Падручнікі і вучэбныя дапаможнікі

для ўстаноў агульнай сярэдняй адукацыі з беларускай мовай навучання:

Паўлоўскі І.І. Беларуская мова. 4 клас.У 2-х частках. – НІА, 2008.

Вольскі А.В., Гімпель І.А. Літаратурнае чытанне. 4 клас. У 2-х частках. – НІА, 2008.

Антипова М.Б., Волынец Т.Н., Ратникова И.Э. Русский язык. 4 класс. В 2-х частях. – НИО, 2008.

Стремок И.М. Литературное чтение. 4 класс. – НИО, 2008.

Чабатарэўская Т.М., Дрозд У.Л. Матэматыка. 4 клас. У 2-х частках. – Народная асвета, 2008.

Паноў С.В., Тарасаў С.А., Гімпель І.А. Мая Радзіма – Беларусь. 4 клас. – БДУ, 2007.

Журба А.Ф., Юрчанка Н.А. Працоўнае навучанне. 4 клас. – НІА, 2007.

Яковлева Н.Н., Загвоздкина Т.В., Одновол Л.А. Основы безопасности жизнедеятельности. 4 класс. – НИО, 2008.

для ўстаноў агульнай сярэдняй адукацыі з рускай мовай навучання:

Грабчикова Е.С., Максимук Н.Н. Русский язык. 4 класс. В 2-х частях. – НИО, 2008.

Воропаева В.С., Куцанова Т.С. Литературное чтение. 4 класс. В 2-х частях. – Адукацыя і выхаванне, 2008.

Валынец Т.М., Ратнікава І.Э., Роўда І.С., Шуба П.П. Беларуская мова. 4 клас. У 2-х частках. – НІА, 2008.

Клышка А.К. Літаратурнае чытанне. 4 клас. – НІА, 2008.

Чеботаревская Т.М., Дрозд В.Л. Математика. 4 класс. В 2-х частях. – Народная асвета, 2008.

Паноў С.В., Тарасаў С.А., Гімпель І.А. Мая Радзіма – Беларусь. 4 клас. – БДУ, 2007.

Журба А.Ф., Юрченко Н.А. Трудовое обучение. 4 класс. – НИО, 2007.

Яковлева Н.Н., Загвоздкина Т.В., Одновол Л.А. Основы безопасности жизнедеятельности. 4 класс. – НИО, 2008.

 

11. Арганізацыя факультатыўных заняткаў

Арганізацыя факультатыўных заняткаў у I—IV класах ажыццяўляецца па праграмах, якія змешчаны ў спецыяльным выпуску часопіса “Пачатковае навучанне: сям’я, дзіцячы сад, школа” (№ 7, 2010; № 7, 2011) і ў зборніках:

 Школьны кампанент. I–IV класы. Праграмы для агульнаадукацыйных устаноў з беларускай мовай навучання. – Мінск: НІА, 2008.

 Школьный компонент. I–IV классы. Программы для общеобразовательных учреждений с русским языком обучения. — Минск: НИО, 2008.

 Школьны кампанент. I–IV класы агульнаадукацыйных устаноў з беларускай мовай навучання. – Мінск: НІА, 2007.

 Школьный компонент. I–IV классы учреждений, обеспечивающих получение общего среднего образования, с русским языком обучения. — Минск: НИО, 2006.

У дапамогу настаўнікам распрацаваны наступныя вучэбна-метадычныя комплексы:

 да факультатыўных заняткаў “ Роднае слова” па беларускай мове ў I класе ўстаноў агульнай сярэдняй адукацыі з рускай мовай навучання:

Антонава Н.У. Роднае слова. Дапаможнік для вучняў. – Жасскон, 2011.

Антонава Н.У. Роднае слова. Вучэбна-метадычны дапаможнік для настаўнікаў. – Жасскон, 2011;

 

 да факультатыўных заняткаў “ Беларускае красамоўства” па беларускай мове ў IV

класе ў станоў агульнай сярэдняй адукацыі з беларускай мовай навучання:

І. І. Паўлоўскі. Беларускае красамоўства. 4 клас. Дапаможнік для вучняў. – Жасскон, 2011.

І. І. Паўлоўскі. Беларускае красамоўства. 4 клас. Вучэбна-метадычны дапаможнік для настаўнікаў. – Жасскон, 2011.

 

 да факультатыўных заняткаў “ Кніга запрашае ў падарожжа” па беларускай мове ў II класе ўстаноў агульнай сярэдняй адукацыі з рускай мовай навучання:

Г. А. Галяш. Кніга запрашае ў падарожжа. 2 клас. Дапаможнік для вучняў. – Жасскон, 2011.

Г. А. Галяш. Кніга запрашае ў падарожжа. 2 клас. Вучэбна-метадычны дапаможнік для настаўнікаў. – Жасскон, 2011.

 

 к факультативным занятиям “Тайны звуков и букв” по русскому языку во II классе учреждений общего среднего образования с русским и белорусским языками обучения:

Антипова М.Б. Русский язык. 2 класс. Тайны звуков и букв. Рабочая тетрадь. – Аверсэв, 2011, 2012.

Антипова М.Б. Русский язык. 2 класс. Тайны звуков и букв. Пособие для учителей. – Аверсэв, 2010, 2011;

 

 к факультативным занятиям “Речевой этикет” по русскому языку в III–IV классах учреждений общего среднего образования с русским и белорусским языками обучения:

Грабчикова Е.С. Речевой этикет. Факультативные занятия по русскому языку в III классе. Пособие для учителей. – Пачатковая школа, 2010.

Грабчикова Е.С. Речевой этикет. Факультативные занятия по русскому языку в IV классе. Пособие для учителей. – Пачатковая школа, 2010;

 

 к факультативным занятиям “ Путешествие в мир сказки” по литературному чтению в III–IV классах учреждений общего среднего образования с русским и белорусским языками обучения:

Воропаева В.С., Куцанова Т.С. Литературное чтение. III–IV классы. Путешествие в мир сказки. Пособие для учащихся. – Аверсэв, 2011, 2012.

Воропаева В.С., Куцанова Т.С. Литературное чтение. III–IV классы. Путешествие в мир сказки. Пособие для учителей. – Аверсэв, 2010. 2011;

 

 к факультативным занятиям “Путешествие в страну занимательной математики” по математике в III–IV классах учреждений общего среднего образования с русским языком обучения:

Канашевич Т.Н. Путешествие в страну занимательной математики. Рабочая тетрадь. III класс. Пособие для учащихся. – Аверсэв, 2011, 2012.

Канашевич Т.Н. Путешествие в страну занимательной математики. Рабочая тетрадь. IV класс. Пособие для учащихся. – Аверсэв, 2011, 2012.

Канашевич Т.Н. Путешествие в страну занимательной математики. III-IV классы. Пособие для учителя. – Аверсэв, 2010, 2012;

 

 к факультативным занятиям “Фитодизайн” по трудовому обучению в I–IV классах учреждений общего среднего образования с русским языком обучения:

Юрченко Н.А. Фитодизайн. I класс. Пособие для учащихся. – Жасскон, 2011.

Юрченко Н.А. Фитодизайн. II класс. Пособие для учащихся. – Жасскон, 2011.

Юрченко Н.А. Фитодизайн. III класс. Пособие для учащихся. – Жасскон, 2011.

Юрченко Н.А. Фитодизайн. IV класс. Пособие для учащихся. – Жасскон, 2011.

Юрченко Н.А. Фитодизайн. I– IV классы. Пособие для учителя. – Жасскон, 2011;

 

 к факультативным занятиям “Развивающая информатика” по информатике в I–IV классах учреждений общего среднего образования с русским языком обучения:

Калита Л.И., Сташенко В.В., Павловский А.И. Развивающая информатика. Методические рекомендации по проведению факультативных занятий. I класс. II класс. – “Пачатковае навучанне: сям’я, дзіцячы сад, школа”, 2010; 2011, 2012.

Калита Л.И., Сташенко В.В., Павловский А.И. Развивающая информатика. Рабочая тетрадь для I класса. – Аверсэв, 2011.

Калита Л.И., Сташенко В.В., Павловский А.И. Развивающая информатика. Рабочая тетрадь для II класса. – Аверсэв, 2011.

Калита Л.И., Сташенко В.В., Павловский А.И. Развивающая информатика. Рабочая тетрадь для III класса. – Аверсэв, 2012.

Калита Л.И., Сташенко В.В., Павловский А.И. Развивающая информатика. Рабочая тетрадь для IV класса. – Аверсэв, 2012.

 

 к факультативным занятиям ”По ступенькам правил здорового питания” в рамках программы факультативных занятий “Здоровый образ жизни” в I – II классах учреждений общего среднего образования:

Грабчикова Е.С. и др. ”По ступенькам правил здорового питания”. Рабочая тетрадь дляI класса.

Грабчикова Е.С. и др. Методические рекомендации для учителя по проведению факультативных занятий в 1 классе ”По ступенькам правил здорового питания”.

Поўная інфармацыя пра вучэбна-метадычныя комплексы да факультатыўных заняткаў размешчана на сайце Нацыянальнага інстытута адукацыі (www://adu.by/).

Вучэбныя гадзіны, якія адведзены на правядзенне факультатыўных заняткаў, выкарыстоўваюцца на адну або некалькі груп у залежнасці ад наяўнасці заяў законных прадстаўнікоў вучняў.

Групы для правядзення факультатыўных заняткаў камплектуюцца з вучняў аднаго або паралельных класаў у колькасці не менш за 3 вучні ва ўстановах агульнай сярэдняй адукацыі, размешчаных у сельскіх населеных пунктах, не менш за 5 вучняў – у астатніх.

Вучэбныя гадзіны, якія адведзены на правядзенне факультатыўных заняткаў, улічваюцца ў максімальна дапушчальную нагрузку на аднаго вучня.

Колькасць гадзін на правядзенне факультатыўных заняткаў у адпаведным класе вызначаецца і размяркоўваецца педагагічным саветам установы агульнай сярэдняй адукацыі.

Вучэбныя дасягненні на факультатыўных занятках ацэньваюцца слоўна на змястоўна-ацэначнай аснове.

Гадзіны, якія адводзяцца для правядзення факультатыўных заняткаў, уключаюцца ў агульны аб’ём педагагічнай нагрузкі настаўніка.

За кошт гадзін, якія адведзены на правядзенне факультатыўных заняткаў, па рашэнні педагагічнага савета ўстановы агульнай сярэдняй адукацыі могуць праводзіцца стымулюючыя і падтрымліваючыя заняткі, а таксама можа ажыццяўляцца дзяленне класаў на групы пры вывучэнні асобных вучэбных прадметаў пры недастатковай напаўняльнасці класа.

Стымулюючыя і падтрымліваючыя заняткі праводзяцца пры напаўняльнасці груп не менш за 3 вучні, не ўлічваюцца ў максімальную дапушчальную нагрузку на аднаго вучня і не з’яўляюцца сістэматычнымі для правядзення.

На працягу навучальнага года з вучнямі IІ–ІV класаў за кошт гадзін, якія адведзены на правядзенне арганізацыйна-выхаваўчай работы, ці гадзін, якія адведзены на правядзенне факультатыўных заняткаў, праводзяцца заняткі па курсе «Асновы бяспекі жыццядзейнасці» ў наступным аб’ёме:

правілы дарожнага руху – 7 вучэбных гадзін;

правілы пажарнай бяспекі – 7 вучэбных гадзін;

бяспека жыцця і здароўя – 2 вучэбныя гадзіны.

Заняткі ажыццяўляюцца ў адпаведнасці з праграмай “Асновы бяспекі жыццядзейнасці”, зацверджанай Міністэрствам адукацыі Рэспублікі Беларусь (НІА, 2009, 2012).

Ва ўстановах агульнай сярэдняй адукацыі, размешчаных на тэрыторыі радыяцыйнага забруджвання, праводзяцца заняткі па радыяцыйнай бяспецы ў І–ІV класах – 4 вучэбныя гадзіны. Заняткі ажыццяўляюцца ў адпаведнасці з праграмай “Основы радиоэкологии и безопасности жизнедеятельности”, зацверджанай Міністэрствам адукацыі Рэспублікі Беларусь (2008).

Усе гэтыя заняткі з’яўляюцца абавязковымі, праводзяцца ў пазаўрочны час і не ўлічваюцца ў максімальную дапушчальную нагрузку на аднаго вучня.

Грамадска карысная праца арганізоўваецца за кошт гадзін, якія выдзяляюцца на правядзенне арганізацыйна-выхаваўчай работы, там, дзе створаны неабходныя ўмовы, з разліку 1 вучэбная гадзіна на тыдзень у ІІІ –ІV класах.

Пры правядзенні работы па прывіцці вучням цікавасці да чытання, умення самастойна арыентавацца ў пошуках інфармацыі рэкамендуецца карыстацца праграмай “Основы информационной культуры” (Зборнік нарматыўных дакументаў Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь, № 13, 2008; часопіс “Пачатковае навучанне: сям’я, дзіцячы сад, школа”, №11, 2008).

Напрамкі метадычнай работы

У 2011/2012 навучальным годзе праведзены рэспубліканскі маніторынг якасці агульнай сярэдняй адукацыі. Вынікі маніторынгу дазволілі выявіць узровень засваення вучнямі пачатковых класаў зместу адукацыі па вучэбных прадметах “Руская мова”, “Беларуская мова”, “Матэматыка”, недахопы ў якасці ведаў вучняў. Аналіз вынікаў маніторынгу дае падставу вызначыць асноўныя напрамкі метадычнай работы з настаўнікамі пачатковых класаў.

З мэтай удасканалення якасці адукацыі па беларускай і рускай мовах для работы метадычных фарміраванняў у 2012/2013 навучальным годзе рэкамендуецца агульная тэма “Удасканаленне арфаграфічнай граматнасці малодшых школьнікаў на вучэбных занятках па рускай і беларускай мовах”.

На працягу навучальнага года прапануецца правесці 4 пасяджэнні метадычнага аб’яднання настаўнікаў пачатковых класаў, арганізаваць работу школы маладога настаўніка, школы ўдасканалення прафесійнага майстэрства, творчых груп і іншых метадычных фарміраванняў, дзейнасць якіх плануецца з улікам кадравага саставу педагагічных работнікаў, дыягностыкі прафесійных уменняў і навыкаў, інтарэсаў і запытаў настаўнікаў. Падрабязныя рэкамендацыі па змесце і арганізацыі метадычнай работы з настаўнікамі пачатковых класаў у 2012/2013 навучальным годзе размешчаны на сайце Акадэміі паслядыпломнай адукацыі (www. academy.edu.by).

На жнівеньскіх інструктыўна-метадычных нарадах настаўнікаў пачатковых класаў прапануем абмеркаваць наступныя пытанні:

нарматыўнае прававое забеспячэнне адукацыйнага працэсу на I ступені агульнай сярэдняй адукацыі ў 2012/2013 навучальным годзе;

вынікі рэспубліканскага маніторынгу якасці пачатковай адукацыі і шляхі ўдасканалення адукацыйнага працэсу;

вучэбна-метадычнае забеспячэнне выкладання вучэбных прадметаў на I ступені агульнай сярэдняй адукацыі;

арганізацыя работы метадычных фарміраванняў у 2012/2013 навучальным годзе: аналіз метадычнай работы за 2011/2012 навучальны год; актуальныя напрамкі метадычнай работы з настаўнікамі пачатковых класаў на 2012/2013 навучальны год.

Неабходна звярнуць увагу настаўнікаў II класаў на асаблівасці працы па новым вучэбна-метадычным комплексу “Матэматыка. 2 клас” аўтараў Г.Л.Мураўёвай, М.А.Урбан, настаўнікаў III - IV класаў – на кантрольна-ацэначную дзейнасць на вучэбных занятках па вучэбных прадметах “Музыка”, “Фізічная культура і здароўе”, “Выяўленчае мастацтва”, “Працоўнае навучанне”.

На пасяджэннях метадычных фарміраванняў настаўнікаў пачатковых класаў (метадычнае аб’яднанне, школа маладога настаўніка, школа ўдасканалення педагагічнага майстэрства, творчыя і праблемныя групы, аўтарскія майстэрні і інш.) рэкамендуем абмеркаваць наступныя пытанні:

псіхалагічныя заканамернасці фарміравання арфаграфічнай граматнасці;

псіхолага-педагагічныя асновы фарміравання арфаграфічных навыкаў у пачатковай школе;

прынцыпы беларускай арфаграфіі (правапісу);

рэалізацыя метадычных прынцыпаў пры навучанні арфаграфіі (сувязь арфаграфіі з фанетыкай і арфаэпіяй, марфемікай і марфалогіяй, развіццём маўлення вучняў, свядомасць працы);

развіццё маўленчага слыху вучняў ва ўмовах вывучэння дзвюх блізкароднасных моў;

удасканальванне метадаў і прыёмаў навучання арфаграфіі на розных этапах (як на этапе засваення тэарэтычных ведаў, так і на этапе фарміравання навыкаў правапісу);

планаванне дзейнасці настаўніка па ўдасканаленні арфаграфічнай граматнасці малодшых школьнікаў;

камунікатыўна-дзейнасны падыход да навучання вучняў пачатковых класаў рускай (беларускай) мове;

фарміраванне першапачатковых уяўленняў аб арфаграфічных правілах пісьма з дапамогай мадэляў і схем;

алгарытмы як сродак развіцця мыслення пры вывучэнні арфаграфіі;

метады праблемнага навучання арфаграфіі;

самастойная работа вучняў на занятках па арфаграфіі;

развіццё арфаграфічнай пільнасці вучняў пачатковых класаў на вучэбных занятках па рускай (беларускай) мове;

выпрацоўка ў вучняў пачатковых класаў арфаграфічных уменняў;

фарміраванне навыку самакантролю на вучэбных занятках па рускай (беларускай) мове;

арфаграфічная падрыхтоўка да напісання навучальных пераказаў і сачыненняў;

шляхі і сродкі актывізацыі слоўніка малодшых школьнікаў;

навучанне арфаграфіі ў адзінстве з развіццём пісьмовай мовы вучняў;

сістэма работы над памылкамі на вучэбных занятках па рускай (беларускай) мове;

эфектыўныя прыёмы работы з неправяраемымі напісаннямі слоў;

сістэмная работа са слоўнікавымі словамі;

работа са слоўнікамі на вучэбных занятках па мове як сродак фарміравання моўных здольнасцей малодшых школьнікаў, развіцця іх агульнавучэбных ўменняў, навыкаў самакантролю;

методыка правядзення арфаграфічных практыкаванняў на вучэбных занятках па рускай (беларускай) мове ў пачатковых класах;

удасканальванне арфаграфічных навыкаў пры арганізацыі паўтарэння вывучанага;

забеспячэнне практычнай накіраванасці вучэбнага працэсу на вучэбных занятках па рускай (беларускай) мове, стварэнне рэальных умоў прымянення атрыманых ведаў, уменняў і навыкаў;

рэалізацыя міжпрадметных сувязей на вучэбных занятках па рускай і беларускай мовах;

канструяванне (мадэліраванне, праектаванне) на вучэбных занятках па рускай (беларускай) мове.

Павышэнне кваліфікацыі

У Дзяржаўнай установе адукацыі “ Акадэмія паслядыпломнай адукацыі” ў 2012/2013 навучальным годзе плануецца правядзенне:

павышэння кваліфікацыі:

намеснікаў дырэктараў устаноў агульнай сярэдняй адукацыі, якія курыруюць работу пачатковых класаў (праходзілі павышэнне кваліфікацыі) (08.10.2012–20.10.2012);

намеснікаў дырэктараў устаноў агульнай сярэдняй адукацыі, якія курыруюць работу пачатковых класаў (не праходзілі павышэння кваліфікацыі) (18.02.2013–02.03.2013);

міжкурсавых мерапрыемстаў:

навучальнага семінара на платнай аснове “Метады актыўнага навучання малодшых школьнікаў” (кастрычнік 2012 г.). Да ўдзелу ў рабоце семінара запрашаюцца настаўнікі пачатковых класаў;

пасяджэння рэспубліканскай школы перадавога педагагічнага вопыту “Выкарыстанне магчымасцей тэхналогій праектнага, пошукавага і праблемнага навучання ў павышэнні якасці пачатковага навучання” на базе ўстаноў агульнай сярэдняй адукацыі Гомельскай вобласці (снежань 2012 г.);

пасяджэння рэспубліканскай школы перадавога педагагічнага вопыту “Даследчая дзейнасць як фактар усебаковага развіцця вучняў пачатковых класаў” на базе ўстаноў агульнай сярэдняй адукацыі Гродзенскай вобласці (красавік 2013 г.);

пасяджэння рэспубліканскай школы перадавога педагагічнага вопыту “Развіццё творчых і даследчыцкіх магчымасцей малодшых школьнікаў на вучэбных занятках і ў пазаўрочнай дзейнасці” на базе ўстаноў агульнай сярэдняй адукацыі Брэсцкай вобласці (май 2013 г.);

 

13. Кампаненты вучэбна-метадычных комплексаў