертензия ішімдік, кофе, шай ішкеннен кейін, дене және ми қызметі күшейген кезде, сезім билеген кезде байқалады. Патологиялық жағдайда аз мерзім ішінде артериялық қысымның көтерілуі бір мүшенің өте қатты ауырғанында, қорғасын коликасында, табетикалық кризде, адреналин еккенде болады. Тұрақты артериялық гипертензия гипертония ауруының және симптоматикалық гипертониялардың белгісі.

Қан қысымының деңгейі адамның жасына, жұмысына, жынысына қарай өзгеріп отыратынын ескеру қажет.

Қан қысымын самай артериясында, саусақ артериясында, сан артериясында арнайы манжеткі көмегімен өлшеуге болады. Қан қысымының жоғары болуы гипертония деп аталады. Гипертония өткір және созылмалы нефритте, бүйрек үсті безі мен гипофиз безінің ісігінде, гипертония ауруында байқалады.

Қан қысымының төмен болуы гипотония деп аталады.
Гипотония коллапс кезінде, шок жағдайындағы науқастарда,гипотония ауруында байқалады. Пульстік қысым деңгейі қолқа қақпақшасы ақауларында өзгереді.

5.Рентгенологиялық тексерулер.

Ішкі ағзаларды рентген аппаратымен зерттеу рентген сәулелерінің түрлі деңгейде ұлпалар арқылы ену қасиетіне негізделген. Рентген аппараты рентген трубасы мен экраннан тұрады. Науқас рентген трубасы мен экран арасында орналасады. Адам организіміндегі түрлі ағзалар мен ұлпалардың рентген сәулелерін жартылай қабылдауы салдарынан экранда ағзалардың орналасқан орны көрінеді. Экранда нығыз үлкен ағзалардың орналасқан орны көлеңке түрде көрінеді, ал ауалы ағзалар экранда ашық сәулелі болып көрінеді.

Ағзаларда, ұлпаларда патологиялық процесс дамыған жағдайда,патологиялық процесстердің көлемі, орналасқан орны рентген аппаратымен анықталады. Көптеген ауруларды рентгенологиялық әдіспен тексермей анықтау өте қиын.

Рентгенологиялық тексерулердің түрлері.

1.Ренттеноскопия әдісі көмегімен ағзаларды тексеру кезінде олардың орналасқан орны, патологиялық ошақтың көлемі экранда көрінеді.

2.Рентгенография бұл рентген сәулелері көмегімен тексерілетін ағзаны суретке (бейнеге) түсіру арқылы зерттеу әдісі. Суретке түсіріп алынған бейнелер рентгенограммалар деп аталады.

3.Томография - бұл ағзаның зерттелетін бөлігін белгіленген тереңдікте рентген сәулесімен бейнеге алу әдісі.

4.Флюорография бұл әдіс көмегімен кеуде қуысындағы ағзалар туралы мәлімет, көлемі жағынан кішкене бейнеге алынады. Флюорография белгіленген контингентті профилактикалық медициналық тексеруден өткізу кезінде кеңінен қолданатын әдіс.

5.Контрасты рентгенография (рентгеноскопия) - қуысты ағзаларға рентген сәулелерін ұстайтын арнайы (контрасты) зат жіберіп ағзалардың бейнесінэкранданемесе суретке түсіріпрентгенограммада көру арқылы зерттейтін әдіс.

Тыныс жүйесі ағзаларын рентгенологиялық зерттеу.

Тыныс ағзаларын рентгенмен тексеруде рентгеноскопия және рентгенография қолданады.

Өкпені рентгенографияға түсіргенде науқас вертикаль қалыпта рентген трубасынан 1,5 м қашықтықта тұруы керек, егер науқастың жағдайы ауыр болса тесекте жатқан қалпында түсіреді. Кеуде торын рентгенографияда тексерудің мақсаты өкпе мен плеврадағы, көкірек қуысындагы, көкеттегі, жүрек және ірі қан тамырлардағы патология ошақтарын анықтау.

Тыныс ағзаларын зерттеуде рентгенографияның төмендегі түрлері қолданылады.

А). Томография. Рентгенографияның бұл түрлі тереңдікте орналасқан өкпе ұлпасындағы патологиялық процесстің (туберкулема, каверна, метастаздар, өкпе түбірінің кеңеюі, артерио-венозды деформациялар) бар екендігін растау мақсатында жасалады.

Б). Кимография; жүрек және ірі қан тамырлар экскурсиясын тіркеуәдісі.

В).Электрокимография; рентгенологиялық зерттеу негізінде жүректің жылжымалылығын график түрінде электронды тіркеу әдісі.

Г). Бронхография дегеніміз - тыныс жолдарын жансыздандырғаннансоң, бронх тарамдарын контрасты затпен толтырып суретке алу, кейінтомограммада қайта тексеріп көру.

Д). Өкпе ангиографиясы артериальды катетер арқылы шеткі немесеорталық көк тамырға контрасты зат жіберіп зерттеу әдісі.

Е). Пневмомедиастинум - бұл көкірек қуысына ауа жіберіп өкпетүбіндегі және көкірек қуысындағы лимфаденопатияларды анықтауәдісі.

Жүрек қан тамырлар жүйесін рентгенологиялық зерттеу. Кардиологиялық науқастарда рентгеноскопия, рентгенография (кардиография) көмегімен жүрек және оның бөліктері, ірі қан тамырлардың көлемі, перикард қабатындағы сұйықтық деңгейі, өкпедегі қан айналу жағдайы, кеуденің деформациясы мен қабырғалардағы өзгерістер анықталады. Жүрек камераларындағы өзгерістерді рентгенмен тексеру үшін, өңеш контрасты затпен (барий сульфатпен) толтырылады.

Ангиокардиография.

Ангиокардиография әдісіарнайыкардиологиялық және кардиохирургиялық емдеу мекемелерінде жасалады. Ангиокардиографияны арнайы аппаратура көмегімен жоғары санатты маман дәрігер жүргізеді. Жүрек және ірі қан тамырларға рентгеноконтрасты затты жіберіп, жүректің анатомиялық, физиологиялық ерекшеліктері туралы мәлімет алынып, кардиологиялық науқастарды хирургиялық емге дайындайды.Ангиокардиографияжүректі катетеризация етумен біргежүргізіледі.

Коронарография.

Біздің елімізде соңғы кезде коронарография Жүрек Ишемиясы ауруымен ауыратын науқастарға хирургиялық ем тағайындау мәселесін шешу мақсатында кеңінен қолдануда; аортокоронарлық шунт салу (аортокоронарное шунтирование или баллонная дилятация коронарной артерии).

Коронарография жасауда науқастың сан артериясына енгізілген катетер арқылы жүректің әр бір тәж артериясның сағасына 5-10 мл контрасты зат (эргоновин) жіберіп, рентгенограмаларда тәжартерияларының өткізгіштігі мен анатомиялық ерекшелігі туралы толық мәлімет алынады.

Ac қорыту жүйесі ағзаларын рентгенологиялық зерттеу.

Науқасты толық тексеруден өткізу мақсатында ирригоскопия, өңеш пен асқазанды рентген аппараты көмегімен зерттеу жүргізіледі.

1. Құрсақ қуысын рентген аппаратымеи тексеру. Тексеруден
алдын науқасты дайындамау тек жедел жағдайларда ғана мүмкін
болады. Науқасты вертикаль қалыпта тексергенде көк ет астында
газдың анықталуы қуысты ағзалардағы перфорацияның белгісі.
Сұйықтық деңгейінің анықталуы «Клойбер табақшасы» (чаша
Клойбера) деп аталады - бұл ішектің түйілуінің белгісі.(кишечная непроходимосгь)

2.Өңеш пен асқазанды рентген аппаратымен тексеру. Өңеш пен асқазанды рентгенге түсірер қарсаңында науқас тамақты тойып ішпеуі тиіс, кешкі тамақ жеңіл болуы жэне кешке ешқандай дәрі қабылдамауы тиіс. Кешкісін ұйықтар алдында және таңертең рентгенге түсерден 2 сағат бұрын ішті тазалайтын клизма жасалады. Зерттеу таңертеңгісін ашқарынға жасалады. Контрасты зат ретінде барий сульфат қолданады. Тексеру барысында өңештің тарылған немесе кеңейген аймақтары, ісік ошағы, асқазан кілегей қабатының рельефі, асқазан бөліктерінің тарылған кеңейген аймақтары, жара және ісік аймақтары, өңеш пен асқазанның перистальтикасы мен эвакуаторлық қызметі анықталады.

3.Ирригоскопия - жуан ішекті рентгенмен тексеру. Науқасты ирригоскопияға түсірерден алдын 3 күн бұрын дайындау керек. Науқасқа ішті кептіретін тамақ берілмейді, бір күн қалғанда спазмолитик дәрілерді қабылдамауы тиіс және сағат 15-00 де 2-3 таб бисакодил беріледі, 18-00 де, 20-00 де тазалау клизмасы жасалады. Тексеруден алдын науқасқа 200 мл барий сульфатын ішкізеді. Қалыпты жағдайда барий қоспасымен 6-9 сағаттан соң ішектің оң бөлігі, 24 сағаттан кейін жуан ішектің барлық бөлігі толады. Жуан және тік ішекті рентгенмен тексергенде жиі барий қоспасы тік ішек арқылы жіберіледі. Бұл кезде науқасты дайындап болған соң Бобров аппаратымен барийді жуан ішекке жіберіп, рентгенге түсіріп ішектің эвакуаторлық қызметі, топографиясы, өлшемі тексеріледі. Ішек барийден босатылғаннан кейін, ішектің кілегей қабатының рельефі тексеріледі.

Компьютерлік томографня.

Соңғы жылдары көптеген күрделі патологиялар диагностика сында жаңа информативті тексеру әдісі компьютерлі томография қолданады. Компьютерлі томография рентгенологиялық тексеру әдісінің бір түрі бірақ, зерттеу кезінде контрасты зат қолданбайды.

Рентген сәулелері ағзалар мен ұлпалар арқылы өтіп арнайы
камераларда тіркеліп, бұлардан электросигналдар компьютерге кейін
экранға беріледі. Экраннан ағзалар бейнесі арнайы фотоплеенкаларға
алынады. Рентгенологиялық томографияда немесе рентгенографияда
компьютерлі томографиядан айырмашылығы ағзалардағы іріөзгерістер ғана анықталады. Компьютерлік томография көмегімен ағзалардағы өте ұсақ патологиялық ошақ көлемі мен орналасқан орны анықталады. Сондықтан компьютерлік томография ағзадағы патологиялық процесстің ең алғашқы даму сатысында анықтауға көмек береді.

Жүрек қан тамырлар жүйесін КТ -н тексеру.

Жүрек қан тамырлар жүйесін тексергенде компьютерлі томография қолқа аневризмасы мен гематомасын, жүрек пен перикардтағы патологиялық ісіктерді, миокард инфарктының көлемін анықтау үшін қолданады. Сәулелік жүктеме рентгенологиялық тексеруге қарағанда жоғары болады.

Ректороманоскопия.

Ректороманоскопия - тік ішектің кілегей қабатының жағдайын, кілегей қабаттағы жаралар, ісіктер, қан кету ошақтары анықталады.

Лапароскопия.

Лапароскопия - арнайы эндоскоп көмегімен құрсақ қуысындағы және кіші жамбастағы ағзаларды тексеру.

Лапароскопия диагноз қою мен емдеу мақсатында жүргізіледі.
Құрсақ қуысындағы патологиялар анықталып, бірақ емдеу тактикасы
шешілмеген жағдайда лапароскопия жоспарлы түрде мынажағдайларда жасалады: құрсақ қуысындағы ағзалардың ісіктерін, олардың көлемі мен орналасқан орнын, даму сатысы мен метастаз аймақтарын, өткір гепатиттің формаларын, созылмалы гепатит және бауыр циррозын, бауыр ісігін анықтау үшін.

Лапароскопияға қарсы көрсетілімдер: науқастың жағдайының өте ауыр болуы, перитонит, құрсақ қуысындағы спайкалар (жабысқан жерлер) құрсақтың алдыңғы қабырғасындағы жыланкөздер.

Лапароскопия - бұл хирургиялық ота болғандықтан бірнеше сатыда жүргізіледі: құрсақ қуысын инемен (троакар) пункция жасау. пневмоперитонеум қою. лапароскоппен троакарды енгізу. құрсақ қуысындағы ағзаларды қарау. диагностикалық және емдік манипуляциялар жасау (биоптат алып гистологиялық зертханаға жіберу.)

зерттеуді бітіріп, аспаптарды алып, тері жарасын тігу.

Емдік бронхоскопия.

Емдік бронхоскопия жасауға көрсетілімдер:

1. Іріңді бронхитге бронх тарамдарын санация жасау.

Астматикалық статус кезінде ұсақ бронхылардың саңлауын шырыштан тазалау.

Эндобронхиальды катетер көмегімен абсцесс қуысын тазалап, антибактериялық препарат жіберу.

4. Тыныс жолдарына түскен бөгде затты алу.

Бронхтарды лаваж жасауда наркоз беріледі, соң эндобронхиальды катетер арқылы бронхофиброскоппен жасалады. Емдік бронхоскопияға қарсы көрсетілімдер:

Стенокардиямен ауыратын науқас.

Геморрагиялық диатезбен ауыратын науқас.

Жуырда миокард инфарктымен ауырған науқас.

Медиастиноскопия.

Медиастиноскопия - бұл көкірек қуысының алдыңғы бөлігін медиастиноскоппен тексеру.

Медиастиноскопия етуге көрсетілімдер:

Көкірек қуысындағы лимфа түйіндердің ұлғаю себебін анықтау.

Өкпе обырында операция жасау мәселесін шешу.

З.Лимфа түйіндердің ұлғаюымен сипатталатын өкпенің диффуздыпатологиялары.

Медиастиноскопия етуге қарсы көрсетілімдер:

Қалқанша бездің өте қатты ұлғаюы.

Қанның ұюының бұзылуы.

З.Мойын тұсы мен көкірек қуысындағы қабыну процесстері.4.Өткір инфекциялық аурулар.5.Қолқа коарктациясы мен жоғарғы қуысты вена синдромы.

Хромоцистоскопия.

Хромоцистоскопия бүйректің экскреторлық қызметін,несепағардың өткір обструкциясын (кедергісін немесе жабылуын) анықтау үшін қолданатын әдіс.

Хромоцистоскопия көк тамырға индигокармин ерітіндісін жібергеннен кейін жасалады. Қалыпты жағдайда көк тамырға иидигокармин ерітіндісін жібергеннен кейін, 3-5 минут ішінде, түсі өзгерген несеп қуықтағы бүйректен келетін екі несеп ағар тесігінен бірдей пайда болу керек. Егер несеп ағар тесігінің бірінен несеп бөлінбей кідіріп қалса, бүйрек қызметі бұзылған деп жорамалдауға болады.

9.Аспаптық функциональды зерттеу әдістері.

Аспаптық функциональдық тексерулер түрлері.

1. Тыныс ағзалары ауруларын зерттеуде қолданатын функциональдызерттеу әдістері: спирография,пневмотахография,пневмотахометрия,плетизграфия. 2.Жүрек қан тамырлар ауруларын зерттеуде қолданатынфункциональды зерттеу әдістері:электрокардиография,фонокардиография, сфигмография.

А). Артерия қан тамырлар жүйесін зерттеу әдістері: ультрадыбыстыдопллерография, сканерлеу, ангиография.

Б). Веноздық қан тамырлар жүйесін зерттеу әдістері; веноздыққысымды анықтау, фотоплетизмография, ультрадыбыстыдопплерография, флебография.

3.Жүйке жүйесі ауруларын зерттеуде қолданатын функциональдызерттеуәдістері:электроэнцефалография(ЭЭГ.),электромиография, реоэнцефалография.

Тыныс ағзаларын зерттейтін функциоиальды әдістер.

Сыртқы тыныс алу бұл сыртқы ауа мен өкпе қан тамырлары арасындағы газ алмасу. Сыртқы тыныс алу жүйесін зерттеу әдістері бұлар-
спирография, пневмотахография, пневмотахометрия,плетизмография. Сыртқы тыныс алуды зерттеу үшін арнайы аспап спироком (спирограф немесе спирометр) қолданады. Ең тиімдісі спирография.

Спирография тыныс алу кезінде өкпедегі ауа көлемдерінің өзгерістерін графикалық тіркеу әдісі. Спирография көмегімен қағазда қисық сызық тіркеледі оны спирограмма деп атаймыз. Спирограмма көрсеткіштері адамның жасына, жынысына, салмағы мен бойының ұзындығына байланысты. Сыртқы тыныс алу қызметін бағалау үшін өкпенің тіршілік сиымдылығы (ӨТС - ЖЕЛ), және оны құрайтын тыныс алғандағы ауаның резервтік көлемі (РО вд) тыныс шығарғандағы ауаның резервтік көлемі (РО выд) ауаның тыныстық көлемі (ДО), тыныс алудың жиілігі (ЧД), ауаның минуттық көлемі (МОД - ДО хЧД), 1 мииутта қабылдаған кислород көлемі (П02) анықталады. Тыныс көлемі (ДО) яғни тыныс алудың тереңдігі - бұл дем алу мен дем шығарудағы ауаның көлемі. Қалыпты жағдайда орташа 500 мл-ге тең. Өкпе эмфиземасында пневмосклерозда, жүрек жетіспеушілігінде тыныстық көлем көрсеткіші азаяды.Дем алғандағы ауаның резервтік көлемі (РО вд); 1500 - 2000 мл тең. Дем шығарғандағы ауаның резервтік көлемі (РО выд); 1500-2000 мл тең. Кеуденің серпінділігі өзгергенде аталған көрсеткіштер азаяды. Тыныс шығарғаннан кейінгі ірі бронхыларда, кеңірдектегі ауаның қалдық көлемі (ООВ) - қалыпты жағдайда 1000-2000 мл-ге дейін болады. Бронхитте, бронхоэктаздарда пневмосклерозда және адам жасы ұлғайған сайын қалдық ауаның көлемі (ООВ) көбейеді.

Өкпенің тіршілік сиымдылығы (ЖЕЛ) бұл ауа көлемдерінің жиынтығы. ӨТС + қалдық ауа көлемі (ҚАК- ООВ) бұлар өкпенің жалпы сиымдылығын ӨЖС (ОЕЛ) құрайды.

ӨТС (ЖЕЛ) қалыпты жағдайда 3000-5000 мл болады. ӨТС-ң көрсеткіщі эмфизема, пневмосклероз, экссудативті плеврит, пневмония, пневмоторакс, астматоидты бронхит туберкулез ауруы мен жүрек ауруларында азаяды.

ӨТС ем басталғанга дейін және ем аяқталғаннан кейін тексеріледі. Жылдамдатылған ӨТС анықтау (ФЖЕЛ).

Науқастан максимальды дем алғаннан кейін өте тез
жылдамдықпен дем шығаруын ұсынады. Максимальды дем шығару
уақыты қалыпты жағдайда 1,5 - 2,5. сек тең. Бронхит пен бронх
демікпесінде бұл уақыт ұзарады. Сондықтан ӨТС көрсеткішімен
жылдамдатылған ӨТС (ФЖЕЛ) көрсеткіші арасындағыайырмашылықта ұзарады. Ауаның минуттық көлемі (МОД) 1 минут ішінде дем алып, дем шығарғандағы ауаның көлемі. Ауаның минуттық көлемі (МОД) - тыныстық көлем мен тыныс жиілігініңкөбейтуіне тең болады. Қалыпты жагдайда ауаның минуттық көлемі (МОД) 4-8 л тең.

Өкпе вентиляциясы - тыныс жиілігі (ЧД) мен 1 минут ішіндегі ауаның көлемімен (МОД) анықталады.

Сау адам 1 мин ішінде (МОД) 15-16 рет тыныс алады. Осы
көрсеткіштің жиілеуі, сиреуі, ырғағының бұзылуы өкпевентиляциясы деп аталады.

1 минут ішінде ауа құрамындағы кислородты жұту көрсеткіші(ПО-2) сау адамда ашқарынға, тыныштық қалыпта 200 - 300 мл кислород болады.

Тиффно индексі.

Керекті мәліметті тездетілген өкпе тіршілігі сиымдылығын ӨТС зерттеу барысында алуға болады. Тездетілген ӨТС (ФЖЕЛ) анықтап болған соң, осының негізінде тездетілген дем шығару кезінде ауаның 1 сек ішіндегі көлемі (ОФВ 1) есептелінеді, дем шығару кездегі ауа көлемінің орташа жылдамдығы(СОС 25-75), және 1 сек ішіндегі дем шығарудағы ауа көлемінің (ОФВ -1) ӨТС -на қатынасы процент түрінде белгіленеді - бұл Тиффно индексі болып табылады.

Электрокардиография.

Электрокардиография - жүректе пайда болатын электрлік
процестерді немесе биотоктарды тіркеу әдісі.Жүрек биотоктарын графикалық тіркеуді 1903 жылы Эйнтховен енгізді. Жүректегі электрлІк процесстер негізінде миоциттер мембранасы арқылы жүзеге асатын иондар қозғалысы жатыр. Жүректе электр тогының пайда болуы жүрек бұлшықетінің қозу қасиетіне байланысты. Жоғары айтылғандай жүректің бұлшықет талшығының қозуы Na + және К+ иондарының мембрана арқылы жасушының екі жағына алмасып отыруына байланысты. Жасуша тыныш кезде калийдің концентрациясы жасуша ішінде көп те, жасуша сыртында аз. Сондықтан ол жасуша қозған кезде жасушасыртына ауысады. Керісінше натрий иондарының концентрациясы жасуша тыныш кезде оның сыртында көп те, ішінде аз болғандықтан ол жасуша қозған кезде, жасуша сыртынан жасуша ішіне қарай ауысады. Жүрек бұлшықегі талшығының қозған кездегі иондардың бұлай алмасуы көрші қозбаған жерге тарайды. Қозған жердің заряды теріс, қозбаған жердің заряды оң. Қозған жәие қозбаған жерлердің арасында электр потенциалының айырмасы пайда болады. Ол электр қозғаушы күш деп аталады. Электр қозғаушы күштің бағыты, яғни қозу толқынының негізгі бағыты жүректің электр осі (білігі) деп аталады.

Жүректің электр осі жүректің анатомиялық осіне сәйкес. Потенциал айырмашылығының ең үлкен мәні жүректің электр осінің екі шет полюсі аралығында болады. Электр осін ортасынан және оған перпендикуляр кесіп өтетін сызықтың бойында потенциал айырмашылығы нольге тең. Бұл сызықтың екі нүктесін қосқан жағдайда гальванометр тілі орнынан қозғалмайды, себебі потенциал нольге тең. Ноль потенциалын көрсететін сыззықтан жоғары теріс (-) белгісі бар потенциал, ал одан төмен оң (+) белгісі бар потенциал орналасқан. Дененің екі нүктесі аралығындағы потенциал айырмашылығын анықтайтын тәсілді электрокардиографиялық тіркеме деп атайды.

Электрокардиография көмегімен жүрек бүлшық етінің жарақат салдарынан, ревматикалық және инфекциялық процесстен зақымдалуы анықталады. Қалыпты жағдайда қозу процесі жүректің өткізгіш жүйесі арқылы жүзеге асырылады. Қозу оң жүрекшеде орналасқан синусты түйіннен басталып, жүрекшелердің бұлшықеттері, жүрекше - қарыншалық түйін, Гиса шоғыры және оның тармақтары арқылы қарыншаларды қамтиды. Қозумен қамтылған миокард белігінің сырты электронегативті яғни қозумен қамтылмаған.

Денеге электродтар қойылғаннан кейін,ұлпалардыңэлектроөткізгіштік қасиетіне байланысты электрлік процесстер жартылай тіркеледі.

Жүректің қозумен қамтылған жэне қамтылмаған бөліктері арасындағы потенциалдар айырмашылығының тербелісі 1-3 мВ тең. Осы тербелістердің қисық сызықтар түрінде қағазға тіркелуі электрокардиограмма деп аталады. Электрокардиограмма негізінде жүректің қозғыштық, автоматизмдік, өткізгіштік қасиеті туралымәлімет алынады. ЭКГ - ны тіркеу үшін арнайы аппарат электрокардиограф қолданады. Қозғалыс жылдамдығы бойынша 50 мм/с 1 мм қағаз көлденеңі 0,02 с сәйкес (Р тісшесінің ені 5 мм), қозғалыс жылдамдығы 25 мм/с Імм болса 0,04 с сәйкес, (Р тісшесінің ені 2-3 мм). Қазіргі уақытта электрокардиографияда міндетті түрде 12 электрокардиографиялық тіркеме қолданылады; 3 негізгі (стандартты) I, II, IIIтіркеме, 3 бір полюсті күшейтілген аяқ-қол тіркемелері; AVR, AVL, AVF, және бір полюсті 6 көкіректік тіркемелер - VI, V2, V3, V4, V5, V6. Стандартты тіркемелерді ЭКГ тәсілінің авторы Эйнтховен ұсынған, сондықтан олар Эйнтховен тіркемелері деп айтыла береді. Iстандартты тіркеме көмегімен оң және сол қолдың арасындағы потенциал айырмасын, IIстандартты тіркеме көмегімен оң қолмен сол аяқтың арасындағы потенциал айырмасын, IIIстандартты тіркеме арқылы сол қолмен сол аяқтың арасындағы потенциал айырмасын тіркеп, қағазға түсіреді.

ЭКГ - қ зерттеуді қолдану миокардит, аритмиялар, жүрек ишемия ауруы әсіресе миокард инфарктының диагностикасында өте маңызды. ЭКГ - дағы тісшелер көлемінің кішіреюі жүректен тыс факторлар әсерінен болуы мүмкін мысалы; семіздік, өкпе эмфиземасы, плевра мен перикард куысындағы сұйықтық. Нақты диагноз қоюда соңғы түсірілген ЭКГ - мен бірнеше күн немесе апта бұрынгы ЭКГ-ны салыстыра тексеру көмек береді.



Поделиться:


Последнее изменение этой страницы: 2016-12-29; просмотров: 836; Нарушение авторского права страницы; Мы поможем в написании вашей работы!

infopedia.su Все материалы представленные на сайте исключительно с целью ознакомления читателями и не преследуют коммерческих целей или нарушение авторских прав. Обратная связь - 44.201.24.171 (0.712 с.)